Nupui-Pasal Zawng Tura Inbuatsaihna

Nupui hmu chuan thil ṭha a hmu a ni, LALPA duhsakna a chang ṭhin. Thufingte 18:22

Thuhmahruai

Nupui pasal zawng tur hian kan infuih a, kan inzawnpui bawk. Chu chu Pathian remruat tihhlawhtlinna rahbi pawimawh tak a nih avangin kan ngainêp thei lo va, kan bansan thei hek lo. Khawvela kan awm chhung chuan nupui pasal hi kan la inzawng reng dawn a, chuvangin heng thute hi a hlui thei lo; a thar zel zawk dawn. Kan la uar deuh deuh dawn pawh a ni zâwk hial thei a ni.

Nupui pasal zawng tura kan infuih nasat dan leh kan inzawnpui nasat dan ngaihtuah hi chuan a zawn dan technique taka hi chu kan sawi khât hle thung. Chuvangin nupui pasal zawng mêk leh la zawng zel tur ṭhangtharte tan a ṭangkai takin mi zinga awm dan mawi, kawppui tur kan zawn zawnga ṭangkai tur nia ka hriatte ka han sawi dawn a ni. Tin, heng a hnuaia ka thu han ziahte hi nupui pasal inzawn nan ngawr ngawr ni lovin, khawtlanga mihring inlai-chinna atan hrim hrima ṭangkai tel turin ka han her rem deuh bawk tih hre tel ila a ṭha awm e.

Nangmah Kha Han Inen lêt Teh

Nangmah leh nangmah kha han inen lêt la, tlangval i nih chuan i awm dan anga awm kha makpa atan i duh em? Farnu i nei ve diah diah a, chung mite chuan nangmah ang chiah, i tih ang ti ṭhin, i inchei anga inchei, i lu meh anga lu mêt, i ei leh in duhzawng tive thei zel, khawlaia i awm anga awm ve thei zel, i inkhawm zât inkhawm, nangmah ang bawka taima or thatchhia, i thawhchhuah zât thawk chhuak kha ngaizawng se i hau hrep ang nge nei ngei turin i fuih dâwn? Makpa atana i duh ang mi nih tum rawh.

Nula i ni a, i nuṭate chuan nang-mah ang deuh bawk kha nei dawn se lawm takin an inneihna tur chu i buaipui thei ang em? I inchei dan anga inchei, i bialpa neih tawh zat bialpa nei ve tawh kha chu i duh lo maithei asin. Mo atana i duhthusam chu ziakin emaw, ziak lovin emaw han ngaihtuah vang vang la, chutiang chuan awm tum ang che.

Nupui pasal zawn kawngah hian mahni lam inbuatsaih hmasa leh inbuatsaih fel apiang an to mai a ni. Eizawnna kawngah te, rilru sûkthlêk dan kalhmang hrim hrim leh mihring khawsak-phung hrim hrima mi puitling apiang kan bawh mai. Hei hi matric fail aia IAS an to zawkna chhan chu a ni.

Smart Tur

Mi smart tak-te hian ngaihsan leh ngainat an hlawh duh hle. Smart tih hian inchei nalh zuar reng leh tihdeuh khak ringawt a kâwk lo tih erawh hria ila. Incheina chung-changah chuan a mawi tawk, mi zinga zahpuiawm lo tâwk a awm. Inchei nasat lutuk hian huphurh-awm takah mi a siam thei a ni. Tin, heta zahpuiawm lo tih hian to deuh leh hautak deuh a kawk kher lo. Mizo mipa (a bikin upa lam deuh) mitah chuan hmeichhiain puan an han bih hnâp mai hi an mawiin an zahawm ber mai a. Chutih rual chuan incheina te hi inthlâk chho reng a nih avangin nula kekawr ha pawh an mawi em em tho. Nulain kekawr a hâk hian a tisual lo ve; zahawm tak, nalh tak, mit la tak bawk siin kekawr hi inchei nan a hman theih a, kan hmang chho mêk bawk. Eng-pawhnise kan thawmhnaw chu fai sela, rimchhe lo bawk sela. A dik tak chuan rimchhe lo satliah pawh ni lovin rimtui chêk mai sela ngainat an awl a ni. Tin, thawmhnaw rimtui lo mai ni lo, taksa te pawh bual fai ngun ila. Thaw rim te pawh hi chhe suh se. Rimchhe hrim hrim hi ngainat an har ṭhin. Adventist-te hi kan kâ a hlei lo hle hlawm a. Kan thil ei inkarah hian kâ hi kan lo hmuam rimchhe hman ṭhin. Mi sawisel leh chhaih kan tawh tamna a ni. Fimkhur ang u. Nulat tlangval laia kâ rimchhia phei chu a mawi lo lehzual. Min ti-smart lo.

A hun hriat tur

Mahni remchan hun hunah mi in len luh ngawt loh tur. Tlangval nula rim tur chuan mi chhungkaw hun hman dan, an mut hun, an zing thawh hun, an hnathawh hun hriatsak a, zahsak tur a ni. Rei deuh deuh lên te, hmâ lutuka lên te, tlai lutuk te, a awm thei. An chhung-kuain engemaw hun bik, chhungkua chauha awm duh hun te pawh an nei thei bawk.

|awng tam lutuk loh tur

Mizo nula leh nuthlawi ṭhenkhat hnenah survey neih a ni a. Chuta thil chiang tak lo lang chu nulate hian mipa ṭawng tam lutuk an ngaina lo tih a ni. Mipate pawh hian hmeichhe ṭawng tam lutuk chu an ngaina chuang lo fo. Tawng duh mi leh titi nuam timi kan awm a. Inkhap ngawt theih a ni lo va, ngawi reng tura inbeisei chi pawh a ni lo. Heta kan han sawi uar duh ber zawk chu a hun leh a hmuna zira ṭawng dan tâwk thiam tur tihna a ni ber. Mi ṭhenkhat ṭawng duh chuan mi an tihlim a, an bula awm pawh nuam kan ti. Mi ṭhenkhat ṭawng duh ve erawh chuan mi an rel a, buaina a tam. A tlângpuiin ṭhian inkawmna-ah reng reng mi thusawi ngaithla taima leh ngaithla peih apiangin ngainat an hlawh.  

Insawi-theih zut zut loh tur.

Mahni chanchin hrim hrim sawi vak vak chin loh hi a mawi a ni. Mahni chanchin ṭha lam leh theihna lam sawi hian mi ngainat hlawh a har ṭhin. Thingtlang khuaa Adventist nula pakhat chu Aizawl lam mi pakhat hian a han rim a. An inrim hlawhtling ta lo. Nula sawi dan chuan chu amah rawn rimtupa chu a insawi thei lutuk a, a ngei tlat a nih chu. Hmeichheho hian tlangval insawi-thei luuk ang chi hi an ngei duh hle. Insawi-thei tih hian eng chin nge a huam tih erawh chu sawi fak theih a ni lo vang. Mizo Adventist zingah hian mahni chanchin sawi nuam ti tak pakhat a awm; amah leh amah a insawisa a, kan nuihpui a, kan ngainat phah hle. A chanchin nuih-zatthlak lai a sawi khan tuman amah kha kan ngaihnep phah lo. Mi dang pakhat, engemaw hleka a chanchin ṭha lam leh a thiltih ṭha lam sawi tel ching a awm bawk. A thusawi ngai-thlatuten an ngaina hlei thei lo. Mi inngaitlawmte bula awm chu a nuam a, mi chapo bula awm erawh chu ruah do ang mai a ni. Thufingte 25:27-ah chuan, “Fak hlawh tum luattuk pawh a ṭha hek lo,” tih kan hmu. Mi fak hlawh duh lutuk avanga insawitheih vak hi ngeiawmah a kal duh hle.

Mi Chanchin hriat tum la

Mihring hian mamawh inṭawm kan nei nual a, chung zinga pakhat chu kan thusawi min ngaih-thlaksaktu tur mi an ni. Kan thusawi min ngaihtlaksak peih apiang kan ngaina bawk. I mi ngainat ber leh ṭhian ṭha ber nia i hriat kha eng vanga ngaina leh kawm ngeih nge i nih han ngaihtuah teh. I harsatna i sawiin a ngaihthlaksak che a, buaina i tawhin a ngaihven che a nih kha. Kan harsatna min ngaihthlaksak peihtu apiang kan ngaina ṭhin. Tlangval i nih chuan nula bulah i chanchin sawi zut zut reng suh. A thusawi ngaithla la, ama mimal chanchin tlangpui leh an chhungte chanchin te, a zirna leh a hnathawh te, a ṭhiante chanchin te zâwt la. Amaherawhchu dil chhût lutuk kher suh ang che. Chuti lo chuan a ning leh si ang che tih a hlauhawm.

Mipain mahni chanchin sawi zut zut hi a mawi lo hma hle tih hriat tur (sawi loh theih loh hun erawh a awm). Tin, hmeichhe tâna thil mawi lo tak pakhat chu mipa aia thil hre zâwk anga awm tlat hi a ni. Chutiang chu mipain an ngaithei lo. Guwahati aṭang khualzin Sumo rawn chuang mipahovin an khualzinnaa an nin ber an sawi chu an bula chuang ve nu hmelṭha tak thil hre lutuk chu a ni. Subject chi hrang hrang an sawi apiang kha a hre ber niawm takin a lo chhunzawm zung zung zel a. An ning hle niin an sawi. A hmelṭhat tehreng nen; a hmelṭhatna chuan mi ngainat a hlawhtir chuang si lo. Mipa naran aia fing fel zawk hmeichhe tam tak an awm. Chuti chung chuan nula, pasal zawng mêk tan chuan tlangval bula awm dan tawk leh thil hriat dan tawk thiam a ṭha ngai e.

Midang Ngaipawimawh Mi

Mi kawm nuam leh nelawm, mi rin hlawh ni bawk tur chuan midang ngai-pawimawh mi nih tur a ni. A va harsa ṭhin em! A nih leh midang ngaipawimawh mi ka nih leh nih loh chu eng tin nge ka hriat ang? Nang-mah leh nangmah kha inzawt la, inngaihtuah ang che. A chhanna chu i hre thei mai ang.

Mi rel zut zut loh tur

Tu tân mah mi rel zut zut hi a mawi ngai lo naa tlangval tan a mawi lo lehzual. Tlangval ve pui siin mi rel zut zut i chin chuan nulain an ngai-sang ngai lo vang che. Hmingi (a hming dang phuahsak) chu adventist nula fel tak, hmelṭha tak leh zei tak a ni a. Duhtu leh rimtu pawh a ngah ve hle. Chung zinga pakhat, a in leh lo, a hnathawh leh a hmel ena a phu hauh loh tlangval pakhat chu Hmingi chuan a ngaizawng thei tlat lo. An inhriat chian hma chuan a duh ve lek lek a ni awm e. A rilru pawh a pe hman viau a ni. Mahse Hmingi min hrilh danin an pahniha an awm dun hian chu pa chuan tute emaw hi a rêl hrep zel mai a. Chu bâkah Hmingi inlêng dangte chu an haw veleh ṭawngkam hnihkhat tal hian a sawisel hman deuh zel bawk a. Hmingi chuan chutiang mipa chu a hlau va, a ngaisang thei hek lo. An inṭhen ta nge nge a ni.

Nula tân pawh hetiang tho hi a ni. Mi ngainat hlawh tur chuan mi rel chin loh a ngâi. Kohhran rawng-bawlna kawngah leh khawtlang nunhona kawngah tute chanchin chhe lam emaw chu sawi loh theih loh chang a awm; chungte erawh chu heta kan thusawi hian a huam tel lo ve. Pathian thu pawhin, “Hmâr thliin ruah a rawn thlen ang hian, inrêl rûk hian thinrim a tichhuak ṭhin,” a tih kha (Thufingte 25:23). Davida fak hla, Sam 15:3 thu hi a mawi asin: “Ani chuan mi a sawichhe ngai lo va, a ṭhiante chungah thil sual a ti ngai hek lo va, ṭhenawmte a rêl ngai bawk hek lo.”  

Nula bula mi rel ching deuh tlangval an luck thei ngai lo.

A tawk chauha fiamthu

Mi fiamthu thiam bula awm nuam kan ti deuh vek; mahse mipui lawm hlawh pha khawpa fiamthu thiam erawh chu uihum emaw lek an ni. Fiamthu thiam leh titi thiam bula awm nuam kan tih avang hian fiamthu thiam nih ve kher tum tur a ni lo; a ti mi an awm a, chutiang kan nih loh chuan kan intimualpho mai mai a ni. Amaherawhchu, mi fiam-thu-ah erawh chuan (fiamthu bawlhhlawh a nih loh chuan) nui ve ang u. Fiamthu thiam kan nih chuan a hun leh a hmuna zirin midang tihlimtu ni ila, fiamthu kan thawh thiam ve lo a nih pawhin i nui ve ṭhin ang u. Hmel hlim leh nui hmel hrim hrimte hi a hmuh a nuam a, hetiang mite hian ngainat an hlawh tlangpui bawk. Mi hlim thei tak leh nuih heh takte hi an rilru pawh ṭha duh riau te hian ania ka hriat ṭhin ni. Hlim hmel hian min tidam sawng sawng thei asin.

Bible pawhin, “Kan nui hawm hawm a, hlimin kan au chel chul bawk a. ‘Lalpan an tân thil ropui tak a tihsak a nih hi,’ hnam dangte chuan an ti a,” a tih kha (Sam 126:2-3). “Hlim takin a nuihtir leh ang che,” Joba 8:21. “Thinlung hlim chu hmêl-ah a lang a, thinlung ngui chuan rilru a tichau,” Thufingte 15:13. “Mi hlim thei chuan nuam an ti ang,” Thufingte 15:15. Hlim takin ṭhian kawm ching la, ngainat i hlawh ang.

Hmanhmawh Suh U

Adventist nula pakhatin a bialpa (adventist ve bawk) a banna chhan ber chu ‘Min ti chengchung lutuk (a hmanhmawh lutuk)’ a ti. Hma-ngaihna te, inṭhian ṭhatna te hi nawr ut uta puitling thuai thei an ni chuang lo. Zawi zawia chawm len a nihin a tlo ber a, a nghet ber bawk. I bialnu chu nangmah a duhna che tilang nghal huam huam tura i beisei emaw, nangmah zawk pawhin i nawr chung emaw a nih chuan an ning thuai mai ang che. Tin, i zahawmna i hloh ang a, an ngainep palh ang che. 

Mi fak hreh loh tur

          I ṭhiante chu fak hreh suh. Fak lawm lo kan awm lo va, fakna thu tluka thil hriat nuam a vang hle. Min faktute hi tuman kan haw thei lo a ni ber e. Chuvangin mi ngainat hlawh tur chuan mi fak hreh loh tur a ni. A bikin hmeichhiate hian mipate aiin fak an lawm lehzual deuh a, chu-vangin tlangval chuan a bialnu chu a mawi tawkin fak hreh suh u. A nui hmêl, a sam, a thawmhnaw, a mit, a hmui te nalh i ti tih hrilh la, a der a nih ngawt loh chuan tuman an haw lo vang che.

          Hmeichhiate hian ‘nu deuh hnâp’ nih an duh tlangpui a. Chutiang tak chu i hmuh dan a ni tih hrilh ang che. Chutiang bawkin mipa pawhin ‘pa’ tak anga awm an duh a, chutianga ‘pa’ riauva an inhriatna tura fak chu an lawm ber bawk.

Ringtu Nun Nghet

Mizote hi kristianna hian kan rilru chhungrilah hian thûk takin bu a khuar a. Chuvangin mi sual tak leh awm ho tak nia kan hriatte pawh hian kristian ṭha tak nia an hriat chu an zahin an ngaisang ru viau zel. A dik tak chuan nupui pasal atan leh ṭhian bulfuk tak tak atan phei chuan hmu zo dawn ila hetiang mi hi kan duh vek zawk a ni.

Piangthar hluai angin lang kher lo mah la Pathian ṭihmi, mi nghet, engemaw hleka danglam ve mai mai ngai lo, thlêmna nazawnga tlu lo tur mi rintlak, kohhran bel tlat mi ni anga miin an ngaih che a, chutiang taka i awm chuan miin an ngainêp ngai lo vang che. Pathiana innghat, tawngtai taima, khawvel thil naranin a tihnghin mai mai theih loh, mahni mawhphurhna tlanchhiatsan ngai lo, mahni hmazawna tihtur awm theih-tawp chhuaha tihpuitlin tum tlat mi nih hi a hlu a, a ropui a, malsawmna pawh a awm nge nge. Hei hi nupui pasal zawn kawngah pawh a ṭangkai ber tihngam a ni asin. Nula bula huaisen satliah leh insawi thei satliah, thil dang, eizawnna leh zirna kawnga (zirna kawngah kher lo pawh) rintlak chuang si lote aiin hetiang mi hi a tute pawh hian kan thlang zawk nge nge tho.

Mihringte hian Pathian duhdan leh remruatna aiin kan induhna leh inhmangaihna chu kan dah pawi-mawh zawk fo va. Kan induh luatah  hei hian kawng dik lovah min hruai ṭhin. Bible chuan tihian a ti: “Lalpa ṭih hi finna ṭobul a ni a, Mi Thianghlima hriat hi fin vârna chu a ni,” a ti (Thufingte 9:10). He thu hian a fûn kim hle. Pathian thu kan awih hian keimahni chim chin rau rau-ah kan zahawm a, kan fing zawk a, chhia leh ṭha kan hmang thiam a, kan hmêl pawh a tiṭha sawt bawk.

“I awm dan tûr chu LALPA chungah nghat la; Amah chu ring la, aman a ti vek ang. I felzia chu eng angin a chhuahtir ang a, I thiam chanzia pawh chhun lai ang maiin. LALPA-ah chuan chawl la, amah chu nghak fan fan rawh.” Sam 37:10.

 

Note: He thu hi Lunglei Chanmari Adventist thalaiho min sawmna angin  April 30, 2016, Saturday zan inkhawm khan biak inah ka va chhiar chhuak a. Sawi honain a zui nghal bawk.