Saitual Awm Lai leh Lunglen Zui Thu

Saitual Khua Chu

  Kum 1989 khan Keifang Graceland Adventist sikulah zirtirtu hna ka han thawk ve zawk a. Ka hna tak chu February 21, Thawhlehni-ah ka zawm ṭan a ni. Khang hun lai, kan tlangval zual lai leh kan la ât deuh phelh phawlh lai chanchin ropui lo tak mai kha han ziah ve hrim hrim ka châk a, mi tan ngaihnawm tham lem lo mah se ka han ziak ve mai mai dawn a ni.

Keifang ka thlen chhoh tûk leh chiah ni 22-ah ka pu Chawngdailova fapa naupang ber ka pu Biaka chuan nupui a nei a. An in chingfel te a ngaih avangin kan buai char char a. Chaw pawh an inah deuh hlir ka ei a. Inneih buaipui fel hnu-ah chauh ka rilru tak takin hna chu ka thawk ta a ni. A tir chuan Keifanga ka puteho kiangah chaw te eiin ka riak kual a. Mahse March 2, Thursday zan aṭangin sikul hostel hlui bilding lian pui maiah chuan ka riak hrang ṭan a, keimah chauhin ka awm ta a ni.

Saitual ka awm ṭan aṭang hian badminton vuak tumin ka inbuatsaih nghal a. Tichuan March 6, Thawh-ṭanni-ah a vawikhat nan Saitual playground bul community hall-ah chuan badminton vaw turin ka han lut ve rawih mai a. Hmelhriat sa tumah ka nei lo. Thawmhnaw thar hlir - pheikhawk vâr, kekawrbul vâr leh T-shirt vâr ka inbel a. Nuam ka tive khawp mai. Ka va luh lai chuan patling rual engemaw zat hi an lo awm a. An lo khel nual tawh hlawm niawm tak a ni. Hetihlai hian kum 22-na ka hmang mek a. Tlangval zuan zang tak leh kal chak thei tak, tha za deuh at reng mai ka ni.

Chutia mikhual tlangval va tei lût ve ta chu thiam viau turah min ngai a ni ang chu; min lo huphurh ru deuh viau a ni awm e. Ka thawmhnaw lah chu a thar hlawm si; mi inkhelhpui ngam pawh an awm ta mang lo va. A tawpah chuan an zinga thiam hmel ber leh vengvat hmel ber chu an hnawn tlu ta a. A hreh hmel ngang mai. Kei chu le, ka mawl luatah zah nachang hre hek lo, hall chhungah chuan in warm-up nan ka han zuang vei zak zak a. Ka phur hmel hle awmin tunhnu hian ka hria.

Min khel tura an hnawn tluk tak chu Pu Dova, Hindi teacher a ni a (a hnu lama ka hriat a ni). Sawi tawh ang khan min huphurh hmel ngang mai. Kan han inkhel ta a le, an rin aiin ka lo thiam si lo va. Mak an ti teh asin. Ka khelhpui Pu Dova chuan a vuak pawh a vaw ṭha duh lo. A hmel atangin a ṭang lo hle tih a lang reng mai. Chhim lam kila naupang ṭhuho lah chuan an rin aia ka thiam loh thu chu an sawi an sawi lehnghal; an ngei-awm ve mai mai asin.

Mahse khata ṭang khan Saitual chu nuam ka ti ta viau mai a. Tlai tin ka inkhel ve ta ziah a. Ka thiam loh phu tawka min enkawl dan an thiam a, a hnu zelah pawh kan inhre zui a. Ka ngai ṭhin khawp mai. A bikin Pu Dova phei kha chuan min duhsakin mi a lawm thiam em em a, Saitual Hall-a min titlangneltu ber a ni tih ila a sual awm lo ve. Pu Saikhawluna pawh sawi hmaih chi a ni lo. Kan inkhel ṭhin a, ka hneh lo deuh. Nui kak kak chung hian min khel ṭhin a, thiam tak chu ni lo mah se ka thiam loh zawk miau avangin ka hneh lo a ni mai.

Sikul ban veleh Saitual Hall chu ka pan vang vang a. Ka hah thei khawp mai. Ka awmna Graceland Adventist sikul hnuai hostel hlui aṭang chuan hmanhmawh zet hian ka kal a, a chang phei chuan ka tlan ti tih a. Ka va thlen phei ve hi chuan a khel tur awm ang ang chu an lo kim deuh ṭhap tawh ṭhin. Ka inkhel bang haw lehlam te hlei hlei kha ka hah. Lirthei ka nei ve si lo va, duh tawka inkhelh hnu-ah kein ka han haw phei leh hnak hnak ṭhin a nia, hah thei tak ka ni. In ka thlen phei meuh chuan rawng pawh ka bawl ṭha peih tawh lo va. Pressure cooker-ah buhfai, alu, dailuah te ang hi ka chhum pawlh vek a. A lem nawm nan anṭam ka tlak leh thawr a, ka ei ve thei viau tho. Butter ka chawm zauh zauh bawk. Tichuan ka chauh zual chang phei chuan ka chaw ei kham chu thim hlimah ka mu a, ka mu zankhua zak a, darkar 12-13 te ka muhil thei hial a ni. Mahse chutiang hun chu a thleng khat deuh.

Saitualah chuan badminton competition-ah te ka chhuak ve a. Mahse ka thiam lo bawk a, ka thleng sang lem lo khawp mai. Ka hneh loh chu kei aia upa fê nia ka hriat, pa te reuh te, chak zet mai, a khelh pawh rawn khel ve ngai mang lo a ni lehnghal (a vuak dan aṭangin ti ṭhang ve tak a ni tih erawh chu a lang). Competition-ah ka vawikhat telna a ni a, ka zam deuh a ni mai thei. Player-te kha group thum velah an ṭhen a. Tlêma a vaw ṭhang deuhho kha group-A ah min dah a. Ka hming chu group-A mawngphahah chuan an lo dah ve a, ka vaw taima em a, min khawngaihin group-A chu min kaitir ve mai mai a nih ka ring.

A bul atangin han ṭan ṭha leh ila. Hall-a ka inkhelh tak tak hma, inkhelh ve tuma ka inbuatsaih vel lai hian Saitual dawrkai lian Pu Saikhawluna dawr aṭangin raket ka va lei hmasa a. Yonex suak, cheng 120 man chi kha a ni. “Heti hian YY hum i ni ve mai alawm,” a lo ti a. Tichuan a tak tak hum pha ve lo leh humna tur pawisa nei ve lo chuan a lem chu lungawi takin ka hum ve ta a. A la duh tawk lo cheu; a dawr kawtah chuan min hruai chhuak a, “Khaw nge i khelh tlak ve dawn tak tak em i han en chhin teh ang,” tiin a kawt zawlah chuan mi a han vuakpui vel a. “Hmm, hmm, a khelh zawng i khel ve ṭhin a nih kha,” min ti duh chauh a ni. U Rinsiami’n kekawrbul vâr nalh tak mai hi min ṭhuisak bawk a, raket thar ka nei bawk a; phei-khawk thar nen. Phurawm ve tak chu a ni. Pu Saikhawluna hnen aṭang chuan jeans jacket lian zet mai hi ka lei bawk a. Ka hmel enin pawisa ka nei lo tih kha a hre chiang hle ni tur a ni, ka en tirh aṭangin pawisa pêk lawk a ngaih loh thu a lo sawi nghal mai a.  Chutia min ring tâwk ta chu kei pawhin a man tlêma zawng pein ka ba ṭhen ta a ni.

Badminton avang chuan Saitual khua chu nuam ka tih phah ta em em mai a. Mi pawhin min hriat phah ve bawk a. Middle School sport-ah ni se badminton chu a point  chhiartu atante min hmang bawk a, a khaw naupangin min hriat phah a, khawlai lên pawh a nawm phah hle a ni.  

Saitual ka awm tir kha ka khaw-har hle mai. Kan kohhran ṭhalai zingah ka kawm rualpui an awm meuh lo. Inkawm thei deuh leh inngaina deuh tur mi hi awm a ni a, chuvangin kan kohhran mi an nih avang ringawtin mi ka kawm nel nghal ngawt lo va, mi pawhin min nel nghal em em hran lo. Kan kohhran nula pakhat, ka rualpui awm deuh ber leh a hmai fai ve ber chu zan khat ka va rim chhin a, kan inmil vak lo tih kan inhre thei nghal. Kan zêp lo ve ve.

Middle School Sport lai hian nula pakhat, sam bu chhah hmek hmawk, koki chen vela sei, hmui sen tai hlar mai leh hnute kawh chhuak lah mai hi ka hmu fuh a. Chu chu April 3, Monday a ni. A vun rawng te pawh Mizo nula-ah chuan a vâr nalh pâwl tak leh no pawl tak tur a ni ve awm e. Community hall bul vel leh play-ground kotlanga mipui zi mur mur kârah chuan kan indet zauh zauh a, chutah kan inhnaih hret hreta hall thlang lam zun ina inthiarpuiah ka sawm ta a. Rin loh deuh maiin a lo duh ve mial a. Chu chu kan inhmel-hriat ṭanna a ni.

He nula hi Saitual ka awm chhunga ka lenna ber leh Saitual awm tinuamtu ber chu a ni ta a ni. Hmar veng chhuah lam mawng kawng sirah an awm a. Nula inngai-tlawm tak leh fel tak ni ta maia ka hriat chu. Ka awmna nen chuan a inhlat hle naa tlangval chak lai zawngin a tih theih viau mai. Ka rim hmasak ber zan chuan ka ṭhianpa Dawngkima chu min lenpui turin ka sawm a {Hei hi April 5, Wednesday zan a ni}. Ani nupui nei tawh leh hetiang lama dai hriat ngah tak mai chuan min va lenpui a. Hemi ṭuma kan leng tur min zilhna hi ka la hre reng. Dawngkima chuan, “Nula rimna-ah a changtupa tur chu ngawih deuh ngal tur; ṭawng zut zut loh tur,” a ti a. Min zilhna leh thurawn zawm chuan kan va leng ta chu kil khatah hian ka ṭhu ngawi ta ran mai a. Zawhna min zawhin ka chhang ṭawk a, a bâk chu engmah ka sawi zui vak ngai lo.

Chumi zan aṭang chuan ka leng zawm zel a, zan tin leng lo mah ila ka leng zing thawkhat a nih ka ring. Inngaizawng awm chuan kan han awm ve ta a nih kha. Amaherawhchu hmangaihna thu infah a, lehkha inthawn kur ngei nguai zawng kan ni lo. Badminton ka khelh hah ṭhin em avang leh kan inhlat em avangin ka leng tam thei lo a ni ber. Tin, kar tawp inrim nawm hun lai tur hian Thing-sulthliahah ka haw thla fo bawk si a, kan inrim tam thei lo a ni. An chhungkua an fel a, an inngai-tlawm a, min lo pâk huam chuang lo va, mitmei mawi lo min hmuh chuang hek lo; a tâwk chauha fate ngaih-zawng lo chhawn chhaih dan an thiam khawp mai.

Tin, Saitual hmar lam hla vak lovah chuan thingtlang khaw te reuh tê, Sihfa khua a awm a. Chu khua-ah chuan ka ni Pari fapa upa ber u Vankhuma te an awm avangin ka lêng phei zauh zauh ṭhin. Vawikhat pawh ka va lêng phei leh a {Hemi ni hi September 30, Saturday, 1989 a ni nghe nghe}. Tlai lamah kan nau Lalpari chuan khua min fanpui a. An khaw field thlen dawn chuan nula tleirawl pakhat, ria deuh din den, hmel fel vang mai hi a lo awm a. Lalpari nen chuan an inkawm ṭhin ni ngei tur a ni, eng engemaw ni sawi hian rei lo tê an inbe zawk a. Kan kalsan leh ta mai a, ka ngaihtuah zui lo. Lalpari chuan a hming min hrilh pahin nula fel tak a nih thu te a sawi nghal a. Mahse ka hmuh dan chuan la tleirawl tê, ngaihzawng pawh la nei tham lo turah ka ngai a ni.

Mahse a hnu deuh lawkah chu nula tleirawl ria din den, hmel fel vang mai chu Sihfa nula fela sawi a ni tih leh khami nia min hmuh aṭang khan min lo ngaizawng a ni tih ka ral hriat ta a. A hnu thla hnih velah lehkha thawn thlum tak mai hi ka dawng ta reng a. Lehkha la zir zel tur ka nih avanga ka harsatna te, fel ka tihzia leh zahawm ka tihzia sawiin chu lehkha chu ka chhang a. A reh ta vang vang mai. Nula mi lo tak mai ka nih avangin Saituala mi zâwk pawh chu ka rim khat tial tial a. Chu chuan zawhna lianpui a hring ta reng a. Insawi fihlim tumna pawh ka nei chuang lo. Chung hun lai chuan ka thawhna Graceland Adventist School library-a lehkhabute chu ka chhiar tlut tlut a, hriatna lamah chuan hma ka sawn phah viau – Hmar veng lamah erawh mark ka hmu tlem tial tial thung.

Ni khat chu Thingsulthliah aṭanga ka hriat tawh Tiddim lam mi Dawnga sumdawng vak vel chu a rawn thleng nawlh mai a. Chumi zan thim thamah chuan ka kawmchhak tui-zem bulah Adama sutin kan inbual dun a. Dawnga chu a nuih hi a za em em mai a, a nui kiah kiah mai a ni. Ka hnenah a riak a, chaw a ei a, nuam a tiin a tlangnel ve khawp a, kei pawhin thlenna tlaka min ngai chu nuam ka ti khawp mai.

Sikula ka thawk chu nuam hi ka ti khawp mai. Kan nui nasa thei hle. A thawkhote kha kan inngeih a, kan la naupang tlang bawk a, kan nui nileng hi a ni ringawt mai. Min sawisa nasain min fiam nasa thei khawp mai. Khami kum anga ka nuih nasat kum hi a awm leh pawhin ka hre tawh lo hial a nih chu. Ka sikul naupangte kha ṭhian angin ka kawm a, min ngai ve thei khawpin ka hria. A bikin Zothanzauva te, Vanlalfela te, Laldawnga te leh Sangzuala te unau phei kha chu kum lamah inthlau viau mah ila ka kawm ngeih em em hlawm a. Saitual nuam ka tihna chhan te pawh an ni ve bawk a ni. Zova leh Fela phei chu  Sihfa-ah te ka riah phei pui a, chawlhniin ka inkhawm pui bawk a. Kan inzui nasa khawp mai. Hmeichhe lam erawh chu ka kawm tam lem lo. Kum chanve hnu lamah kan headmaster Liansailova te chhungkua chu Aizawl lamah an sawn a. Pi Rualngailovin hotu ber nihna a la a. A nuam viau zel. Rodingan min kalsan erawhchu ka lung a leng ngang mai.

Ni khat chu Aizawl leh Shillong aṭangin kan hotute an rawn kal a. Kei pek chuan an rawn kalchhan sikul endik kha ka lo mangnghilh deuh nge ni, lo inbuatsaih nachang pawh ka hre ve pek lo va. Pawl thum room-a ka awm lai, mathematics ka zirtir lai chuan an rawn lût ta thut mai a. Ka class la lai min rawn endik chu ka zam hle mai a. Ka thiam tawka sâp ṭawnga ka han beih ngial pawhin minute sawmhnih hnu velah chuan lo inbuatsaih nachang hre ta lo chu ka tâwp titih ta mai a. Mahse ka mualpho lutuk hmain Pu Nilawma chuan min rawn chhan nachang a lo hria a, ka mualpho chhe lutuk ta bik lo chuan ka hria; ka lawm kher asin. Ka thaw huai huai mai. 

Inkhawm mawlh mai kha a nuam ve mai mai e. Thu ka sawi ve zauh zauh a. Ka sawi tawi theih em avangin ṭhalai ṭhenkhat chuan thu-sawi tur an awm mang loh chang chuan sawi se min tithei hle tih ka hria. Saitual Adventist nula-ho nen hian kan inkawm ngeih vak lo; kan inhua tihna emaw, kan inngei tihna emaw chu a ni si lo. Inkhawm nikhua leh hnatlan nikhua chuan kan inkawm ngeih viau a, a nuih te pawh kan nuiho ve mai; a bâk a awm lo a ni. A rim pawh ka rim ngai lo. Anni pawhin rim turin min beisei lo tih ka hre chiang.

Saitual ka awm lai hian Saitual Circle chu Pastor H.Lalengliana bial a ni a. Ani pastor chu bial fanga zin chhuak reng reng a nih avangin kan kawm tam hman lo va. Khatih lai khan Saitual bial chuan Thing-sulthliah tlangdung aṭanga Cham-phai district khi a la huam vek si a, a hah thei ngawtin ka ring ta. A fate erawh chu ka kawm ngeih ngang mai thung. An inah pawh kan tlangnel e; duh duh hunah chawṭhing kan bâr ngam a, anni chhungkaw hming sawi lang lova Saitual ka awm lai chanchin ziah chu thil thiang lo tawpah ka ngai. Pastor quarters luah tur chuan rilru zau tak, mikhual leh inleng hrim hrim dawl zo tak nih a ngai a, chutiang tak chuan an pa awm loh lai pawhin pastor nupui Pi |huami chuan zo takin an ina chuangkai ṭhin kohhran mite chu min chiau-au peih a, Saitual awm nuam ka tihna chhan a tling ve a ni.

Zan lamah lehkhabu ka chhiar nasat em avangin ka leng chhuak khat hle. Ka awmna kha a reh si a, lehkha chhiar mi tan chuan duhthusam a ni. Khawhar ngaithei lo tan erawh chuan a hrehawm viau ang. Sâp ṭawng phei chu thiam ve viau ila ka lehkhabu chhiarte chu hmasawnna tham an ni ngei ang. Kan khuaa kan hmuh phâk loh lehkhabu ṭha tak tak kha sikulah hian a lo tam mai a. Chu chu ka burpui ngar ngar mai a ni. A bikin American history te, National Geog-raphic bu hlui za têl intiang urh mai te, Mizoram lehkhabu dawra kan hmuh phâk hauh loh tur Richard Halliburton-a lehkhabu ziah ‘Seven League Boot’ te, Booton Herndon-a lehkhabu “The Seventh-Day” (1960) tih bu te, “Fox’s Book of Martyrs” tih te, American Encyclopedia te kha ka chhiar nasa a. A ṭhente phei chu ka letling nual bawk. “Fox Book of Martyrs” tihbu hmang hian Saitual kohhranah thu ka sawi e ka ti ve a. Mahse keia ngaihnawm tihzawng kha ngaihnawm an lo ti ve awzawng lo niin; ka sawi laia an hmêl aṭangin an tuipui lo tih ka hre thei a. Khami bâk kha chu ka sawi zawm ta miah lo.

Tin, Richard Halliburton-a leh-khabu Seven League Boots tih chu ka duh em em mai a. A ziaktu chu ka ngaisang bawk a. Thiam leh thiam lo, dictionary nena ṭang dunin ka letling ṭeuh a, a ṭhente phei chu tun thleng (2016) hian ka la kawl ṭha nghe nghe a ni. A hnu-ah pawh India ram lehkhabu dawr hrang hrang, Banga-lore, Mumbai, N.Delhi, Chennai, Kolkata, Pune, Guwahati-ah te lei tur ka zawn hlawhchham hnu-ah kum 2013 January thla khan online aṭangin kan chah thleng ta hlawl mai a, ka lawm ngei mai. Ka lawm satliah lo; ka lung a tileng em em bawk.

Keifang lamah ka pute pahnih leh ka nutei te an awm a, Melvengah ka pi a la awm bawk a. Chungte chuan min thlamuan em em a, harsatna leh buaina pawh tawk dawn ila anni an awm chuan fel zel dawnin ka hre mai.

Zan khat chu Saitualah mitthi an awm a. An in kha a têt em avangin mi kan leng tam thei lo va. Kan han zai ta chu zai tui tham kha in chhungah awm theih hek lo, kan zai thiam lo kher mai. Pa pakhat fiamthu thiam deuh mai hian, “Rin aiin kan zai thiam lo daih mai,” a ti a, a nui a nui a, chutiang chuan zan chu kan tum tawi ve mai.

Mi ka kawm tam lo hle. Bad-minton ka khelhpui ṭhinte chu patling pui pui an nih hlawm avangin hall pawn lama inkawm zui tak tak tur kha kan ni lo va. Midang ka rualpui ka hmelhriat tur min dal tawk vel chuan kan inkawm lawi si a ni ber mai. Chuti chung chuan Aizawl lam aṭanga sawrkar hnathawk rawn awm Dina te nen chuan kan inhre ve viau tho ve. Zan khat pawh Dina chuan nula rimpuiah min sawm a. A tu chu mi rimpui ang maw ka tih lai chuan ka hmelhriat sa nula chhe lo deuh mai, kei pawhin ka lo rim tawh, Hmar veng lama ka insawnsan tak chu min rimpui ta a.

Hemi zana kan nula rim hi damchhung sawi a tling ve a ni. Kan va lût chu tlangval dangte pawh an lo awm ve a. Chung zinga a inti neitu deuh ber leh intichangtupa deuh ber chu Thingsul-Tlangnuam khuaa mi Taivala a ni a. Football khel thiam, Saitual tournament-ah pawh lar ve hat kha a ni. Kan chhuak leh mai dawn emaw ka ti chu Dina chuan a haw hmasa zawk nih kha a lo duh awzawng lo mai a. Tichuan anni haw hmasa duh bik suh, keinin haw hnuhnung zawk nih tum bawk; zanlai âr a rawn khuang a, kan la che eih lo. Darkhat bâwr velah kan nula rim ber mutchhuak chuan hâm bai bai pah hian, “A tlai tawh kher mai,” a rawn tichhuak phawng mai a. Mahse a changtupa nih tum ve Dina erawh chuan engahmah a ngai si lo. Dawhkan hnuaia kan nula rim leh Taivala ke zungpui insualtir vel lah chu ka hmu ru reng bawk si. Nakinah chuan thil awm dan enin a lâng zawk lo thei ni lova inhriatna ka nei ta a. Kan haw ta hram a ni. In ka thlen phei chuan khua a vât têp tawh.

Kan sikul library-a lehkhabu khan ka zan lêng tur min dal nasa ka tih tawh kha. Kha vang khan Saitual ka awm chhung hian mi ka hriat belh tlêm khawp mai. Kan kohhran mite chu ka hmelhriat sa deuh vek an ni a. Ka chhungte an tam leh a. Chumi bak chu ka inkhelhpuite an ni leh deuh mai e. Nula senior, kum 30 bawr vel tur |anpuii kha a rawn inkhel ve zauh zauh a. Hmeichhe dang inkhel an awm loh avangin a rawn kal ṭha peih lo niin ka hria. Kha nula kha mikhual ve bawk a ni a, lêng turin min sawm ṭhin naa ka leh-khabu chhiar duh ata lang khan min sawmna chu ka tihpuitlinsak ta lo va. Khati khawpa nula khawhar kha chu han leng ve lawp lawp ila a lawm dawn nen ka ti leh hnuhnawh ṭhin.

Ka hlawh chu sawma pakhat an cut hnu-ah cheng 630 a ni a. Chu chuan thla khat khawsakna chu min daih ve mai. Pawisa ka hmang mai mai lo va. Ka hlawh lâk hmasak ber phei chu a vaiin ka nu hnenah ka thehlut vek a. Khami nia ka nu lawm hmel leh a lawm thu sawina ṭawng-kam te kha ka la hre reng a, ka mitthla-ah hian a la châm reng a, a ṭawng ri te kha ka bengah hian a la châm reng bawk.

Ka pindan bangrelah chuan ka shuttle cock hman hlui chu ka rem kual ṭhut a, naupang rawn lut hian an awt thei khawp mai. Ka in luah chu sikul building hlui sei zet mai leh ṭawng zet mai hi a ni a. A chhim lam tâwp pindan ka luah a, a hmar lam tâwpah Pi Rualngailovi te chhungkua an awm bawk a. Kan inkarah chuan pindan ruak zau tak tak pathum vel a awm a, kan indip lo ngei mai.

Ni khat chu Seling aṭangin jeep thar hmel ang reng takah hian ka chuang chho va {Hemi ni hi February 27, Monday a ni}. A hma lam seat-ah chuan pa hmel fel ang reng tak hi a lo chuang a. A hnungah min behtir ve ta mai lo chuan a front seat lai ta-ah chuan min chuantir ve tlat mai. Sikul tlai ka hlauh avangin ka hman-hmawh hle a. Chuvangin ka chuanna jeep a han tlan chak viau pawh chu accident a hlauhawm deuh tih lohah chuan ka lawm khawp mai. A khalhtu hmel leh chezia en erawh chuan thlamuang taka chuan erawh a har khawp mai. Motor kawngpui alkatra luan chin te chu a dai pelh rap rap a. Kawng kawiah side a pe ṭha lutuk lo bawk a. Ka chuanpui pa phei chuan a khak nghe nghe a ni.

Tuirini kan pel chho, Buh-kanglui chhak kawng kual zim laiah chuan BRTF truct lian nen kan inpel thut mai. Truct lahin side a rawn pe ṭha bik si lo. Insut aiah tiin kopang lam chu kan nêk vak a, kan su ta bur mai a ni. Motor chu a thi hmak a. A radiator aṭangin tui a rawn put chhuak nghal zawih zawih a. Ka chuanpui pa chuan, “Side i pe ṭha lo ka tihreng kha,” a ti nang nang a. Chu bâk chu an inbe zawm miah lo ni tain ka hria. Rei vak lo kan nghah hnu-ah a rawn nung leh hram a. Mahse a radiator-a tui a pût chhuak vek si a, rei tlan theih hek lo, a engine nghah daih nan kan chawl leh a, kan tlan leh a, rei lo tê-ah kan chawl leh a. Chutiang reng reng chuan Keifang chu kan tlan thleng ve hram a. Thla a muang huai huai mai. Kan chuan-na motor driver en khan him taka kan thleng chu lawmawm tak a ni.

Vawikhat chu Zova leh Fela hruai-in Sihfa-ah kan va riak a {Hemi ni hi November 10, Friday, 1989 a ni}. Mahse a tûka kan inkhawm, Sabbath sikul ka zirtir lai chuan Melvenga ka chhungkhat hnai Pu Rokhuma, Zo-para pa thih thu chu kan hre ta a. Kan tihtur zawng zawng pawh kan ṭhulh ta vek a ni. Kan tlan haw a. A tûkah pawh Melvengah chuan kan va awm nilêng ta a ni. Khang hun lai kha chuan ke veka kal kan nih avangin kan hah thei khawp mai. Zan khat chu Sihfa aṭang chuan kein Saitual lamah ka haw a. Sihfa luh dawn ngaw hnuaia ka kal lai hian kawngkawiah mi pakhat ram kal haw nen hian kan insu lo chauh mai a, kan phu nasa kher asin. Fit chanve vel chauha insu lovin kan inhma-chhawn ran mai mawle. “Eheu,” a ti ringawt a. Inbe chhunzawm lovin kan inkalsan ta a ni.

Zankhat erawh chu thla eng ut mai hnuaiah hian Sihfa-ah ka va kal e ka ti a. |amdil pêng thlen hma kawng zal laiah chuan ka hma lawka eng ransa emaw ni kal chhuk thauh thauh hi ka zu hmu thawi thuak mai a. Ka kalna tur lam a ni si a, haw leh mai tur nge kal zel tur tia inngaih-tuah chungin zawi muang chuan ka zui thla a. Haw leh em chu ka tlawm-ngai si a, tukhum hik mam mam chungin ka kal zel a, eng em zawng ka ti lo ve. Ka dawihzep vanga hmu sual mai mai ni-ah lah chuan ka inngai phal bik der si lo.

Kan sikul naupangte kha ka rual-pui kawm titih hlawm avangin mi pawh an ngaina ve khawp mai. A bikin Zothanzauva leh Vanlalfelate,  Masthanga te unau te, Laldawnga te, Lalhmangaihi leh a û Tesiami te phei chu sikula ka thawh loh hnu-ah pawh kan la inhnaih em em reng a. An puitlin hnu, nupui/pasal an neih hnu thleng hian ka ṭhian kawm ngeih ber berte an ni chho ta zel a. Chu chu zirtirtu ka nihnaa ka hlawhtlinna pakhat niin ka hria, ka lawm em em a ni.

Sikula ka thawk chu hlim ni tam mah se thil tihsual zauh zauh chang-te pawh a lo awm ve lo thei lo va. Mi pawisawi leh mi rilru tihnat palh te pawh ka nei hialin ka ring. Kan la naupang a, kan dawn te a la tawiin ngaihtuah a la tlem a, min ngei tawk leh min lo ning tawk te pawh lo awm se an thiam awm em em dawnin ka hria a ni. Zirtirtu ni mah ila kan la naupangin kan la mawl ve em mai a, thil dai pelh leh tihsual palh zawng a awm lo thei lo vang.

Thla sawm awrh chauh ka thawk naa sikul naupangte nen kan inhre ṭhain kan inkawm ngeih a, sikul tual phaitual-hnimah mi an chai rawn a, thawmhnaw bal vek khawpin min bawhbet a, kan nui nasa thei khawp mai. Khang laia ka sikul naupang tam tak khan tun thleng hian min la hre ve hlawm a, ka lawmna tak pawh a ni. Nupui fanau an neih hnua min rawn zawng chhuak vang vang te, nupui ka neih nia rawn kal ve vang vang te, Saitual ka kal leh changa min lo kuah a, min hmuh avanga lawm em em, mi ngai ve ngawih ngawih nia insawi te ka hmuh chang hian ka lung a lêng thar leh a. Hlawhchham lutuk zawng ka nih bik loh hi tiin ka inhnem ve ṭhin.

Graceland Adventist School hi February 21, 1989, Thawhlehni-ah ka zawm ṭan a. Chumi kum vêk November 13 Thawnṭanni-ah final exam result puangin ka khar leh a. Thla sawm pawh ka thawk pumhlum lo naa ka damchhunga ka hriat reng tur thil tam tak tawngin nuam ka ti em em a. Ka thawhpuite an fel bawk nen; mualpho lutuk lovin ka chhuah-san thei. Ka nuih tam ber kum te pawh a ni zawk hial awm e. Kum tawpah chuan zirna lam chhun-zawm te ka duh zel dawn avangin ka mang ṭha ta a. Ka thinlungah erawh chuan a la cham reng ṭhin.Δ  

-          17/3/2016.

(Modified on 5 June, 2016).