Pune Awm Lai
Thuhmahruai
 |
| Pune Kan Awm Laia Kan Veng- Kothrud |
Keima mimal nuna thil thleng pawimawh tak tak
zinga ka hriat reng ṭhin
pakhat, kum sang khat pawh dam ila ka theihnghilh loh tur chu India khawthlang
lama khaw ropui leh hmingthang Pune khuaa ka awm lai kha a ni. Pune khawpuiah khuan
Mizo sang têl an kal tawh, chung mite chuan ziak ve se chanchin ngaihnawm tak
tak an nei hlawmin ka ring. Keia chanchin ve mai mai ai chuan mi pawhin an
chhiar peih zawk daih awm e. Keia zu awm ve te kha chu mi hriat ka hlawh lo em
mai. Mahse chuti chung chuan ka nuna thil thleng ho tê tê leh Pune khuaa ka awm
dan ṭhenkhat kha han sawi ka duh ve hrim hrim a
ni.
Kalkawng
Pune kal tur hian May 31, 1993, Thawhṭanni-ah kan khua Thingsulthliah ka chhuahsan
a.
Ka nu chuan kawngpui thleng min va thlah a. Ka kal
tur chu a huphurh ngang mai. Kawngpuia min thlah tur chuan, “I thang bo hlanin
ka lo thi mai ang tih a nia ka hlauh ni; mahse, ka la dam ang. Ka lo la dam em
em ang,” tiin huphurh lungleng tak chungin min thlah a. Kei pawh ka lung a lêng
hle. Aizawlah zan khat ka riak a. June 1, Thawhlehni zing dar sarihah Capital
Bus No 198 –ah chuangin Aizawl kan chhuahsan a. Kolasib-a ka pu Chawngkima,
Diakkawn te inah chaw ka ei a. Tlai dar 5:00 rik dawn ruaiah Silchar kan
thleng. A tûk Nilai zing dar 5:30-ah Shillong kan thleng a. Ka hmelhriat awm
chhun Pu H.Lalnilawma, chutih laia North East India Union of Seventh-day
Adventist-a ziaktu lian te inah ka innghat a. Pu Masena (Lalbiakzama, advocate)
min kawhhmuha thleng ka ni mah zawk.
Shillong-ah hian NEHU-ah thil tihfel tur ka neih
avangin ka cham deuh reng a. Ka inthlen inte chu an fel viau naa ka cham rei
deuh a, ka inthlahrung chu Guwahati lamah chutih laia BDS zir mek Ramnghaka
tlawh pahin ka chhuk a. Zan hnih ka zu riak a ni. Zan khat chu Ramnghaka te
hostel-ah ka riak a. Zankhat dang rêl station-ah ka riak leh a. A tukah Shillong-ah
bawk ka chho leh a. Ni 7 Monday-ah NEHU aṭang chuan
lehkha pawimawh ka la chhuak fel a. Shillong Peak-ah te ka han lawn a. Tichuan
a tûkah Guwahati lam panin ka kal leh a. U Masena Guwahati high court kal tur
nen kan chhuk dun a ni. High Court te pawh chu kan han fang dun zak zak bawk a.
Tichuan min kalsan a, kei chu Hotel Eden Room No.138-ah ka innghat a. Chutih
lai chuan Burma lam aṭanga rawn
chhuk Adventist tirhkoh tlangval Roremliana nen kan inhmu a. Tun hmain ka lo
hmu tawh a, mahse mimal tak chuan kan inhre hnai hran lo. Guwahati-ah a
vawikhat kalna a ni a, zana riah dan tur pawh a hre si lo va, ka hnena thleng
ve mai turin ka sawm a. Mi hnial ngaihna pawh a hre lo. Tichuan ka room lâk,
zan khat chêng 55 manah chuan kan riak dun ta a ni.
June 9, Nilaini chuan ka ṭhian chhar thar Roremliana chu Guwahati ka
fan pui nual a. Ka la hriat reng chu Brahmaputra lui kama kan ding vang vang
lai kha a ni. Hemi ni tlai lamah hian Guwahati – Dadhar express (No. 5646)-in
Guwahati kan chhuahsan a, ka la dai ngai loh ram Pune lam chu rilrua ka nu leh
pate hre reng chungin ka pan ta luah luah mai a ni. Kan chuanna compartment-a
ka chuanpuite zing-ah Roremliana tih loh chu ka hmel-hriat loh vek an ni bawk.
Ch.Rosanga, Haulawng khua te, Kimi te, Roremliana te leh mi dang pahnih khat ka
hriat zui tak loh te an ni. Ganges lui kan kân lai te, Badalpur kan pelh lai te,
Jabalpur khua kan thlen lai te ka la hria. Zan rehah rei fê mai ramhnuaiah kan
chuanna rêl chu a ding a. Thla a eng ruih a, kan piah tlangdung chu a lang
chiang hle mai si a, ka lung a leng khawp mai. Jabalpur-a kan chawlh lai hian
“Lasi ka duh’ an ti a. Kei, thingtlang tlangval hawi zau vak lo chuan ‘Lasi’ an
tih chu eng nge a nih ka lo hre ve hauh lo mai a. A hmuh pawh ka lo la hmu ngai
lo a ni awm e. Ka han hre chiang ve ta chu ka rin ang a lo ni hauh lo.
Madhya Pradesh leh Maharashtra leilung chu ka
hmuhnawm tihzawng tak leh nuam tihzawng tak hi a ni a. Tukverhah ka dâk a, ka
thlir ning thei lo a ni ber mai. Bombay tak zu thleng lovin Kalyan Junction-ah
kan chhuk a. Rêl dang manin Pune chu kan pan leh ta a ni.
Thlen Tirh Boruak
June 12, Saturday chawhma lamah Pune kan thleng a.
Spicer college hostel dormitory-ah kan innghat a. Ka thaw huai mai. Ka la
nuamsam chiah lo chung chu chawhnu lamah mi pakhat hian lênpuiah min rawn sawm
a. Tu nge a nih ka hre ngai lo naa ka zui ve ta mai a. A hnu-ah U Thana a ni
tih ka hria. U Thana chuan min hruai zel a, university chhungah min luhpui a,
tlângah te min lawn pui ta zel a. Amah chu ka vawikhat hmuhna a ni a, han biak
lum-lam ngaihna ka hre vak lo. Tlangval senior a ni a, a nupui duhzawngte a
sawi a, a ngaihnawm khawp mai. A nupui atana a duhthusam chu keini ang chuan
kan beisei pha ngam lo deuhin ka ring. Keia lungleng chuan chu university hung
chhung kil khata tlâng pawng sang ve ang reng tak aṭang chuan kan khaw lam chu ka han thlir chho
ta vauh vauh mai a, a lang pha hauh lo naa ka thinlungah chuan hnai tak a ni.
Chutih lai chuan ka khua a sik deuh ser ser a. University building bula an drinking water herhchhuah theih chu ka
in pap pap a, ka khawsik a tizual hle niin ka hre nghe nghe; a hal miau si.
Ni 13, Sunday-ah Spicer College-a admission tihtum chuan admission form chu ka va la chhuak a. Kalpui zel dan tur ka hre thiam mai lo.
Chutia kal zel ngaihna hre lova ka din reng lai chuan Pu Kâpzauva Hauzel chuan a
biak mêk nula pakhat chu mi a hmelhriattir a. Ani pa fiamthu duh ta reng reng
chuan admission form mi thehluhpui tura lo
ngen pah chuan, “In-ngaizawng nghal ang che u. A rem dawn lutuk,” tiin
min han fiam zui a. Chu nula ria deuh din den, pheikhai zang tak mai chuan
business office-ah chuan form chu min
va thehluhpui a. Chumi zawha min kalsan turin bathlar aṭanga chhuk pah a, “A nih leh ka kalsan mai
ang che aw,” a tih ri kha ka bengah hian a la cham reng a. A kal tur inher leh
in lam pana a kal chhuk ta te kha ka mitthla-ah hian a la cham reng bawk.
Ka khua a sik deuh ser ser a. Chumi nia ka application
theh lût zo chu Spicer College Boys’ Hostel enkawltu Pu Biakdika Chhangte te
inah thil engemaw zawt turin ka ṭhiante
chuan min kalpui a. Ka dam meuh loh thu chu an lo hre thawi a ni awm e. Pu
Biakdika chuan min han en a, “Kal sawn chi i nih loh tawp kha. Hei khumah hian
va mu rawh,” tih leh khum min kawhhmuh a rual a. Hnial hman pawh a ni lo.
Khumah chuan ka let tawp a, ka che thei tawh lo. Ni thum zet tho kang miah
lovin ka mû ti ila vawikhat chu thei leh
thei lovin Kotbagi Hospital-ah min va hruai a, ka mu leh nghal char char a ni.
Ka khawsik a zia-awm deuh a, ka thawh theih veleh kalkawnga ka hmelhriat chawp
Haulawng khaw tlangval Ch.Rosanga bul, hostel dormitory-ah ka insawn a, che
thei mang lovin kar khat dawn lai ka awm leh a. A tira ka nula hmuh, office-a
min buaipuitu nen pawh chuan kan inhmu leh ta lo va, ka rilru-ah pawh a awm zui
lo.
Ka na rei ang reng si; pawisa ka nei tawh bawk si
lo. Spicer-ah pawh chuan ka in-admit
ve thei ta lo va. Kal kal dawna pawisa ngai zat an sawi leh a hmun ka thlen
hnua a ngai zat an sawi chu a inthlau lutuk hrim hrim a ni. Chutihlai chuan ka
rilru a buai thei ngei mai. A dik tak chuan Shillong-a ka awm lai aṭang tawha khawsik, rêlah te pawh damdawi ei
reng tawh kha ka ni a. Thlen huna ka nat zui kha chu ka ring tawh sa deuh reng
a ni. Engemaw changin han tei chhuak ve zauh zauh ṭhin mah ila June 25-ah te chuan khawsik
avangin ka la mu nileng deuhthaw a. Ka la chak lo em em bawk. Ka mu ning lutuk
han vâk chhuak lui te chu ka tlu lek lek ṭhin. Spicer
college boys’ hostel kawtah chuan mi che vel thlirin ka ṭhu reng ṭhin a. A
chang leh khumah ka lu hai chu ka mu leh veng veng ṭhin. Chaw eina ka nei mumal lo va, cafeteria-ah ka ei ve mai. Tuman min hre
hrang lo bawk a, ka inthlahrung bik lo ve.
June 30, Nilaini hian ka ṭhian thar Ch.Rosanga nen Chor bazaar-ah ke
ngatin kan va kal a. Keia damkawr la chak lo tak mai tan chuan a lo hla nasa
mai niin. “Kan thleng ṭêp tawh,”
ti reng chung chuan kan kal zel a. A inthlahrung deuh chuan mi a han chawlhpui
zak zak bawk a. Chor bazaar mai chu duh tawk lovin Mahatma Gandhi Road-ah te
chuan min la hruai phei ta deuh deuh a. Kan haw chu ka chau kher asin. Chumi
nia kan kal dan kan han sawi chu min nuih nasa ngei mai. Tumah kein an lo kal
ngai lo a ni awm e. Keini chu pawisa kan nei lo bawk a, kan kal ngat ngat mai.
Spicer college-a Mizo zirlaiho chuan zanah hla an
zir ṭhin a. Kei pawh chu an zinga mi ni chiah lo
mah ila ka tel ve zel a. A nuam ka tihle. July 10, Sabbath inkhawm-ah Mizo
zaipawl chuan hla kan rem a. Tlaiah Farm
vengah ruai kan ṭheh nghal
a. Video an hawh a, kan en tlaivar der mai. Ka tlangnel sawt ve hle a ni.
Lehkha zir tura kal ve si, hlawhchhama haw leh
ringawt chu ṭhaa ka hriat loh avangin
Pune ka thlen hnua ka hriat chawp Tilak University chu ka va zawng ta ringawt
mai a. July 12, Thawhṭanni
chuan Spicer college atangin ke ngatin Tilak University chu ka va zawng chhuak
a. Ke ngat bawkin ka haw leh a. Record
ka siam mai thei. Pawisa ren a ngai si a, kea kal mai loh chuan nun ngaihna a
awm dawn tlat lo. Chutianga ka vak vel hah lutuk chu ka ke te a vûng a, a kham
em em bawk a. Farm Venga ka lenna te
chuan min khawngaih hle a ni ang, tuilumin ka ke chu min lo dehsak a. Ka lawm
ngei mai.
Tilak University-a kal chu ka hreh ngang mai a.
Mahse haw chhoh leh ringawt chu a dik si lo. Spicer college-a admission tih hun
lai khan ka na tluan zak a, ka pawisa kenin admission tihna a lo daih lo lehzel
bawk nen, mi hriat lohin ka rum a, rilru-in arbo a zawng a, mi hriatpui lohin
rilru lamah ka vakvai nasa hle. Hreh tak chungin July 26 Thawhtanni chuan Tilak
Uni-versity-ah admission chu ka va tifel ta a. Tui lo teh mah ila tihngaihna a
awm si lo. Engpawhnise, haw chho lova zir chhun-zawmna ka han hmu ve hrim hrim
chu a ṭha tho-ah ka ngai ta mai. Bei erawh a dawng
rilru deuh.
Heng hun lai hian chaw eina bik pawh ka nei mumal
thei lo. Mutna lam chu Ch.Rosanga bulah ka mut ve theih avangin a harsa lo va.
Chu pawh chu an college mi leh sa ka nih miau loh avangin tih reng chi a ni
dawn lo. Pu Thlenga te mess chu cheng
zanga chawiin ka zawm a. Tlemin ka zia deuh. Anni ka zawm hma phei chuan chaw
ei mumal lova nilen chang ka nei fo ṭhin. Karve
tlanga social work zir mêk U Sangtea pawhin ka zir zawmna tur chu min
ngaihtuahpui khawp a, khawi khawiah emaw te chuan min han hruai zak zak bawk a.
In luah tur min zawnpuina lama a hahzia te kha ka la hre reng. Min buaipui
nasatzia kha ka theihnghilh thei tawh lo a ni.
Farm Veng Nula Khawhar
Hetih lai hian Spicer College students’ quarters
awmna farm veng nula nen chuan kan
inhmelhriat ṭan tawh a. A lên te pawh
ka leng thla zeuh zeuh tawh. Ani hi ka thlen tirha admission form min
thehluhpuitu, Pu Kapzauvan min han dem nghal rikrawk kha a ni nghe nghe a. A
tihfuh dawn a ni ang chu. Kan inhmu zing tial tial a, kan inkawm ngeih tial
tial a, ka lêng zing sâwt khawp mai. Mi dang chu zirna lamah an buai tawh a,
min kawm ṭha hman lo. Chu nula erawh
chu college office-ah a thawk a, zan lamah a awl thung. Chumi hun remchang chu
chuhin ka leng ta fo va. July 10, Saturday-ah phei chuan an inah chaw te hial
ka ei ve ngam ta a (ka ṭhiante
phei chuan an ei zing tawh mai). July thla chanve vel aṭang phei chuan inkawm ngeih tak kan ni tawh. Thingsulthliahah
khan nulate chu kan kawmin kan rim ve fo. Mahse hetiang reng renga hmeichhe
kawm ngeih leh kawm tam hi ka la nei lo. Hmu lovin ka nileng hlei thei tawh lo
a ni ber e. August 16, Thawhtanni aṭanga
class ṭan tur kan nih avangin ka awl ngei mai. Library-ah lehkhabu ka chhiar loh
chuan an inah kan tâp deuh chawt mai a ni.
Heng hun lai hian sawi tawh ang khan farm veng nula nen chuan kan inkawm tam
sawt hle a. July 26, Thawhlehni zan hian Zarzokima accident chu Sasoon Hospital-ah kan va tlaivarpui a. Sasoon
Hospital aṭang hian Ruby Hall
Clinic-ah an sawn leh a. Chutah pawh chuan kan va tlaivar zak zak ṭhin. August 2, Thawhṭanni phei chuan u Sangtea nen, farm vêng nula nen kan pathumin kan va
tlawh leh a. Zarzokima na â chu doctor-te chuan be sawm reng tura min duh
avangin kan chhaih pah a, kan nuihpui nghek nghek mai a. Damlo awmpui e ti lo
chuan kan hlim thei dar dar hle a ni. “Ka bialnu, ka bialpa’ chu la inti ngam chiah
lo mah ila za zela 99 chuan a chiang tawh a. Kan khawlai lêng dun leh an ina ka
lêng chu mak tih ka hlawh tawh lo.
Kan |hiante Pawh
Farm veng
nula ka tih khan ṭhian
awmpui a nei a. Chu a ṭhiannu
leh ka ṭhianpa Roremliana chu an inngaizawng ve hlauh
mai bawk a. In pakhata cheng dun lai reng bialnu kan han nei dun chu a rem-chang
vel vek a ni ber mai. Rema nen chuan farm
veng lama lên thlak pawh kan phur thei hle; kan inthurual theihna lam tak a ni.
Tin, farm
vengah chuan Mizo zirlai hrim hrim chu an lût-chhuak deuh zut mai. Mipa inkhel
zovin chaw ei nan an hmang a, hmeichheho pawh an bang lo. Keini inrim ve chu a
dik tak chuan Mizoram lama nula leh tlangval inrim anga han tihdeuh chet chawt
emaw, kan nula rimte rilru hneh tuma han intihfel vel emaw kha a awm thei tak
tak chuang lo; kan inchim nasa luih luih em mai.
Hetia kan ngaihzawngte an inkawm avang leh in
pakhata khawsa dun satliah pawh ni lo, khum pakhata mu dun ngat mai kan han
ngaizawng hi a hmaa kan lo inhmelhriat tawh dan ngaihtuahin a mak ve hrim hrim
bawk. Pune kan thlen hma daiha inhre tawh, Mizoram lam aṭanga inralhriat tawh leh Pune kal dawna
inkawm chho ta, inkawm zui zel kan ni tih hre lo tan phei chuan in pakhata
khawsa dun nula kan rim ṭhin
avanga inhre chawp emaw tih kan awl viau awmin ka hria. |hian dunin khum khata
mu ṭhian dun kan han ngaizawng tlat mai chu a mak
ve reng reng e.
Anni pahnih nen hian October 30, Saturday tlai
lamah Pune hmar lam, Bombay kawng kam hmun fal deuh reih rawih, phul hmun nuam
tak leh zau tak, thengthaw nuam tak maiah hian farm veng nula te nen chuan kan va lêng ho va. Kan boruak tawnin a
zir bawk a, a hmun te chu a mawiin a va nuam tehreng em! Kan awm rei lo naa
damchhunga hriat reng tham zawng a ni nameuh e.
Mi Pahnih+Mi Pakhat
Ni khat chu farm
vêng lama ka lêng tur hi college zirtirtu pakhat, Sanghithamoney-an (a hming sipel
hi a dik lovin ka hria) gas bur put tuma a lo khawih chat chat lai hi hla deuh
hlek aṭang chuan ka va hmu a. A upa deuh tawh bawk
a, ka va hmuh dan chuan a cho zo dawnin a lang lo. A harsat hmel hle hian ka va
hmu a. Ka va tlan vat a, a gas bur
chu an inah chuan ka dahsak ta a. A lawm kher mai. |awngkama lawmthu a sawi aiin
a hmela a lawmzia lo lang chhuak khan min hneh zâwk. Khata ṭang khan mi a hre ve ta reng a. Hun rei tak
chu intawh nikhua pawhin chibai mi buk ta ziah a. Mahse keimah khan ka hnaih
chhunzawm ta lo bawk a, kan inkawm zui ta lo.
Hepa chanchin ka han sawilan duhna chhan pakhat
chu amah aṭang khan thil ka zir
chhuah vang a ni. Chawlhkar tluan hian kamis vâr leh kekawr tlawn vâr hian a
inchei zaih reng a. Chawlhni a lo nih veleh a sâp incheina chu a hlip a, an
hnam incheina puanzai sin chuan a inthuam a, hren-pereng kaiha chapal bunin a
inkhawm ziah ṭhin. A tân chuan an hnam
incheina puanzai sin inbel a, hren-pereng kaih a, chapal bun kha Pathian a
zahna entirtu a ni daih mai. Keinin kawrchung leh necktie awrh khera Pathian
biak kan tum hi a ni tan chuan a lo ni chuang hauh lo tih te, Pathian biak nana
incheina tur chungchangah hian Vairengte chhak lama ṭha ber nia ka hriat kha khawvel zawng zawnga
mite teh nan a tling kher lo tih te ka lo hriat thiam phah ta a ni. Tlangval
nikhua deuh chu ni ila he zirtir-tupa nen hian inhmelhriat hlen tur kan niin ka
hria.
He pa chanchin ka sawi rual hian hetiang deuh hi
pakhat dang han sawi ta ila. Pune ka thlen hlim khan vai tlangval pakhat hian
Mizo nula pakhat chu an ṭhianpain
hmelṭha a tih thu leh beisei chi a nih leh nih loh
thu hriat a duh tih min rawn hrilh chawt mai a. Keia lo inti Mizo lutuk pek
chuan chu nula chu hnam dang tlangval ngai-zawng mai mai duh tur a nih ka rin
loh thuin ka lo chhang a. Chumi hnu chuan chu vai tlangval Mukud-a, Bangladesh
lam mi chuan a ṭhianpa
chu a rawn hruai ta a. Mahse a nula beisei chanchin min sawipui duh pawh chu an
lo ni chuang lo. He vai tlangval, Mukud-a thianpa hi ka chungah a ṭha em em mai a. Inhmuh chângin a be
hmasatu-ah ka ṭang hman lo. Ralkhata min
hmuh te hian min rawn pan vang vang ṭhin. Sawi
tur a tam mai. Mizo nula a beisei vang ringawta min ngaina a ni lo tih lah ka
hre chiang. Ka chunga he vai tlangval ṭha em em mai leh min ngaina em em mai hi mak
ka ti a, ka biak lum-lam loh dan te ka ngaihtuah a, ka phu lo hle zawk a ni.
Heta ṭang hian hnam dang hrim hrim en dan te pawh
zir ṭhat ngaiin ka inhre hial bawk.
Vawikhat chu zan dar riat velah hian Kotrud aṭanga Spicer college ka leng tur chuan
university hung chhunga ka tlan laiin ka cycle hnunga ka bawm dah chu ka titla
ta a. Ka pawisa nawi leh thil eng engemaw ni chu ka tibaw ta nuaih mai a ni. A
thim si a, tihngaihna ka hre lo ngang mai. Nakinah chuan car pakhat hi a rawn
kal a. Ka thil zawng buai vel chu a motor light chuan min lo en a, ka zawn
chhung zawng min ensak a, ka lawm ngei mai. Kha pa khan (mipa ni turah ka ngai
a) min en lo se chuan ka thil tihbuakho chu zawn ngaihna ka hre miah lo vang. Mi
sual tawng lova mi fel ka tawng fo ṭhin kha
ka vannei khawp mai.
Class Kan |an Ve Ta
August 16-a class ṭan tur
tih kha ni 17-ah an sawn a. Ka dam loh avangin ni 16 kha chu ka kal thei lo
hrim hrim mai. Ni 17 Thawhlehni chuan ka va kal ta a. Tui vak lova kal ka ni
naa ka va thlen takah chuan nuam ka tikhawp mai. Vai an awm ve lo, ram dang mi
hlir an ni. Mihang an tam a, an ṭawng thei
em em bawk.
 |
| Thlen Thlak Hlim - Spicer College Boys Hostel Chung [resnapped] |
Khatiang zirtirtu kan nei kha vannei ka inti hle;
tun thleng hian a mi zirtirna thute kha ka la vawng reng a, ka nun kaihruaitu
atan ka la hmang reng bawk.
Library-ah lehkhabu ka chhiar nasa thei hle.
Zirlai atan ṭangkai lem lo thil
ngaihnawm ve hrim hrim leh bengvar thlak ve hrim hrimte kha ka chhiar peih
zawng an ni a. Kan zirlai taka aiin ngaihnawm ka tizawk fo lehnghal. Kan
university library leh Spicer college library chu ka inhman chhawk a, sâp ṭawng thiam tak leh thil hre thei tak, hriat tawhsa
vawng reng thei mi chu ni ila thil hriat ṭeuhna
tham zawng ka chhiar ve chiang alawm.
Kotrud Lamah Kan Insawn
University lama kan hotute pawhin kan awmna tur
chu min han zawnpui zak zak a. Nakinah chuan Kothrud venga in pakhat changkang
zet mai chu min hmuhsak ta a. Chutianga in tha leh changkang chu kan beisei pha
hauh lo. In sak thar chhawng ngaa sang a ni a. A chhawng thumna-ah kan awm dawn
a nih chu.
October 5, Thawhtanni-ah kan in thar chu kan luah ṭan a. Hetih lai hi chuan farm veng nula nen khan kan inngaizawng nghet tawh a. Chuvangin
Spicer college aṭanga vêng
dang daih, hla ve fê maia ka insawn tur chu inthlah harsa kan tidun ngei mai.
An college gate thleng min thlah a, inngai em em chungin kan invai liam ta a
ni.
He in hi Zirmawia te, BK-a te nen kan pathumin kan
luah a. Thla khatah chêng 250/ ṭheuh kan
chawi a. A in changkan dan leh a hmunhma enin tlawm kan tihle. A neitu chu
Bombay a mi a ni a. Zirlai kan nih avangin min khawngaih a, min tihtlawmsak
niin kan hotupa chuan a sawi.
Bangalore Lamah
October 5, Thawhlehni-a insawn phei
kan ni a. A tûkah chuan engemaw inlam khawm turin Spicer-ah bawk ka va phei leh
a. Mahse ka thil tih tur engmah ka tih hmain ka ṭhianteho
chuan Bangalore-ah kal an tum thu leh kal ve ngei se min tih thu an lo sawi a.
An hotupa Pu Biakdika ka va hmu chu min lo welcom ṭha em em mai a. Ticket leina hman awm tawh lo
mah se an zinga inzep ve mai turin min lo ti a. Ti-chuan Kotrud lamah kir lehin
ka va insiam a, chumi zan dar hnih velah rêlin Bangalore lamah kan kohhran
centenary lawmnaa tel tur chuan ka kal ve ta a ni.
Farm veng
nula nen chuan ni lêngin kan ṭhu dun a.
Maharashtra tlangram leh Kar-nataka phâizawl te, tlâng pawng mawi tak tak leh
tlâng chunga lungpui inkamki mak tak tak te, nihawi pâr vul chêk chuk leh
factory ropui tak tak te, ngaw chhah tak takte chu hmuhnawm ti em emin kan
thlir dun a. Chutih lai ngat chuan khawvel hi a nuam asin aw! Zan dâr sawm
velah thlengin Mitrialaya Girls’ Hostel-ah kan thleng ta a ni.
Ni 8, Ningani tukah Taj Restaurant-ah kelsa eiin
bul kan ṭan a. Chumi hnu-ah Spencer Road-a adventist
school kan va tlawh a. Mizo naupang lo awmte nen chuan hlim takin kan va inhmu
a. Chumi zawhah MG Road kan kal leh a. MG Road chunga mihring kalna kawng sira ṭhutna an siamah te chuan rei tawk kan han ṭhu dun vang vang a. Thlang lama Mizo kal vete
chuan bân an rawn vai lauh lauh a. Kan tawn phâkah chu aia nuam chu a awm
chuang lo.
Hemi zawh hian park zim tê, nuam tak, mawi tak
maiah hian ka lêng leh a. Mahse awm reina hman a nih loh avangin kan thlenna
lamah kan haw ta a ni. A tûkah pawh zing aṭangin kan
inzui nghal chat mai. Chowdiah Memorial Hall-ah kan in-khawm a. Inkhawm ban
veleh Taj Res-taurant-ah bawk chaw kan va ei leh a. Kan lêng tur chuan Pastor
Rodingliana kan hmu hlauh mai a. Ani chuan camera a lo nei lehzel bawk nen,
assembly house kawt leh chunglai vel
hmun mawi tak takah te chuan thla kan lâk theih phah ta a ni.
Hemi nia kan chhunchaw fâk tur hi kan buai ta
nuaih nuaih mai. Inkhawmpuiho tana an eitur sem chu vaiho chuan an rawn chuh ve
ta a. Engmah a mumal thei tawh lo; a chuh chak chak a ni tawh mai. Pastor Zaitea
(H.Zairemthanga) hova intlar kan ni a. Mahse intlarin awmzia a awm tak lohah
chuan ka va chuh ve ta a. Tharuma han innek râlah chuan kan la vanglai ve bawk
nen, vaiho chuan mi hneh hek lo, kan eikhawp aia tam mah tur hi ka va la thei
ta mai a. Chumi ṭuma kan
han innêk buai vel chu Pu Zaitea chuan hmuhnawm hi a tikhawp a, a hnu-ah pawh a
la sawi chhuak fo ṭhin. “Khami
ṭuma in han inchuh tak tak mai kha chu; duh
chuan i lo chak e,” a ti a, a nui leh hak hak ṭhin.
Ni 10, Sunday-ah Pune lam panin kan chhuak leh a.
Kan farm vêng nula nen bawk chuan kan
ṭhu dun nileng a. Kan chim china nuam zawng
zawng chu kan nei fai vek a ni mai e. |hian dangte pawhin nuam an ti; kan hlim
tlang hle mai. Kei pawh, a ticket nei lo ber chu ṭhiante
zarah nuam sa takin ka zin a. Inkhawmpui kal tur e ti lo chuan rêl ticket nei
lovin a rûkin ka chuang tluan ve zak mai a ni. A tûk zing (Thawh-ṭanni) dâr 5:30-ah Pune kan thleng ta a ni.
Chor Bazaar leh Kei + A Behbawm +
Ni Tin Nun
Pune-a kan awm lai hian thla tin ka pain cheng
sangkhat min rawn thawn a. Kan khawsakna chu a daih ve mai. Kan nuamsa lo va,
kan rethei hek lo. Pawisa erawh kan ren thei hle. Kea kal phâk tur chu kein kan
kal zel. Tin, kea kal phâk kan tih pawh a inchen lo; pawisa ngah vak lo, a save dan ngaihtuah ngar ngar chi keini ang
duangin kal phâkna kan tih chu hla tak a ni. Pawisa neih loh chuan thil tlawmna
hmun kan hre duh khawp mai. Keini pawh chuan pawisa nei vak lo ve thote hnen aṭangin thil tlawmna bazaar chu kan hre ta
thuai a. A tlawm pawh a lo tlawm nangiang e. Tin, thil tlawmna deuh hi chu a
changkang lo deuh lai hi a lo ni deuh zel bawk a. Kan hrût hniam thei khawp
mai. Chu bazaar chu Chor bazaar an ti a. Pathianni leh Nilaini-ah an hawng a,
keini bazaar nan chuan a tawk viau mai.
 |
| Kan Bazar Ve Phak Tawkna Chor Bazaar |
Vawikhat chu single-in
thla ka la a. Chuta ka inthuamna chu ka han en chiang a, Chor bazaar-a ka lei
hlir a lo ni. Ka tum lâwk miah si lo. Mahse a mak lo; dawr changkangah kan
bazaar ve pha tlat lo alawm.
Pune chu a lum deuh bawka chhun ni sat laia
vahchhuah chuan tui a hal duh hle. Khawlaia cold drink chi khat Pepsi an zawrh
chu no khat cheng sarih a ni a. Thlatir pawisa dawn hlima vawikhat ka in bâk ka
chhunzawm ngam ngai lo. Fu tui leh ser tui sawr kha cheng nga a ni a. Cheng
hnih hlep turin ka it ngawih ngawih Pepsi aiah fu tui emaw, ser tui emaw chu ka
in ṭhin a ni.
Pune ka awm lai hian ka khua hi a sik leh ringawt ṭhin a. Ngaihṭhat lohna
chang pawh ka hre lo. Ka pum a na zingin ka êk a dik thei lo bawk. Khum bet em
chuan na ziah lo mah ila natna eng engemaw hian min tibuai deuh reng mai a, a
en pawh ka inentir zing khawp mai.
Tin, hmun rang hrang hmuh duh mi ka nih avangin
cycle chuan khua leh ram ka fang ṭhin a.
Nuam ka tithei ngei mai. Vawikhat phei chu October 29 Zirtawpni-in ram fang tur
chuan ka chhuak a. Kan chhak tlangah lawnin khua ka han chuan a. Mak tak maiin
tlangchhip zâwlah chuan phûl pangpar hi a lo vul chûk mai a, a hmun a mawiin a
rem nuam si a, ka lung hi a lêng em em mai a. Chutiang taka hmun nuam leh mawi
la hmu ve lo ka nu leh pate hmuh ve atan ka it lutuk chu ka ṭhu hnawk mai a ni. Eng chen nge ka ṭhut pawh ka hre lo. A thlang lam phaizawl te
hlei hlei chu a mawi emaw tihtur a ni si a, ka lung a lêng ngei mai.
Hemi hnu hian thirsakawrin Pune khaw bul
thingtlang khuate ka fang nual bawk a. Khawpui bul lawka awm an ni naa an
changkang lovin an khawsak a hniam kher mai. Mahse chutiang hmun changkang lo
leh thingtlang khua chu nuam ka tihzawng tak, ka lung tilengtu chu zu ni ve
miaua mawle.
Ka in luahpui Zirmawia chu lehkha zir peih tak mai
hi a ni a. Tlaivar chang pawh a nei. BK-a erawh chu chuti taka zir peih chu a
ni lo va, mahse lehkha chhiar hrim hrim chu peih tak a ni. Tin, lehkha a thiam
thei hle niin an sawi. Thirsakawr kan nei a, kan tlan kual nasa thei hle. Kan
la naupang bawk a, tha a la za deuh nen, kan tlan chak thei khawp mai.
Kar tawp apiangin Spicer College-ah kan phei a.
|hian ṭhate zarah nuam takin weekend ka va hmang ṭhin. Jacob-an a khum min kian ziah a,
Tluangtean cafeteria-ah chaw min khilai
fo bawk a. Farm veng nula inah chaw
kan eikhawm fo bawk. Heng hun lai hi ka tlangval lai khawvel ka hman nawm ber
lai a ni hial awm e ka ti ṭhin.
Bombay-ah Inthlahna Ropui
Rema bialnu D-i chuan USA kal theih-na VISA a hmu
ta hlauh mai a. A lawmawm rualin a huphurhawm khawp mai.
December 5, 1993 (Sunday) D-i Mizoram haw tur
thlah nan bawngsain ruai kan ṭheh a.
Kan hlim rualin kan lung a lêng lawk hle. December 25 (Saturday) zingah Spicer
College farm veng chu a rawn thleng
thla leh a. Rei awm hman lovin ni 28 Thawhlehni chuan Bombay-ah Rema hovin kan
zu thlah leh ta a. Zan dâr 12:00-ah Sahara Airport kan thleng a. D-i airport
chhung lût tur kan han inthlah lâi vel boruak chu video camera-a lo lâk a châk-awm
hle mai. Amaherawhchu lâk theih pawh ni se lâk tak tak chi zawng a ni kher lo
vang. Inthlahna ropui chu kan han ti hluai tak naa a ropuina lai tak leh a
ngaihnawmna lai tur tak kha chu han sawi zui tehchiam chi ni pawhin ka hre leh
chuang si lo. Zan dâr 12:00-ah Pune lam panin kan chhuak chho ve leh ta a. Lung
a lêng hle mai. Keini aia lunglêng zâwk a awm a, a khawngaihthlâk hlein kan
hria; kan hnêm thiam si lo.
Kum 1993
Christmas chu Spicer Col-lege-ah ka hmang a. A nuam ka ti kher mai. Kum thar ni
ka hman dan te phei kha chu a nuam lehzual. Damchhunga ka theihnghilh tawh loh
tur thil ka tawng hnem hle a ni.
Kum 1994
Kum 1994 a lo thleng ta. January 1, Saturday chu
inkhawm banah farm veng nula nen
chuan fahrah chawmna inah ṭanpuina
pe turin kan kal a. An hmuhnawm phian naa an khawngaihthlak em mai a, hmuh an
hrehawm zawk mahin ka hria.
Fahrah chawmna in aṭang chuan
Ko-trud vêng chhak tlang thengthaw nuam tak maiah chuan kan kan lêng kual a.
Chu tlâng aṭang chuan Pune chu a lang
chiangin a lang thui hle mai a, nuam kan ti kher mai. Hun nei ila rei tak awm
theih pawh châkawm tak a ni. Hemi nia ka thil tawn te hi damchhung daih hlir an
ni maia ka hriat chu. Sawi dawn ila lehkha pêk tam tak daih tur an ni bawk.
Spicer lama ka haw phei chu ka khua a sik lek lek
reng a. Thawhlehni-ah phei chuan ka class kal tur chu ka chau lutuk a, MG Road
bul park te reuh tê-ah chuan ka mu ta ringawt mai a ni. Ka khawsik chu a sâng
lo naa ka hritlang nasa bawk si a, min tichau hle mai; a mut pawh ka mu rei
reng a ni. Ka dam lo chho leh ta a. Exam lai a ni si a, ka tihchhiat phah khawp
mai. Zanah lah ka muhil thei lo. Chutia ka khawsik reh hlei thei lo leh pum lam
ṭha lo reng mai chuan boruak thar hip ka châk
ta a. Hautak deuh mah se Mizoramah ka han haw chho ta ringawt mai a ni.
February 1, Thawh-lehni-ah Pune kan chhuahsan a. David Rawna leh Pu Kailiana
Hauzel te nen kan haw ho a ni. Ni 8, Thawhlehni-ah bawk Thingsulthliah ka
thleng chho va. February 25, Zirtawpniin ka chhuahsan leh a. March 2, Nilaini
zing dar kaw pelh hretah Pune kan thleng leh ta a ni. Hemi ṭuma ka chhuk leh hi Pu Biakdika te ina awm
tur Durtlang nula Mawiin min zui thla a. Ka khawhar lutuk lo.
Kum 1994 kum chanve hmain Kohtrud venga ka in
luahpuite pahnih chuan haw hlen tawh turin Mizoram lamah min liamsan a. June
2-ah kan exam zo va. June 3, Zirtawpni-ah kan in luah chu ka chhuahsan ve a.
Chumi zan dar sawmah chuan Pune chhuahsanin a tuk zing dar rukah Bombay kan
thleng a. Dar 8:30-ah kan chhuahsan leh a. June 9, Ninganiin Thingsulthliahah
ka haw thleng ta a ni.
Thingsulthliaha thla khat chuang ka awm hnu July
18, Thawhṭanni-ah Pune lam panin kan
khua chu ka chhuah leh a. A tûk tlai dar 5:30-ah Guwahati kan thleng a.
Ambassador Hotel Room No. 115-naah ka thleng a, khua a har duh khawp mai. Ka mu
tur bag han check vel chuan Spicer College farm
veng nula lehkhathawn chu ka hmu ta nawlh mai a. Vawithum ka chhiar chhuak a,
ka ngaihtuah zui a, Pune thlen hlan min tinghâkhlel sawt bawk.
A tûkah chuan hma takah thovin ka inbual a.
Hotel-a thleng ve Kimtei (Zar-kawt) te, Pu Dawnga leh a fanu Lalpêk-tluangi,
Electric Veng, Aizawl te nen kan lêng chhuak a. Pu Dawnga chu a phawk hle mai
a, kan nui tam ngei mai. Ka hmelhriatsa an ni lo naa an fel bawk a, kan hlim
tlang hle. Mahse chhuanlam dang siamin ka kalsan a. Bramahputra lui lian ka va
en a, hmuhnawm mup mup tak a ni. Shilong Hotel-ah chaw ka ei a. Kimtei te Delhi
kal tur chu ka va thlah leh a. Kei pawhin chumi tlai dar 5:50-ah chuan Hruaia
nen Guwahati chu kan chhuahsan ve leh ta a ni.
A tûk zing dâr 4:30-5:00 inkar velah New
Jalpaiguri kan thleng a. Rêla kan chuan lai hian khua a chhia a, ruah a sur
deuh cherh cherh reng a. Boruak chu a tinuam phian mai. Hruaia chuan binocular
te reuh tê hi a nei a. Kan han hawi vel chuan hmar lam hla taka Himalaya tlang
vur vâr vo mai chu han han hmu ta a, hmuhnawm ka tikhawp mai.
Dâr sarihah West Bengal ramri bula junction lian
vak lo Kishanganj kan thleng a. Dâr 9:10-ah Katihar (Bihar) kan thleng leh a.
Dar 10:55-ah Thana Bihpur kan thleng a. Dâr 12:00-ah Mansi Jn, dâr 1:10 pm-ah Barauni,
dâr 2:05-ah Barauni kan chhuahsan a, dâr 4:25-ah Patna. Patna hi dâr ruk velah
kan chhuahsan leh a. Ka muhil zui deuh mai a ni. Ni 22, Friday zing dar 6:10-ah
Maihar kan thleng a. Dar 8:05-ah Jabalpur Jn lian ka thleng a, dâr 9:00 am-ah
chiah Narmada lui kan zawh kai a, dâr 11:40-ah chiah Piparya (ka lung tileng em
em thin) kan thleng a, dar 12:10 velah leiverh thûk zet mai kan lût a, dar
12:20-ah Tawa lui kan zawh kai leh a, dâr 12:45 pm-ah Itarsi kan thleng a, kan
ding rei hle. Dar 3:25-ah Khadawa kan thleng a, khua a khat ta deuh a, a thim
zui ta bawk. A tûk zing dâr 2:55-ah Bombay kan thleng a. Ruah a sur nasa hle.
Bus-in Pune kan pan a. Kawng kan bo deuh avangin kan thleng mai lo. Zing dâr
5:30-a chhuak khan tlai dâr 3:00 velah Spicer College kan thleng chauh a ni.
Heng hun lai hian kan football kan khel ṭhin a. Mizo team-a kan goal-keeper neih ṭhat Ch.Rosanga inkhel a inhliam tih thu chu
library-a ka awm laiin min rawn hrilh a. A ban a bawh ulh a lo ni. Damdawi inah
kan hruai a. A tûk nilengin ka awmpui bâkah chumi zan chuan ka riahpui nghal
bawk a. A eitur lamin ka kual zak zak a, ka harsat laia min buaipuitu kha a ni
a, ka theihtawp chhuahin ka enkawl ve a ni.
Kirkee Cantonment Area-ah In Thar
Kan Luah
In luah tur a vang hle naa vanneih thlâk takin Spicer
College aṭanga hla vak lo sipai
hmunpuia pindan pakhat chu August 17, Nilaini aṭangin thla
khatah cheng zathum chawi turin kan luah ta a ni.
Kan in luahna te chuan fanu nula pakhat an nei a,
a hmel chhe lulai lutuk a, a han biak vel pawh chakawm loh tak a ni. An fel em
em thung. An chhungkaw zinga mi ang em chuan tlangnel lo mah ila an bungbelte
chu duh duhin kan hman ṭawm thei
a. Anni pawhin kan bungrua chu an duh duh an rawn la ve mai. Kan awm loh hlan
pawhin an duh duh an la ngam. Chahbi kan kawltir a, kan ngaih a ṭha em em. An pa ber zu rui khan a nupui ei
rawngbawl lai chu a tibuai ṭhin a.
Annu thinrim chuan an pa hnung-zangah chuan a vaw leh dawp ṭhin. An pa lah chuan engahmah a ngai si lo.
An inhau nasa thei hle naa nupa intitlan chi zawng an ni lo a ni awm e. Kan
chungah an ṭha em a, kan hmu sual phal
lo deuh te pawh a ni mahna.
Kan luah tlangnel hnu deuh chuan pa ber office tur
chuan “Ten rupees” hi a rawn tilut ta ziah mai a. Kan in luahna pa a nih
avangin kan hnial hreh deuh si a, a tir chuan kan pe hreh ang reng khawp mai.
Mahse thla tawp a lo ni a, a kim biaiin min rawn rul leh ta vek mai a. Kan thaw
huai mai. A hnu-ah pawh min dil deuh fo mai a, mahse a ba ral ngai miah lo
thung. Kan chunga an ṭhat em
avang khan mi rul kher lo pawh nise pawi kan tilutuk ta lo va. Mahse amah zawk
khan mi rulh ve ngei kha a tum tlat a, keini ang pawisa nei lo ve tak kha chuan
kan lo la zel mai.
Hruaia nena kan awm dun chuan chawhmeh kan nei chhe
thei hle. Pârbâwr hnah no hi vaiho chuan an ei ve ngai loh avangin a zuartute
chuan an vawm vum leh thur ṭhin a.
Chung pârbâwr hnah note chu a thlawnin kan dil a, an phal khawp mai. Ni khat
chu kan in luahna neitu-nu chuan kan pârbawr hnah tlak chu a rawn hmu a, mak a
tikher asin. Keini lahin tui kan ti em em si.
Spicer College kan hnaih tawh bawk a, kan lêng
phei zing ngei mai. Mizo zirlaite chu kan ṭhiante an
ni vek mai a, chu bâkah farm veng
nula nen chuan inhmuh a ṭul reng
bawk si a, keini ṭhianho chu
kan in tlukin kan tal tam deuhthaw a ni mai e.
Pune hi dam lohnain bul ka ṭan a. Hrehawm taka bul ṭan ka nih avang khan ka han dam deuh chuan
nuam ka tithei khawp mai. Ka dam lo fo mai erawh chuan ka zirna pawh a tibuai
nasa hle. Kum 1994 January thla phei chu khum bet lutuk si lovin ka dam lo
tluan deuh zak a ni. Ka khua a sik loh leh ka pum lam a nuam lo va, ka inentir
zak zak reng mai. Ka khua a sik zin em avangin sikserh damdawi Metakelfin chu
thla khat danah ka ei risk tawp mai a
ni. Vawikhat phei chu sub centre-ah thisen ka va exam-tir a. Chumi nia doctor
hmeichhe lo awm ve chuan inchiu turin min ti a. Nurse pakhat chu a tir a, ka
mawngah min chiu ta a. A va thiam kher em! A ṭan dawn
chauh emaw ka ti a, a lo zo der tawh. A damdawi a thun lo a nih te ka ring rum
rum mai mawle.
Ka khua a sik loh kârah ka pum lam ṭha lo chu buaipui a ngai leh a. Doctor pakhat
ka inentir chuan ngaih ṭha taka
awm turin min chah a. Ka awm dan chu thil danglam bik a nih loh thuin min
thlamuan a. Dam pangngai haw chuan ka haw ve ta ngawk ngawk mai a, a damdawi mi
chawh chu tlêm chuan ka zia-awm phah deuh.
Kirkee-a kan awm lai pawh khan ka khua hi a sik
leh ringawt zel a. A chang phei chuan a rukin ka mangang thei khawp mai. Farm veng nula tak pawhin min ngaihtuah
a; damdawi inah min kalpui thul. A changin damdawi min ngaihtuahsak bawk. Thil
tihdan tur ṭha tinreng min hrilh a ni
ber mai.
Hemi kum (1994) November 2, Nilaini tlai lamah
hian Spicer College playground-ah African-ho leh Mizo-ho chu football kan khel
a. Football khel mi ka ni lo va, a thiam lo pawl ka ni ṭhin. Chuti chung chuan tlangval ni ve ta
chuan kan khel ve fo tho va. Chumi ṭum chuan
a englai khan nge ni, ka ban hi ka tina palh hlauh mai a. Inkhelh bâna farm vêng ka chhuk chu rin aiin ka
banrek na chuan min tibuai ta a. |hiante chaw ei haw hnu-ah kan nula-i chuan
min han buaipui ṭha leh a.
A dam mai loh avang leh na zual tawlh tawlha a lan avangin a chawlhkar lo awm
leh November 7, Thawhṭanni tlai
lamah farm vêng nula chuan damdawi
inah min hruai ta a. X-Ray aṭanga a
lan danin ka bânrek dinglam ruh chu a khi a lo ni. Ka ban chu an tuam khawng a,
min awrhtir ta a ni. Hemi ṭum hian
cheng 450 ka hmang a. Thla khata chêng sangkhat dawng ṭhinin cheng 450 hman ral chu a uihawm duh
khawp mai. He pawisa hi keimah pêk pawh ni lovin min kalpuitu khan a pe ta zâwk
ni hiala ka hriat tâk chu.
Ka bân a nat tâk avangin class pawh ka kal ṭha thei ta lo va. Class ka kal theih tak meuh
loh avang chuan tum lawk mang lo deuhin Mizoram lamah Christmas chu ka han
hmang ta a ni. December ni 12 Thawhṭanni-ah
Thingsul ka thleng chho va. Ka nu chu a lo lawm em em mai a. Kei pawhin nuam ka
tikhawp mai.
Kum 1995
Hlim taka Christmas leh kumthar te kan hman hnuin
January 3, Thawhlehni zingah Thingsulthliah ka chhuahsan leh a. Chumi tûka ka
nu nen kan inthlah chu dama kan inhmuh hnuhnun ber a lo ni ta a ni. A tûk
chawhnu dâr 12:30-ah Guwahati ka thleng a. Rêl station lam pan nghalin chumi ni
vêk tlai dâr 4:30-ah Guwahati kan chhuahsan a. General compartment-a current ticket luh-pui ka ni a. Hemi ṭum tluka
khualzin hrehawm hi ka la tuar lo. Keimah chauha kal ka ni a. A hrehawm dan chu
thupui hran vuahin ka ziak a, chuvangin hetah hi chuan ziak lo mai ang.
January 7, Inrinni zing dâr 12:00 –ah Kalyan
Junction kan thleng a. Bombay tlang peih lovin ka chhuk a. Rei vak lo ka nghah
hnu-ah Madras kal tur Bombay Mail chu ka lo man a, zing dâr 3:55-ah Pune khaw
tawntirh, kan vêng bul lawka junction
te reuh tê-ah chuan ka chhuk a. A chhak lawk minute nga kal emaw chauh chu kan
in luah kha a ni a, ka han thlen chuan a lo la inkalh ṭhap si a, pawnah khua ka nghâk vâr ta a ni.
 |
| Farm Veng Nula Nen |
Ka computer zir chu nuam hi ka ti khawp a. Class
kal pawh ka taima. Tin, kan zirna hi kan in aṭang chuan
a hla lo bawk a, taimak pawh a awl e. Khatih hun lai kha chuan Windows hi a la
lar lo. DOS kan hmang si a, commant hriat tam a ngai ṭhin ngei mai. Wordstar, DBASE leh Foxpro te
min zirtir a, a engahmah kha ka thiam lo. Ka mamawh Wordstar chu ka bo lohna
tawk ka thiam thuai a. DBASE leh Foxpro te chu ka ngaihsak peih lo.
C-Programming min zirtir te phei chu ka bo nasa tawlh tawlh mai a ni.
Spicer College-a an computer center-ah chuan ka
lût ve ṭhin a. An zirlai emaw min tih avangin
harsatna min siam ngai lo. A enkawltunu vai nu hang deuh mai chuan bottle hian
tui a inchhawp ṭhin a. A
tui chu in zing si a, a bottle chu a phai deuh reng mai. Chu chu remchangah
lain ka lût chhuak vel chuan a tui bottle chu ka tih-khahsak ṭhin a, mi pawh a duhsakin min ngainat phah ve
hle a ni. Vawikhat phei chu a laklawh (a haw hma duh ni tain ka hria) chuan
computer room chahbi chu min kawltir a tum a. Mahse an zirlai ka ni si lo va,
college hotuten hria se a tan a pawi dawn a, ka hnar ta mai a ni. June 8, Ninga
niin final exam kan zo va. Computer ka la zir laklawh avangin ka haw thei mai
lo.
Spicer college library chu ka hmang rim ve khawp
mai. He library tlawhchhan hian lehkhabu ziah ka tum nghe nghe a. Pathian thu
lam hawi ka ziah chuan Pathian thu zirna hmunpui a ni a, keia lo buaipui turah
ka ngai lo deuh. Economics chungchang ziah ka tum lah chu hun lo deuhin ka la
hria a. Tichuan thil dang daih ziah tum chuan library chu ka bel ta a.
Hlawhtling mai thei tura ka inngaih hnu leh ka ziah ṭeuh tawh hnu-ah chuan tihchi loh deuhin ka
hre leh ta zawk a. Ka pamṭul ta a
ni. Ka thu ziahsa erawh chu ka vawng ṭha reng
thung. Ka haw dawn hnaiah erawh chuan lehkhabu thehlep deuh pakhat “Rauthla
Leng” tih chu copy tlem tê siamin ka puitlin ta tho va. A chhutna kha a tlawm
hle chungin pawisa ka nei miau si lo va, a copy chu ka siam tam thei lo a ni.
He lehkhabu ka puitlin theih nan hian farm
veng lam an ṭangkai a, Sangzela
Khiangte leh Tony G te pahnihin computer-ah engkim min tihsak vek a. A bu hming
hi H.Vanlalruata min phuahsak a ni bawk. Tony G hi Burma lama a haw chho hnu
rei lo tê-ah lawng chesualah a thi a, ka ui ngei mai.
Pune ka awm chhung hian Mizo mize diktak hmu
theiin ka inhria. Mahni khua-ah chuan YMA, kohhran, khawtlang leh nu leh pate
mitmei vên a nat avangin kan rilru dik tak kha nun chhuahpui ngam lovin kan
thup bo ṭhin a. Chutianga mi mitmei ven tur awm lohna
vairamah chuan kan chhungrila kan mize dik tak kha a lo lang chhuak ṭhin.
Mizo mipa tam zawk chuan engemaw tih nikhuaa zu
han in mai kha an hreh lo va. Hreh ahnekin an châk hle zawk a ni. Tum nei
renrawna lehkha zir aiin zir ve mai mai, inti vairam lehkha zir tâwk vel kan
tam zawk. Mizo nula tam tak chuan hnam dang ngaihzawn an hreh lo; hreh lo
satliah pawh an ni lo, an châk zawk. Mizo tlangval ṭhenkhat kan nulate chungah an thikthu a chhe
hle. Mizo nulate chuan hnam dang ngaizawngin ruihthei thilte lo ti se hnam
timualpho ngawih ngawihin an hre bik a. Mahse hmeichhe awm ṭha duh lo aiin mipa awm ṭha duh lovin hnam an timualpho zing zawkin ka
hmu ve tlat thung. Lehkha zir peih leh peih lo kan inthlau khawp mai. Mizo
zirlai tam takin library an bel tlem hle. Mizo nu leh pate hian kan fate kan
hre chiang lo khawp mai. Mi fel tak tak an tam hlein ka hmu; mi awm ṭha duh lo tlêm tê avangin mi tam tak kan
mualpho thei.
Mizo mipate hian hnam dang bula awm kan thiam lo
hle bawk. Sap ṭawng kan thiam tawk loh
vang a ni mai thei. Hnam dang bula kan awm thiam lo leh kan kawm thiam lo lutuk
chuan intih Mizo vakah kan tlâk a, chu chu hnam dang sawichhiat leh relin a zui
a. Keimahni kan inkawm tel tel a, thikthu kan tichhe em em mai a ni. Heng mite
hi vairama inti Mizo em em siin Mizorama an haw chhoh chuan an inti vairam
lehkha zir em em si ṭhin.
Pune-a ka awm chhung hian Mizo nula leh tlangval
fel tak tak ka hmu ṭeuh mai.
A bikin Spicer College lamah C.Rosanga te, Zohmaa te, Sangzela te, Runremliana
te, Roremliana te, Mamawia te, H.Ruata te, Jacoba te, Tluangtea etc., te nen
kan inhriat hlen phah ringawt pawh hi a hlawk hlein ka hria. Spicer pawn lamah
U Sangtea, Sialsuk te, Zirmawia, Champhai te nen kan inhriat phah pawh a hlu
hle.
Haw Hlen Tur Boruak
 |
| Farm Veng Nula Nen Kan Inthlahna Station Chu |
Pune hi kum 1993 June 12, Saturday zing lamah
khawsik chungin ka thleng a, kum 1995 July 11, Thawhlehni tlai lamah damchhunga
bye bye hlen turin ka chhuah-san leh ta a ni.
Dâr 6:30-ah ka chuanna tur rêl a rawn che ṭan a, tichuan Pune khawpui ka awm chhung
zawng zawnga min hmangaih em emtu, kawng engkima min enkawl a, min duat em emtu
leh ngaihdam ka ngaihna zawng zawnga min ngaidamtu farm vêng nula ria thlerh-thlawrh, dar vaw siauva sam zuah, hmel
ngui bâr chunga min lo thlir rengtu nen chuan second tinin kan inhlat hret
hret. Rêl chu a che ṭual ṭual a, a chak tial tial bawk a. Minute khat a ral leh meuh chuan ral
khata a ban vai lauh lauh chauh chu ka hmu pha tawh a, minute khat dang a ral
leh meuh chuan Pune khua te, kan university te, phaia Thingsulthliah tlangval
lehkha zir ka nihna nun zawng zawngte chu hmanlai an chang vek hman tawh a ni.
“Pune,
mang ṭha mai le.” Δ
Note:
Pune ka awm chhunga ka thil
tawn zawng zawng hi sawi dawn ila a tam lutuk. Thil ka hriat rei theih vanga
sawi tur la hre tam erawh chu ka ni lo. Diary-ah chipchiar deuh, a thente phei
chu a chipchiar lutukin a frank lutuk
lo maw tih tur khawpa ka ziah avanga sawi tur la hria ve mai ka ni. Ka thil
tawn ṭhenkhatte phei chu keima nun thuruk tak
tak, Pune-a ka zu tawnte an ni a. Ziak duh ila he thuziak tingaihnawmtu an ni
ang; mahse mahni thil tawn zawng zawng, a ngaihnawm tih avanga ziah vek chu
thil tih chi va ni suh. Ka vanglai
(tlangval lai tihna) hring nun ka hman nawm ber kum ni hiala ka ngaih avangin
tlema zawng chauh tal ziah ve hrim hrim erawh chu ka nuam tihzawng tak zu ni
lawi sia mawle. Heta ka thu han ziahte hi a thlen dan indawt ang diak diak pawh
a ni chiah lo tih hriat tur a ni.
Heta farm
veng nula hi tunah chuan ka nupui a ni tawh a, chuvanga hetia ziak lang
ngam chauh hi ka ni. Ka nupui ni lo se chu ngaihzawng zu nei miah lo angin ka
inziak maithei a ni (hriat ni suh). Kum 1997 April 29 khan Thingsulthliah-ah
kan inkutsuih ta a. Ka khualzinna khua Pune aṭang
chuan mite angin degree ropui leh ka tum ang thiamna chu paw chhuak chiah lo
mah ila Pathian remruat ni ngeia ka hriat leh Pathian mi pêk, ka ṭawngṭai
chhanna ni ngeia ka hriat bawk nupui fel tak ka hawn tho va, ka lawm em em a
ni. Pune ka thlen tirha ka dam loh manganna zawng zawng te, zirna lama ka duh
ang kawng ka zawh theih tak loh laia ka buaina leh rilru lama ka tawrhna zawng
zawngte min theihnghilhtir a, nuam tak leh hlim taka Pune khua min awmtirtu
chuan Pune khua mai duh tawk lovin ka dam chhunga min enkawl chhunzawm zel
tumin duhthlanna a siam ta a nih chu; a ropui khawp mai.
Kum 1993
December 28 zana Bombay Sahara International Airport aṭanga Ame-rica ram kal tur kan thlah liam
tak D-i leh Rema te pawh kum 1998 January thla khan Hnahthial khua, D-i
te khua-ah ngei mai chuan kan inneih hnu kum khatna-ah ‘Tiam tlat e,’ tiin
damchhunga awm dun an lo intiam ve ta a. Tunah hian fanu pakhat neiin Maryland,
USA-ah an awm mêk a ni.◊
Comments
Post a Comment