MIZO HMING ZIAH DAN HI





Vanglaini chhuak hmasa, ni 2 July, 2011 Inrinni chhuaka Lalzuia Colney-in Revd Chuauhuama a rawn chhanna kha a ngaihnawm hle mai. Lalzuia Colney chuan a hnam hming Kawlni timai lova Colney a tihna chhan a rawn sawi a. Tuman an chhiar sual ngai loh thu rawn sawi pahin thlâk a tum lem loh thu a sawi a nih kha. Hemi chungchangah hian lo inrawlh ve ka châk deuh tlat mai a, ka lo inrawlh ve lawk teh ang.


Kawlni timai lova Colney intih ching hi kan nei nual. Intihsâp ingangna chi khat chu a ni phawt mai. Lalzuia Colney pawhin chu chu a zêp lem lo. Amarawhchu insawifiah a tumnaa hnam dangin an chhiar sual ngai loh thu a sawi pah a, “Colney tih hi Mizo pawhin ‘Kawlni’ ti thovin an chhiar vekin ka hria,” a tih leh Revd Chuauthuama hming ziah dan, Rev ti lova Revd tih a sawiselnaa “Keini ziak dan hi chu ‘Kawlni’ tiin an chhiar vek tho va,” a tih kha han sawi zau deuh ka chak tlat mai.
            Primary sikul kan kal lai atanga Middle sikul thleng a ni ta awm e, lehkhabu thenkhata Lalzuia Colney tih lo langa a ‘Colney’ lai tak awmzia hi rei tak ka hre thiam lo va. Kha tih lâi kha chuan thingtlang naupang mawl ve tak kha kan ni bawk a, Colney awmzia ka hre lo pawh kha ka inthiam tho mai. Colney tih chu eng tihna nge hre lovin ka buai rei hle. Sipai lamah Colonel an awm a. Chu chu Mizo chuan kawrnel tiin kan lam mai a. Ka buai lo. Colney tih erawh chu sipai lama a nihna tidâwn ila colonel a ni chiah si lo va. A sâp hming tidawn ila, sâp hming chu hming bul lamah kan dah thin si tiin ka buai hle. Thawk khat lai phei chu colonel tih turah colney a tipalh a nih dâwn hi, chhut sual a ni ang ka ti a. Ka buai rei khawp mai. Tin, a awmzia ka hriat loh chu thuhran, a chhiar dan turah pawh ka buai; ‘colney’ tih chu ‘Pawisa ka kawl’ tiha ‘kawl’ ang hian a ‘col’ lâi hi ka chhiar a. Chutah second syllable ‘ney’ hi a chang leh ‘nei’ te, ‘ni’ (day) ten ka lam thul. Lalzuia’n tuman an chhiar sual ngai lo a tih kha chu dik lo tak a ni.
Keimah anga buai an awm ve leh ve loh ka hre lo va. Pâwl nga zirlai hmeichhe naupang pakhat chu lehkhapuanah ‘colney’ tihziakin eng tihna nge ka zâwt a. Buai miah lovin ‘Kawlni tihna a nih kha,’ a ti thei mai. ‘Kawlni’ tiin a chhiar mai lo, ‘tihna a nih kha’ tingatin min chhang a. Chu chuan pâwl nga zirlai mai pawhin Mizo awng dikah a ngâi lo tih a tichiang hlein ka hria. Kei âi chuan a fing hma hret a ni ang. Pâwl thum naupang pakhat, Mizo thawnthute pawh chhiar ve zat zat thei tawh erawh chuan a chhiar buai ve nak mai. Ka thawhpui pakhat pawhin tun hmâin colney awmzia a hriat thiam mai loh thu a sawi bawk. Amah Lalzuia Colney ngeiin “Mizo awnga chhiar fuh theih loh hming ziak dan kan ching hi chu bansan a ha khawp mai,” a ti a. Ani hming ziah dan tak hian min tibuai rei a nia.
Mizo hian mipa hming leh hmeichhe hming tur bik kan nei hrang lem lo. Para, Pari, Mafeli, Mafela, Chunga, Chungi,  Kima, Kimi, Zomuana, Zomuani, Dingi, Dinga, Hruaitea, Hruaitei tiin kan inawm thei deuh vek. Sâp hmingah chuan Robert, Mary, Juliet, Richard, James, Elizabeth tihte hi a mipa hming leh hmeichhe hming a inthliar sa deuh thlap a. Chutiang chu Mizo chuan kan nei lem lo. Vawikhat chu Aizawl vêng pakhata election kan duty-naah Daniali tih hming ka hmu hlauh mai. Hming vang tak a ni awm e.
            Amarawhchu hetiang hian mipa hming leh hmeichhe hming nei hrang lo mah ila inhriat hran zung zung theihna turin kan hming tâwpah ‘a’ leh ‘i’ kan dah a. Mipa leh hmeichhia a chiang ta em em mai a ni. He kan hming ziak dan hi kan bawh pelh chuan mipa hming leh hmeichhe hming kan nei hrang ve tawh si lo va, inhriat hran a har tawh thin. Thingtlanga sei lian ka ni ka tih tawh kha. Hetia Mizo hming ziak dan pangngai kal pela hming ziak thin Tluangte Hnamte (Fam) pawh kha Aizawla college ka kal hnu-ah mipa a ni tih ka hre chauh zu nia. Tû thiam loh nge ni ang?
Lalzuia Colney pawh hian a tihdik loh chu a hai lo; mahse a ang laklawh tawh a. Tin, miin an sawisel fo avangin a tlâwmngâi laklawh tawh bawk a. Chuvangin Kawlni a intih duh chu a rinawm tawh chiah lo. A sawiseltu an tam poh leh a inchhu ngêng tulh tulh ang a, mi sawi hmâa thlâk lo tum rilru pawh ni se (a tum kher chuan ka ring lo va) miin an sawi veleh a rilru a khauh tulh tulh ang. Chu chu mihring mize pakhat a ni ve reng bawk. Chuvangin thlâktir tum chi a ni lo. He tihian lo pu ve mai mai rawh se.   
Khasi-ho chuan hming an duh tui lo hle. Shillong lamah kan chetla ve ngai lo va, an hming ka hre tam lo. Ka hriat ve pakhat chu ‘John 3:16’ a ni tawp mai. Awih a harsa zawk hial. Kan chhehvela kan tribal pui dangte hian sâp hming an uar ve hlein ka hre bawk.
Mizote hian boral kan hlau thin hle. Engemaw hlek a awm chuan hnam boral tur hmuhin kan inhmu thuai mai a ni. Chutiang rilru atanga thlir chuan Kawlni inti duh lova Colney inti lui tlat maiho pawh hi hnam boralna hmahruai chu an ni phawt mai. Amarawhchu ‘Colney’ inti duh chu mi tlêm tê chauh an ni a, kan hnam boralna phahna tur khawp zawng an ni lo vang; a hlauhawm leh lo ve. Ani chuan kan pian ve hmâ daih khan a lo tisual palh tawh a. Chu chu amah pawhin a pha lo vang. Thlâktir tuma sawiselsak fo tawh lovin lo pu hlen mai mai tawh teh se. Mahse thangthar hnam rilru pû, Mizo nun chawi sân zel duh vanga puan bih ni meuh siamtute erawh hian chuan hmeichhe incheina chungchanga kan thikthu chhiat ang bawk hian hming ziak dan te hi uluk ila. Mizo hming leh hnam hming ziak dan pangngai hi zahpui lovin i chhawm nung zel ang u.◊◊



Comments

Popular posts from this blog

KA LO TAWN VE - REMRUATI

TUNLAI KHAWVEL HMASAWNNA LEH KRISTIAN THALAITE.

A LOVE STORY