Fawren Kal Tum Hlawhchham

 

       Hman deuh khan Vanram tla fual Lei Eden, hring mite pialral ram ni hiala an sawi Sâpram khu zu kal ka tum ve chhin a. Chutia ka han tum rilru deuh chuan a engamah hmain khawvel ram ropui ber kal tumna chang hre ve lo leh tum ngam loho chu ka han hmusit deuh nghal ngawt a. Tin, a rûka ka thil tum chu tlangau pui chi-ah ngâi lo mah ila mi zawng zawngin hria se ka ti rilru ang reng viau bawk.  Tichuan ka thil tihtur chu a hnâi tual tual a, boruaka ka insak pawh a sâng sâwt khawp mai. 

Kal Ta Ila…

Tum anga kal theih ka nih chuan Paris-ah chil ka chhâk ang a, London-ah hnap ka hnit ang. White House kawtah ka zung ang a, Capitol khâwk rum rumin ka hahchhiau ang. Haw pahin Hollywood ka tlawh kual ang a, Tom Cruise-a te bawng lu bai ka chhim haw nghal bawk ang. Ka thlen thlâk tak tak hnu erawh chuan Mizo lo awmsate puak leh kaih fawm lo chuan engtihna mah ka ni dâwn lo tih ka hre reng a, chuvangin a hmuna ka awm dan chu sawi vak tur ka nei lo. Ka haw leh hnua miin min zawh pawhin a ram ropuizia leh mawizia lam hlir ka sawi ang a. Mizo lo awmsate felzia te, min buaipui nasatzia te leh min buaipui lo se tih theih ka neih lohzia te chu ka sawi duh miah lo vang. Anih loh paw’n tute tih dan emawin ka kalchhan loh lam hlir ziahna lehkhabute pawh ka chhuah ve mahna. Petera te chu an thil hmuh leh hriat sawi lovin an awm thei lo va; kei erawh chuan ka thil hmuh loh leh hriat loh thleng thlengin a nia ka sawi dawn ni. 

Ka Haw Hun Chuan….

Fawren ram kal ka châkna chhan ber pakhat chu kan khuaa haw leh hun tur a ni. Ka haw hun chuan miin khawi aṭanga lo kal nge ka nih an hriat theihna ngei tur thawmhnaw hain hand-bag ka khâi bawk ang. Kolkata atanga Lêngpui kal tur thlawhnaa ka luh veleh ka hawi vat vat ang a, dinglam sir tukverh bula nula sam ngil, jeans kekawr tâwt deuh mai ha, pa te eirûk zâra vairampur thleng ve mai mai tih hriat deuh, missionary chawlh hmang haw lam ni lo tih hriat fê mai chu ka pan chat ang. Inhmêlhriat nân London Airport atanga ka eitur hawn, phawrh mai theiha ka ah sa chu ka pe ang a, New York Hmar Vêng tuikhur bul kuhva dawr pakhatah amah ang deuh Chinese nula ka hmu ṭhin tih ka sawi ang. New York tih ka lam rik lâia a hmêl danglam chu haiderin India ram thlawhna ṭawpzia leh fawren ram thlawhna faizia te, an thil tihdan hrim hrim changkanzia ka sawi nghek ang. A theihna apiangah India, Mizoram hnufualna lâi sawiin ram dang changkânzia chu ka sawi char char dawn a ni.

Lêngpui Airport

Lêngpui Airport kan thleng ta. Thlawhna aṭanga chhuk pahin kan airport neih ve chhun lo têtzia leh London, Paris, Washington airport zauzia leh changtlunzia ka sawi nghal ang. Airport building pâwna taxi driver hnenah chuan a hre dawn lo tih hresa ranin Lêngpui aṭanga Aizâwl taxi man chu dollar engzât nge ka zâwt ang a, teksi pawh ti lovin, threksi ka ti ang. A inngaihtuah buai hlanin piah deuh hleka nuho chawhmeh zuar lam chu ka pansan daih ang.

         

Lengpui nuho chawhmeh zawrh chu ka en kual dan dan ang a; chutah anṭam têl pakhat chu lekin sâpram lama chawhmeh tlâwmzia te, an enkawl ulukzia leh thianghlimzia chu sawiin sâpram chu nise dollar  khatin têl engemaw zât a lei thei tih ka sawi ang a, lei lovin thil dang ka ensan daih ang. 

In Thlen Hnu….

In ka thlen hnu-ah mite khawngaihna ka dawn thawmhnaw chi hrang hrang chu miin an hmuh châk dâna zirin ka phawrh ang. Ka thil hawn chu an hmuh châk viau a, an rawn lawr sek chuan kalkawnga ka chauhzia leh mut hunbi a inan loh avanga ka la in-adjust theih mai loh dan ka sawi ang a. Chhuak lo chung chungin chhûnah ka mû ang a, mit kham urhin zanah ka meng tang tang ang. Chutiang chuan zan hnih zan thum chu insawitheihna pawh ni chuang lovin ka inphawrh mai peih lo vang. Amarawhchu en châk vak lo leh mi hlutsak vak awma an lan loh chuan ka mamawh zawng ni lo, mi mit la tur zawng ka hawnho leh mi thil min pêkho chu ka phawrh vat ang a. India thilsiam aia an ṭhatzia ka sawi vak ang.

Inkhawmpui….    Vanneihthlak takin ka thlen aṭanga chawlhkâr hnihna-ah kohhran inkhawmpui a awm hlauh mai. Sâpram aṭanga ka thil hawn thenkhat, inkhawmpuinaa ka mamawh miah loh tur leh thlarau lam tana hlawkpuina tur awm miah lo, a bikin digital camera, video camera, laptop etc…,kengin ka kal ang. Mi kawng kal mai mai te, chaw ei lâi te, mi inbe lâi thlate ka la zel ang a. A bikin thusawi ka ngaihthlâk peih mang loh apiangin camera chu ka hmang rim ang. Mi thla ka lâk tam zâwk chu ka en leh peih dawn loh tih ka hre reng; chuvangin zanah ka delete leh zel ang a. Tichuan a tûkah a ngai têin ka la leh ṭhin ang. |halai inkhawm hunawl remchangah thusawina hun min pe ve mial a nih chuan laptop ka inchhawp ang a, ka thusawi tihbuai phah hial khawpin ka hmet kual vel phawt ang. Tin, zan mut dawn apiangin tisa leh thlarau lam tana ka mamawh miah loh mi mit la tur chi ka kenho chu ka thlenpui thingtlâng mite hmuh ngei turin ka phawrh ruih ang a. Min zawh taimâk viau chuan ka chhâng tha duh vak lo ang a, ngaihven awma an awm loh erawhchuan ka thil kenho thatzia chu ka sawi nghek ang a. India thil product changkân lohzia ka sawi vak zel ang.

Hetiang mai mai hi a nia fawren ram ka kal châkna pakhat chu.

Visa Dil leh Kohhran Pawi Sawi Lo Dâwt

Visa dil turin Kolkata kal a hun ta. Vanneih thil thua visa min pêk chuan kan veng YMA chanchinbu-ah ka inchhuahtir vat ang a. Consulate-ho felzia leh hawihhawmzia ka sawi vak bawk ang. Min pêk phal loh erawh chuan visa hmuh harsatzia leh consulate-te khirhzia ka sawi vak ang a. Keimah ang bawka visa hmu lo milian ka hriat apiang ka sawi zut zut ang. 

          Tin, sâpram kal theihna a nih phawt chuan Pathian thu zir tura kal ka ni emaw, inhlawh tura kal ka ni emaw, zaipawl hminga kal ka ni emaw, kohhran khawmpui hmang tur ka ni emaw, KS tura kal ka ni emaw a dang lo;  document phuahchawp engmah ka insiam hreh lo vang. Ka thil neih phâk loh pui pui bank account, inneih certificate, in hmun lo ram etc., ka keng thla teuh ang. Ka hmâa mihuai kal tawhte tihdan enin  fawren kal dawna dâwt sawiin kohhran pawi a sawi lo tih ka hre chiang a, chuvangin dâwt vâr leh dâwt muhlum tawp pawh ka sawi hreh lo. Hetianga dawt muhlum tawp sawia kohhran khawmpui zu chhim ta nawk nawk leh Pathian fakna hla sa tura zu kalte pawh kan awm. Dâwt sawia kal an nih avanga an thusawi a nun loh emaw, anmahni an inthlahrun emaw, Pathian thlarauvin a pawl loh phah emaw, zaipawla kalte pawh an zu zai tui loh phah emaw ka hre bik hek lo. Biak in sak nan leh tirhkoh chawm nana an pawisa rawn thawnte chu Pathian malsawmna–ah kan chhiar tho tho. Chutiang rilru pu chung chuan ka kal ta a ni.

          Zing dâr kua-ah visa dilna tur fawren awfis chu ka thleng a. Mi an lo tam khawp mai. Ka piah lâwkah chuan thlasik mawza lum nena ka bun tâwk chauh tur vâi nula hmêltha fahran, fit nga leh a chanve vela sâng, sam thlah siau mai hi a ding ve a. Mawi lo khawpa melh a awl kher mai. Kan awmna hmun leh hunin zir se family planning programme han duan pui vel atana itawm tak tur a ni. Lang lo phên pindan rilah Potiphara nupui lem changin ka kawr bânah min han pawt ta mai se…. sawi zawm ngam chi pawh a ni lo. Chuta tang chuan alawm kei thingtlang pa hian chaw no khat ei theuh theuh kan lo inhmêlthat hleih theihzia hi ka hriat chhuah tâk ni.  Machama leh Lalmuana ten hmu ve se, an nula try dan thurûk kheuh beuh tê tê kha han vawrhvir vel bawk sela, a ngaihnawm ang chu. Nula mittui YMA no engzat nge an far liamtir tawh hre hauh lovin he vâi nula hmêltha pawh hi a buai ve ngei ang.

Mene, Mene,Tekel….

Pindan chhunga awmho chu mitthi vui tur ang maiin kan ṭhu ngui nghuai mai. Kan chunga rorelna lo thleng tur chu a huphurhawm bawk a, tuman hlim hmêl reng reng an pu lo. Ni hnuhnung rorelnaa Marama leh Ramnghaka te lungngai hmêl tur te pawh min hriattir rum rum a ni. Ka hmaa mite chu a mal malin an ko va. An interview zo hmêl a inang lo hlawm khawp mai. A ṭhen lâwm avangin an mittui a tla a, a ṭhen rilru nâin an ṭap bawk a. Kum sang rorel tênâu a thleng ani ringawt. Chutah ka hun a thleng ve ta. Sâp nu thau nelh nulh, thisen sâng vanga lu hai neih duh hmêl tak, ngo ve vuah, mo atana itawm lo ve fahran mai chuan hriat theih chang chang hian ka hming chu a rawn lam a. Ka hming a lam sual aṭang chuan ka han buai titih nghal der pek a. Thu eng engemaw min han zawt a. Ka ṭawng a hriat fiah loh nge a ṭawng ka hriat fiah loh tam zawk ang ka hre lo.

          Chutah mi pawh en mang lo, pawi tihna leh inthlahrunna hmêl awm miah lo hian “Mene, mene tekel upharsin…. bûkin i awm a, i tling ta lo,” min han ti a. Thawk leh khatah boruaka ka in sak zawng zawng chu a chim ta rum rum mai a ni. 

Grape Te Chu A Thur Thur Nen

          Chutia an ram kal tlâka min han ngaih tâk lovah chuan ka rilruin duh leh Sâpram chu kal malêk ang. Tih êmah chuan kan ram hi Pathian zawn chhuah ram, engkim ṭhat duhna, tuialhthei li chunga lâng, DNA leh samzai kawrawng tih vel mai mai pawha Pathian hnam thlan kan nihna fiah ngam ngat kan ni a. Tin, sik leh sa-ah nise a aia ram nuam a awm bik lo ve. A dik tak phei chuan Holy Land âi pawh ram thianghlim, grape tui meuh pawh khap duh rum rum kan ni asin. Sapramte zawng, RV leh Phunchawng aia sual tinreng bul ‘ZU’ tamna ram a ni a. Keini kristian tha tana kal fona chi pawh va ni suh. Fawren ram kal leh ka tum dawn a nih chuan zu tamna Sâpram ni tawh lovin zu khap burna ram Bangladesh leh Saudi Arabia kal ka tum ang te ka ti a; a sawt hlei lo.

Chu mai a ni hleinem, kan ram hi khawvela ram zalen ber tia chhal ngam tur a nia sin. Sawrkar hnathawk eirûk chingte tana paradise, politician daw heh leh mahnia thuneihna inpechawp ṭhin tlawmngai pawlte tana pialral a ni. Non-government organisation-a sawrkar hnathawk an phût suau suauna ram a ni pawh hi khawvel hmun danga mite min tluk lohna pakhat chu a ni lo thei lo vang. Inte hi han sa ila, a huai huaiin kawng an nêk a, duh chen chena sâng kan sa a, kan zalenna a ni tlat. Zû lah chu a khaptuten an duh duh hunah an duh dan danin an dap a, a in duhin an duh duh hunah an duh dan danin an in reng thei tho bawk a. Hetiang khawpa a khaptute leh a in duhtute zalenna ram hi ram dang a awm bik dawn em ni? 

In thlen veleh Fawren Kal Tum Hlawhchham Pawl ka din ang a, Visa kan hmuh lohna chhan hrang hrang kan dap ang. A hmasa berin hnam thil a nih theih dan kan ngaihtuah phawt ang a, chumi zawhah Cachar ramri nena kan buai vang a nih theih dan kan dap leh ang. Chutianga chhan hrang hrang kan dap kual hnua kan la lungawi loh fo chuan sawrkar chak loh vang a nih theihzia hre chhuak thar thutin memorundum kan theh lût ang a, fawren kal tum hlawhchham zawng zawngin vâi curfew puan pahin sawrkar nawr nan fawren kal tum mi rethei kawng zawh kan huaihawt ang. Vâi supplier  leh sumdawng hnen aṭanga donation kan khawn khawm hmangin office nuam tak kan hawng ang a, carpet mawi tak chunga ṭhutthleng dûp nuam tak atangin Mizoram hi kan vei veng veng tawh mai dawn a ni.  

A nih loh pawhin kan hotuten missionary nuaih khat an tirh chhuah hunah London-a post ruak hmasa ber ka dil ang a, hlawhtlin ni zawng a la awm ve chêk ang ka ti a. Chu chu kum sang rorel hmâ ngeia a lo thlen hman ka beisei a, rinnain ka thlir mêk a ni.………  

                      

 - He thu hi Lengzem chanchinbu-ah chhuah a ni tawh.