Posts

Showing posts from 2016

VATICAN LUNG IN TANG LEH ROMAN QUESTION

He tawngkam, ‘Vatican lung in tang,’ tih hi Pope Pius IX chungchang sawina a nih rualin a hnua a ngaihdan zawmtu pope dangte sawina pawh a ni thei tho bawk. Kum zabi 19-na tir lam deuh atangin Italian mipuite chuan insuihkhawm a, ram thar din duhin buaina an lo siam zauh zauh tawh a. Kum 1848-ah buaina nasa tak a chhuak a. Hetih laia pope chu Mastai-Ferretti, Pope Pius IX a ni. A hma chiaha Gregory Pope Gregory XVI (1831-1846) kha chuan Italy ram insuihkhawm chu a dinhmun tiderthawng thei a ni tih a hriat avangin a duh lo hle a. Tin, khawvel hmasawnna hi a duh vak lo bawk. Rel kawng neih pawh a sawisel nasa hle. Pope thar Pius IX erawh chu mi danglam tak ni dawnin a lang a. America sawrkar phei chuan a fak hman hle. Mipui pawhin “ Viva Italia! Viva Pio Nono !” tiin an chawimawi hial a. A hun laia Italy ramah chuan a lar vet vet khawp mai.             Mahse kum 1848-ah ram pum huap buaina a lo chhuak a. Pius IX hian Italy ram insuihkhawm chu a lo duh hauh lo mai a. Chu chuan

Hla Phuah Thiam Khawngaihthlâkte

Image
“Happiness writes no stories.”  Robert Latou Dickinson Mizo hla phuahtute zingah hian mihring nun pangngai piah lama harsatna leh manganna tuar nasa bik, chung an thil tawrhna atanga hla ṭ ha tak tak phuah an awm nual mai a. An chanchin hi a ngaihnawm hlawm hlei  ka hria, ka chhiar ka chhiar ṭ hin. An lungngaihna te, an manganna te, an lunglenna te chu hla thu ṭ ha tak takah siamin Mizo hnam hian an vanduaina chu kan lo vanneih pui ta a ni ber mai. Mizo hla phuahtu zingah khawngaihthlâk tak tak an awm nual a. Kan sawi vek seng lo vang. Heng a hnuaia hla phuah thiam ka han sawi loh pawh hi an la awm nual ang tih chu hriatsa a ni a. Mahse kan sawi kim theih dawn miau loh avangin hmaih chu kan nei lo thei dawn lo a ni. Chung hla phuah thiam khawngaih thlak tak takte chu heng mite hi an ni: 1.Thanhranga Sailo, Khuangleng lal       Kum 1871 bawr vel khan Khuanglêng lal Thanhranga Sailo chuan a khuaa mipa ralkai chin zawng zawng hruaiin phâi vai a zu rûn a. A kal hlan hian a kh

Duh Duh Sawi Hun

  1.     Thuhmahruai Aizawl kohhran thalai pawl pakhat secretary hnen aṭanga “I duh duh rawn sawi rawh,” tia sawmna ka dawng kha ka lawm hle. ‘Duh duh’ sawi hi nuam ka tih em avangin sawmna ka dawn tawhah chuan ka la lawm ber hial awm e. Khawvel mihringte hian duh duh tih theih leh sawi theih hi kan châk a, chutianga duh duh sawi theihna leh tih theihna rama kan awm pawh hi a lawmawm hle. A man tozia hi kamṭhuah pahah sawi liam mai mai chi a ni lo; ril tak a ni. Khawvela kan awm lai, duh duh kan sawi theih lai hian duh duh i sawi ang u. Kan nghahhlelh ber Vanramah khi chuan duh duh sawi theihna ( freedom of speech ) te, duh duh ziah theihna ( freedom of the press ) te leh leia keini ang mi sualin khawvela zalenna kan neih tam tak hi a awm tawh hmel tlat lo.   Duh duh sawi tura min tih takah chuan sawi tur chu ka nei ve alawm. A ngaihnawm leh ngaihnawm loh te, miin an sâwtpui leh sâwtpui loh te, an bengvâr phah leh phah loh lamte chu thu dang a ni. He sawmna zahawm tak leh lawm

Pope VI-na Chanchin

                “Tin, a lu pakhat chu thihpui khawp hiala hliam angin ka hmu a; nimahsela a thihpui khawp hial tura hliam chu a dam ta a, tichuan leia mi zawng zawngin sakawlh chu mak an ti a, an zui a.” Thup 13:3 Pius VI (1717-1799) hi a hming leh a chanchin hre lem lovin kan sawi zing hle mai a. Beng tihvar ve hrim hrim nan a chanchin tlem azawng i han sawi ang hmiang. Pope VI hi a pian tirha a nu leh pate hming phuahsak chu Giovanni Angelo Braschi a ni. Kum 1717 khan Italy hmar lam Adriatic tuipui  aṭanga hla vak lo, Savio lui kama Cesena khua-ah a lo piang a. A pianna khua hi Italy ram nu huaisen   Cia-i, Forlì khaw lal nupuiin Spanish Cardinal, Gil Álvarez Carrillo de Albornoz-a leh a thuihruai pope sipai laka a chhanhim kha a ni a, khaw upa tak leh lar ve tak, a khaw len loh ngaihtuaha chanchin ngah zet mai a ni. A khaw upat ngaihtuaha chanchin a ngah ang hu erawh chuan a khua hi a lian lo; tunah hian mihring nuaihkhat chuang awrh chauh an awm a ni. Mahse he khaw chanchi

CONSTANTINE ROPUIA (AD 274-337)

Kum zabi pathumna tawp lama Rom ram kha a zau em em a, an awp hneh meuh lo a ni ber e. Ram thenkhatah helna a thlen deuh reng avangin Emperor Diolectian-a chuan amah ringawta thuneihna pumbilh chu a harsa tih a hria a. Tichuan khawthlang lam awp turin Gallerius-a chu Milan-ah lalber nihna pein a awm tir a. An hnuaiah chuan kaisara hming puin an aiawha rorel tur Maximian-a leh Constantine Chlorus-a te chu an dah veleh a. Maximian-a chuan France rama Arelate atangin Italy leh Africa ram ṭ henkhat a awp a. Constantious-an Britain leh Gaul(France)  a chang a. Gallerius-an Thrace, Illyricum leh Greece; lalbera inchhal Diolectian-a erawh chu hetih lai hian khawchhak lam Nicodemia (Bythynia)-ah a awm a, khawpuia siam a tum a ni. Diolectian-a hian kristiante a tiduhdah ṭ hin hle. A tir takah chuan a ti nasa vak lo zawk a ni awm e. Mahse kristian zinga mi luhlul deuh ṭ henkhatin chhun pachangah a thupêk ziakna lehkha tar chu pawt thlain nuihza siam nan an lo hmang pek ani awm a. Ch