Fiamthu:- Computer, Internet leh Kei


          Mizo pa lar boral ta Pu R.Vanlawma khan ‘Ka Ram leh Kei” tih bu a ziak a. A ngaihnawm hle. Khami zul zui khan “Computer, Internet leh Kei’ tih thu hi ka han ziak ve dawn a ni. Dawt sawi te chu kan thiam ve tho alawm.
           
            Computer ka neih hmasak ber chu kum 1973 Christmas hma lawk a ni a. Ka pa Aizawl kalin min rawn hawn a ni. Min rawn hawn han ti ngawt ila, kan chhungkaw tana rawn hawn a ni a. Kei tak phei chuan ka la naupan deuh avangin ka chang ve meuh lo va. Chang pawh ni ila ka khawih thiam lutuk lo. Game thenkhat ka khel thiam sawih sawih a. Ka uteho chuan an inlengte nen ZUMA an khel nasa thei hle.  Khatih lai khan kan khua-ah computer nei an la awm meuh lo niin ka hria. AO khan a nei a. A bak chu keini kha kan ni leh mai awm e. Hetihlai hi ram buai lai, India leh MNF-in inremna an ziah hma kha a ni a. Sipai an lal hle. Chuvangin keini computer nei pawh khan sipai kha kan hlau deuh a. Neih phal loh tih awm chiah lo mah se min mansak ang tih kan hlau va, sipaiin an hriat kan duh lo.
            Kum 1975 chu UT hnu kum thum emaw lek kha a ni a. Mizoram kan la hnufual hle. Chuti chunga computer kan nei thei chu vannei kan inti a, nuam kan tihle bawk. Kan chhak tlang chhipah chuan Assam Rifle camp a awm a. An commander chu Major Surub Singh-a a ni. Punjabi pa lian thelh thawlh, inthazo tak mai leh hruanghrau na zet mai kha a ni a. A hmingah pawh Major Sakeibakneia kan ti a. A pawi sawi kan hlau thei khawp mai. Kha Major khan laptop tha zet mai a nei a. En kan chak thei hle; kan dil ngam si lo.
            Vawikhat chu sipai pahnih hian kan computer chu an commander-in a hmu duh a, rawn dah chho rawh u tiin min rawn hrilh a. Sawi tawh ang khan rambuai kan ni a, sipaiho an lal nasa si a. Min mansak ngei dawn a nih hi tiin kan hlau hle; kan hnial ngam bawk si lo. Hreh tak chungin kan computer chu sipai camp-ah chuan kan han dah chho ta a. A diktak chuan hmuh leh pawh kan inbeisei ngam tawh lo va. Chuvangin hard disc-a kan thil pawimawh dah, thlalak leh kan thuziakte chu pendrive-ah dahin hard disc-ah chuan thil pawimawh lo chin leh hlauhawm lo deuh china kan ngaihte chauh kan dah a ni. Kan digital camera erawh chu an sawi ri tel lo bawk a, tiin kan keng duh ta bik lo.
            Sipai camp-a kan han lut chu rin aiin Major Sakeibakneia chuan min lo welcome tha a. Thil awm dante kan han sawi chuan a nui ta nghek nghek mai a. Chutah a nui lai chu a tawp thut a, a sipai rawn tirhte pahnih chu vai tawng hian a hau ta nek (ni maiin kan hria a) mai a. An hlauh hmel khawp mai. Major chuan Mizo tawng chu tlem tlem a thiam naa a sipai zinga a Mizo awm chhun Sepoy Lalramngheta chu tawng a lehlintir ta tho va. Computer chu camp-ah rawn la turin a ti lo va. A laptop-a a hmanlai Windows a buai avangin computer nei ve bawk keini chhungkua chu Windows load that dan kan thiam leh thiam loh hriat a duh a. Windows awmna disc kan neih chuan rawn keng chho va, load thatsak turin min duh a lo ni awm e. Ani pawhin load that ringawt chu a thiam a. Mahse windows awmna disc a tihbo vangin a mangangin min rawn kohtir a lo ni. Thil awmzia kan han hria chu kan thaw huai huai mai. Major chuan Nikon digital SLR tha zet mai hi a nei a. A lens pawh a nei sei hle. Tun hnua ka hriat leh danin kha a lens sei ruang mai kha Nikon AF-S NIKKOR 200 - 400 mm f/4G ED VR II Lens an tih ang kha niin ka hre ta. A in bula khawthlirna an siam in sang atang chuan fiah zet zet hian Chalhfilh tlang te, Aizawl lam leh Hmuifang tlang lam te hi a la thin a. Chil putin kan en ngawih ngawih thin.
            Chumi ni atang chuan computer chungchanga hriat duh a neih a, mamawh a neih chang chuan Major chu kan inah a rawn chuang kai ve ta fo mai a. Khang hun lai kha chuan printer neihte hi a la harsa hle. Major chuan Culcutta ami printer tha vak lo hi a chah thleng a. A tul chang chuan kan han hmansak ve mai ngam ta a. Ani pawhin a duhzawng chu a rawn lam ngamin engawm laklawh thila chhut tur a neih, a chhut hman si lohte chu min rawn chhuttir ve fo bawk.
            Tin, sawi hmaih hauh loh tur chu computer-a Sholay film kan en kha a ni. Sholay film kha kum 1975-a chhuak a nih kha. A film kha a hit rem rem khawp mai a. Radio atangin a hit hle tih leh entu an tam thei hle tih kha kan lo hre ve a. Mahse Mizoram a rawn tleng chho thei mai lo va. Chuti chung chuan kan Major-a hian Bombay lama a hmelhriatte hnen atangin eng tin tin emawni Sholay film chu a disc-in a nei thei hlauh mai a. Computer-a Sholay film kan en thei chu kan lawm teh asin. A sawi lah kan insawi thei. A en ve pha loho lahin min zawt sek mai a. Nuam ve mai mai tak a ni. Mizoramah chuan Sholay en hmasa pawl kan nih ka ring.
            Kum 1977 laihawl velah internet kan pawt thei  leh ta hlauh mai a. Hemi kum hi chuan kan khua Thingsulthliahah computer sawm vel zet a lo awm ve ta bawk a. Tunhma 1973-a kan neihtir lai ang kha chuan miin an en luih luih peih ta bik lo. Broadband kan pawt a, pawt ve dang an tam loh avangin a speed pawh a chak tha hle. YouTube-ah hian duh tawkin film kan en thei a. Download pawh a la awlsam. Khatih hunlai kha Chinese film rawn lar tantirh lai kha a ni a. Chinese film ka download nasa hle. Bruce Lee-a channa film phei chu ka nei kim niin ka hria. A bikin Enter the Dragon phei kha chu kan download zan chuan projector-in kan kap chhuak a, hmuhnawm kan ti ngei mai. Kan en ning thei lo ni berin ka hria. A zawnin zan sawm kan chhuah a. Chutichung pawh chuan kan la ning chuang lo.
            Kum 1977 August 16-ah khatih laia khawvel deng chhuaktu zaithiam lar hmingthang Elvis Presley-a chu ama chenna Memphis, Tennessee, USA-ah a thi a. Khami hma chiah chawlhkar khatah khan broadband chu kan lo pawt hman a. A tihchi khawp mai. TV te kan la neih loh avangin YouTube atang chauhin a vuina programme te kha kan en thei a. Tlaivar varin kan lo en ve a nih chu.
            Duh tawk phawt teh ang. Ziah tur a tam hle mai. Kum 1966 March thlaa Jet Fighter-in Aizawl a bomb lai BBC live-a kan en dan te, kum 1966 world cup-a England champion theihna chhan Mizo player thenkhat chanchin te, Adolf Hitler-a kha Mizo hnahthlak hnam peng pakhat a nih dan te, Great Wall of China khi kan pipute duan chhuah a nih dan te, Pu Zoramthanga America president a nih tak lohna chhan te, India independent tirh Lok Sabha inthlan hmasak bera ZNP an sawrkar lohna chhan te, Bangladesh aia America thlaa an lawn hmasak theihna chhan te,  Mahatma Gandhi-a Mizorama a lo chuan chhuah tak lohna chhan te, kan Prime Minister thar Modi-a nena kan inkawm ngeih lem loh dan te leh a dang tam tak kan la sawi ang chu.◊Δ


Comments

Popular posts from this blog

KA LO TAWN VE - REMRUATI

TUNLAI KHAWVEL HMASAWNNA LEH KRISTIAN THALAITE.

A LOVE STORY