HYDERABAD NULA MARGARET LALREMKIM DARNEI

KA LO TAWN VE

[North Cachar Hills Mizo Nula]

Hyderabad Chu

Mizoram mihring lêt ruk aia tam mah tur awmna, khawpui hlui leh upa tawh tak Hyderabad khawpui Railway Station, Nampally station an tiha ka chhuk chu min hmuaktu tura ka ngaih nen kan inhmuh mai loh avangin ka hawihai hman ang  reng hle mai. Bungrua ka nei mang lo va, ka awlsam phah phian. Khua a lum em avangin ka thlan nasa hle a, a uap deuh churh avangin ka lu chu a na bur thei hial a ni. Platform-a mi zi nuaih nuaih leh \awng ri mur mur te, rêl chhuak tur leh a rawn l<t intawk zut zut te, hmanhmawh taka tlan dawr dawr te, rêl ngh^ka lo mu nghuai te ka vawikhat hmuhna ni bik lo mah se hmuhnawm ka la ti viau tho. Chutih lai chuan tlangval kum 25 mi, MA zir zawm tuma Hyderabad pan mêk ka ni a, uan thu lovah mahni tawka chak intih ve lai a ni a, ka vawikhat kalna ni mah se ka zam lutuk bik lo. BA ka pass hnu-ah engemaw chen zir zawm thei lovin ka inhlawh zar zar a. Tunah hian \hiante hnung hla deuh hlekah zir zawm tumin rahbi ka rap ve leh dawn chauh a ni.

Ka kal hm^ hian Hyderabad khaw chanchin hi ka lo zir lawk ve nual a. Kum 1591-a Muhammad Quli Qutb Shah-a din a nih dan te, kum 2011 chhiarpuia mihring awm z^t 6,809, 970 te, square kilometer khata mihring awm z^t 10,477 te, an official language Telegu leh Urdu te, Area code number te, a hmanlai chanchin tlangpui te leh tunlaia a dinhmun, Andra Pradesh state khawpui ni \hin Telangana State din tur khawpui a nih zawk hmel dan te (kum 2014 khan a ni ta reng bawk a) chu ka chhiar vek a. A khawpui kawtthler awm dan leh an hmingte pawh engemaw chen chu ka lo zir lawk bawk. Hengte hi ka chhawr viau lo naa a khawpui boruak hrim hrim hi ka ngam phah b^kah mahni inrin tawkna chu min pe ve deuh chuan ka hria.

Min lo hmuak tura ngaih ka \hianpa, Hrangbana College-a ka kalpui \hin Kima chuan kan inhmu mai lo naa beisei ang ngeiin min lo hmuak a. An university hostel-a a single room-ah chuan min hruai lut a, ka awm ve ta nawk nawk mai a ni. Ani chu kei aiin a kal hmasa a, doctorate degree lak tumin a inchhiar tluk tluk tawh a ni. Pawisa ka nei tlem hle. |hiante pawh ka pawl pha meuh lo a ni ber. An kal chhuah apianga chhuah ka tum ve a, an ei apiang ei ve ka tum chuan min kêp seng dawn lo va, an tan ninawm mai ka ni ang. Chuvangin zui tam lohah ka tl^k  a, room-ah ka tawm char char mai a ni.

Ka thlen a\anga chawlhkar khat chhungin ka zir zawmna tur college kan tifel a. Hyderabad institution lar lutuk lo pakhatah ka inhambei ve thei hram a ni. Mizo chu kan tlem em avang leh kan inhriat chian hlawm em avangin mihring hming leh college hming \henkhat hi ka thup \hen dawn a; inhriat thiamah kan ti a ni ang chu. “Chhuana,” tiin ka hming phel chauh hi sawi ila tuman min hre awm lo ve. Hyderabad-ah khan tumahin Chhuana tiin min ko ngai lo, ka nu (fa anga min latu) min koh duatna kha a lar a, ka hming dik tak hria an tlem phah a ni. Miin min chhui zawn pawha tumah an chhui zawn theih loh dan tur ber, chipchiar tak siin ka han sawi zawm zel ang e.

Hyderabad-a Mizo tam zawk min hriat dan tur chu tlangval zakzum leh intheh lar lo tak, Mizo thiltihnaa a tel ve pawha tlar hnung lam chuh chi, chhiat ni \hat ni a awm pawha ngawi reng tel ve mai, chawlhni inkhawmna-ah pawh ngawi renga inkhawm a, ngawi renga bang leh mai ka ni. Vawikhat erawh chu intihsiakna chikhatah lawmman ka dawng ve a, chu chu mi min hriat ve theihna awmchhun chu a ni mai awm e.

A lehlama ka nungchang pakhat, Hyderabad ka thlen hnua ka \hian chhar thar Sawmi (hei pawh hming dang ka phuahchawpsak) chauhin min hriatpui a awm a, chuta ka nungchang leh awm dan pakhatah erawh chuan hmangaihna lama buai tak, rethei tak, fahrah tak leh baihvai tak ka ni. Hei hi kum 2013 a\anga kum 2016 chho vel thil thleng a ni a, keima chanchin a nih avangin ka tan chuan a hluin a ngaihnawm em em a ni.  

Ka luhna college-ah hostel ka chan ve loh avangin Kima room-ah chuan an strict lem lo bawka ka awm ve deuh reng a. Amarawhchu kan college a hlat deuh bakah mi hostel-a awm reng chu a theih tak tak dawn loh avangin awmna tur ngaihtuah a ngai ta a. Chu tak chu ka buaina a ni ta a ni.

A lo awm hmasa Kima leh a \hianpa Zova chuan in luah tur chu min han zawnpui zar zar a. Anmahni mai ni lovin phungbawmte pawh an sawm a, min buaipui nasa ang reng khawp mai. College kal chhung zawng leh a hnu kum hnih chhunga ka inhlawhna pawisa ka lo khawl ve chu a hek hauh hauh hle mai a, inhlawhna dang ka hmuh vat loh chuan ril\ama thih ka hmabak a ni mai. Chawlhkar hnih dang a han ral leh chuan vanneih thlak takin kan college a\anga kilometer nga vel slum area hnaih lama in chhawng pakhata an pindan pakhat chu min hmuhsak ta hlauh mai a. Thla a muang ta. Min hmuhsak ni chuan a zana zanah min va dah a, khawhar ka \an ta a ni.

Ka in thar chu a chhe hle naa ka pawisa neih mêk te, ka bungraw neih leh ka pawisa neih zel dan tur la chian loh dan te ngaihtuah chuan a la \ha mah mah a ni. Pheikhawk (Sneaker) hlui tawh lam pakhat leh chapal pakhat ka nei a. Kekawrtlawn pahnih leh kekawrbul pakhat ka nei a. Mutbu lamah chuan awngphah tur pakhat leh a sin tur blanket pakhat ka nei leh a. A tawk viau tho ve. Ka room-ah chuan khum a awm lo va, dawhkan chhe zet tawh leh chair hlui tawh tak pakhat a awm bawk. Bual in leh êk in lam chu a in neitute nen kan in\awm a ngai a. An chhungkua pali lek an ni bawk a, harsatna awm lo turah an ng^i. Eirawngbawlna lam chu naktukah ka ngaihtuah ang chu. Chumi zan chuan a vawikhat nan chaw ka han nghei phawt mai a. A tuk leh chu amahin a rawn inhril chawp mai ang chu.

Zinga ka tho chu tukverhah ka han dak a, kan kawt maia an hnawmhnawk chhun vum thur mai chu cho-^k leh vaivain an lo tlan huai huai a. An bengchheng ngei mai. A piah leh deuh thingkungah chuan zawng rual an awm a, chu mite pawh chu an bengchheng hle a ni. Nizan khan chaw ei lova mu ka nih avangin ka ril a \am hle a. Ei tur lah chu ka la nei der si lo. Kan awmna a\anga in ngana velah chuan engkim zawrhna dawr tih mai tur dawr lian tak hi a awm a, college kal paha ei tur lei phei mai ka tum a ni. Ka awmna vêng chu sawi tawh ang khan vêng changkang lo lam tih takah a \awp lehzual a. A chang phei chuan a rimchhe thei khawp mai. A mi chengte pawh an changkang lo tih a hriat hle a ni. Khawlaiah an bengchheng hle a, naupang an tam hle bawk. Ka awmna a\anga hla vak lovah chuan Hindu temple lian vak lo hi a awm a. Ka zu en lai chuan mi an lo bu zak zak a, an piah lawkah chuan bawng rual an bawk \hup bawk.

Tuna ka pawisa neih lai hian ren theihtawpa ka hman pawhin min daih rei dawn lo va, chuvangin pawisa hmuhna tur ngaihtuah thuai thuai a ngai. Mizoram lam a\angin beisei tur ka nei vak lo. Ka nausen laiin ka nuin fahrah chawmna inah min kalsan a. Ka nu leh pa te chu tute nge an ni tih pawh ka hre lo tihna a nih chu. Naupang fel ve deuh ka nih hnu-ah nu pakhat fa sun tawhin a fapa ang deuh hleka min hriat avangin min adopt leh a. Mi a duatin min enkawl \ha khawp mai. Ka nu diktak ka hriat loh avangin chu nu chu nu ang tak taka ka neih a ni a, a fa tak ka ni lo tih ka hre reng chung pawhin a lakah helna rilru ka nei lo. Chu nu hnena ka awm l^i chuan matric first division-ah ka pass a. Vanduaithlak takin fa anga min chawmtu chu hnute cancer-in a thi a, a unau dangte chuan an fa ang takin min en ve lo va, kei pawhin ka beisei lo.

Fa anga min latu chuan pawisa tlêma zawng min hnutchhiah a, chu pawisa hmang chuan inhlawhfa tel chungin BA ka zo leh a. BA ka zawh hnu hian MA zir zawm thei mai lovin English Medium School pakhatah kum khat leh tlêm inhlawh nan ka thawk leh a, chuta \ang chuan tun hi ka thleng ta a ni. Ka nute unau zinga a naupang ber chu ka chungah a \hain mi pawh a khawngaih thei hle a. Mahse chhungkaw khawsak a harsat ve tho avangin lehkha ka zir zawm tur thu ka hrilh pawhin engmah min tiam ngam lo va. “Chhuana, Pathianin a awmpui ang che a, thing delh loh lung delh loh chu i rawn zir chhuak ve em em ang. Keini lah chu i hmuh ang hian heti mai hi kan ni a. Engpawhnise, i thlen hunah i awmna min rawn hrilh la, inpuih theih dan dan te pawh a awm mahna,” a ti ngam chauh a ni.

Pawisa ka ren ka tih tawh kha. In ka luah hnua ka class kal hmasak ber \um chuan tuk\huan atan chhangthawp cheng sawm man leh ka tui p^i chu ka ring a. Ke ngatin kilometer nga vela hla kan college chu ka va thleng zak bawk a. Kawng phei hlir a nih avangin hah pawh ka inti hran lo. Tlangval chak ve tak, chaw heh rual ka nih avangin nilenga chhangthawp chengsawm man rin chu harsa ka ti deuh a, chhun dar hnih velah tlawn khat ka lei leh a ni.

Fa anga min enkawltu ka nu (tun chinah chuan ka nu ti hlirin ka sawi tawh ang) kha inkhawm taima tak leh \awng\ai peih tak a ni a. A pianthar se su leh Pathian thua a tui viau emaw, a hlim viau emaw phei chu ka hre miah lo. Amah vang khan a hunbi pangngaia \awng\ai hi ka thlah ngai lo va, ka hoh lai ber leh rinna lama ka tlak hniam lai ber pawhin chu hunbi chu ka hlah ngai lo tluk a ni. A Bible min hnutchhiah pawh ka la kawlsak reng a, hei hi chu ka pemna apiangah ka keng ang. Ka chhiar taima viau lo naa vawihnih chu ka chhiar chhuak ve tawh.

Hyderabad ka awm hnu-a a hmasa ber atan Chawlhni lo awm lehah chuan Mizo inkhawmna chu ka va zawm ve a. Hemi \um pawh hian ke ngatin kilometer sawm leh panga vel ka kal a ni.

Chumi nia ka inkhawm chuan hla bu emaw, Bible emaw pawh ka keng chuang lo. Mawl takin ka va lût a, tlar hnung lam chuhin a hnung ber kilah ka \hu a. Zai hunah uar lutuk lovin ka zai ve a, din hunah ka ding a, \hut hunah ka \hu a. Thu sawi laiin ka muhil nual a. Chu zawng chu a ni deuh mai. Inkhawm ban hnu-ah tu tute emaw chuan hmêl thar lo awm ve ta chu min chibai ve a. |henkhat erawh chuan min ngaihsak lo khawp mai. Ka hmelhriat sa Kima te \hianho an inkhawm lo va, ka mal ngei mai. Chutiang chu Hyderabad-a ka awm kum hmasa bera ka bul \an chhoh dan chu a ni.

Inren theih patawpa ka inren chung pawhin thla sarih ka awm hnu chuan pawisa ka nei lo lehzual ta. Han mangan tak tak chuan \awng\aina te pawh kan lo uluk nge nge a, chutia kan lo uluk deuh chuan a chhan te min min chhang duh deuh dawn te hian ka han hre bawk a. Inhlawhna ka zawn rilruk lah chu vawihnih a rem lo va. Lehkha zir nasat ka duh avangin ka pawisa neih chhung chu nasa taka \an ka duh bawk si a ni.

Chutia mangang rilru taka ka awm lai chuan ka nu n^u mipa ka sawi tak khan cheng sangli min rawn thawn ve hlauh mai a. An vawk pahnih an hralh b^kah NLUP an dawng a ni awm e. Ka chah hauh lo va, chah ngam chi-ah lah ka dah hek lo. Ka thlen tirh khan ka chanchin leh lehkha min thawn duh pawha min thawn theihna tur address ka hrilh a, min lo la hria chu ka lawm hle; \awng\ai chhanna a ni ngei ang. A dang beisei chi a ni lo tih ka hria a, lawmthu erawh ka han sawi nasa.

— — — — —

|hian Thar Ka Chhar

Ni khat chu Hyderabad Mizo tlangval ho chu inkhel turin kan chhuak khawm a. Team li daih kan awm avangin kan phur lehzual a. Tichuan \hiante football boot hawh tur hmachhuanin ka va tel ve ta a ni. Match hnih khelh tur a awm a, a hnuhnung zawk kan ni. Sunday a ni a, mi hman lai a ni bawk nen, Mizo nula leh tlangval dang pawh a en tur hrim hrim an rawn kal ve nual a. Kan au ve nasa mai.

Kan khelh a lo hun ta. Kei chu a tlar hnung lama ding chi ka ni a, chu chu fahrah chawmna ina kan inkhelh lai ata tawh ka position a ni. Kan goal-keeper chu Zova a ni a. Keeper \hang, thiam tak niin an sawi. Hun chanve kan khelh hnu-ah pawh si kan la inphurh lo ve ve a, rin aiin game a \ang ta. Kan lam forward leh lehlam pawl tlarhnung lam chu lehlam goal bulah chuan an va intibuai ta laih laih mai a. Refree leh pawn lama zirlai senior deuh tlan lut chuan an va pawt \hen hram a. Chumi hnua kan inkhel leh chu a ri ta phat mai le. Lehlam pawl forward ball rawn khalh phei lo dan tuma kan han inchuh chu ka per lawp a, ka lu chu a ri bup a, ka thal ta der mai. A hnua ka hriat leh danin min nam vak a, chuta ka tlu chuan ka chalin lung ka zu tauh a ni.

Ka lu chu a hai chuai chuai a, din luih hram ka tum naa ka thei ngang lo. Field sir-ah min kuah chhuak a, ka zal ta reng mai a ni. Nikhaw hre lo tawp chu ka ni lo naa thil ka hre chiang lutuk lo. Ka vai deuh ruai mai. Chutihlai chuan kut nêm tak hian min rawn khawih a, tlêma ka han harh chian deuh hnu chuan ka chal ding lam sir hi an lo chelh tlat a, a thi nasa hle a lo ni. Dim sen a nih loh avangin a na hle a, ka harh chiang deuh deuh a,  thil awmdan pawh ka man thiam ta.

Ka chala first aid hnawihtu chu ka han en a, ka vawikhat hmuhna a ni awm e. Nula upa lutuk lo, ria thlerh thlawrh, Mizo nula pangngai tak hmel pu hi a ni a, a kut pawh a dam hle. “I harh chiang em? Min han chhang teh. A na em! I chal a thi nasa a nih hi,” tiin min be mawlh mawlh a. Kei chuan, “A na lo ve. A dam leh mai ang chu,” tiin na ti rilru tak chung chuan ka chhang a. Keimah vek chuan, “Ka harh alawm. Engmah tham a ni hleinem,” ka tihzawm zat a.

Ka chal hliam an tuam zo chu mi tung tho mai lovin la mu rih tur chuan min ti a. Ka han maimichhing vang vang a, a na chu a inthumrawn tluk tluk mai a ni. Minute nga vel ka maimichhin hnu-ah ka han meng a. Ka chal tuamtu nula chu nula kha chu a awm tawh lo va. Inkhel an en hlawm avangin a tua mah chuan min ngaihsak tawh lo.

Nakinah chuan ka chal tuamtu nula bawk kha ka bulah chuan a rawn kal leh a. Zaidam aw tak hian, “Eng nge i an? A la na viau em?” a ti a. Kei chuan, “Ka \ha e, ka zia-awm tawh khawp mai,” ka ti a. Mahse a r<k chuan a la na hle si. Chu nula vêk chuan, “A thi nasa em mai; a n^ a nih kha. Chawl hahdam vang vang ang che,” a ti leh a. A bula tlangval pakhat chuan, “I haw thei ang em? I haw theih loh chuan kan va dah mai ang che,” a lo ti a. Kei chuan, “Thei e, ka haw thei lutuk ang,” tih pahin han thawh mai hi ka tum a, mahse ka luhai chu ka tlu leh ti tih ta mai a. Chutah tlangval chuan, “E, nangmaha haw chi chu i ni lo a nih kha. Heta \anga Mizo in hnai ber Pi Sangi te inah kan hruai phawt ang che a, chutah chuan mu chawl phawt ang che,” a ti a. An han inrawn khawm nak nak a, chutiang chuan thutlukna chu an siam ta a ni.

Pi Sangi te in an tih chu kan inkhelhna a\anga kilometer hnih vela hla a ni a. Mizo officer pakhat motor-in min va dah a. Thutthlengseiah min muttir b^kah ei tur te an rawn chhawp bawk a. Harh sawng sawngin ka inhria a ni. Ka thisen chhuak tam chuan ka mut a tichhuak a ni awm e, ka hriat loh hlanin ka lo muhil a, ka han harh leh meuh chuan khua a lo thim ruai tawh a. Pi Sangi te inah chuan mi pawh an lo awm nual tawh.

Ka \hu chhuak a, ka dam ta khawp mai. Ka lu hai pawh a reh ta. Ka chal tuamna erawh chu a hnawk mai ni lovin a langsar hle a, kan tuamna chhan hre duhin zawhna min zawt fo ang a, ka sawi ngai ka sawi ka sawi dawn tihna a ni. Pi Sangi an tih chu tu ber nge ka hre lo va. Min rawn be hmasa bertu chuan, “E, i lo harh tawh maw? I \ha em? I intauh na em a nih kha. I intauhna lung lah kha a lo hriam hle lehnghal. A dang tauh tur a tam nen khalaia lung hriam kher kher i zu intauh chu i vanduai hle a ni,” a ti a. Ka inkhelhpuite pawh an awm \hap a. Ka tl<k dan leh kan inkhelh dan chanchin sawiin an ri nuk nuk a. Chaw an eikhawm nghal dawn a nih hmel khawp mai.

Ka rin ang ngeiin kan team chuan Pi Sangi te inah chuan chaw chu kan ei ta a. Kei pawh ka dam ta viau e. Pi Sangi an tih chu chhungkaw nu ber a ni a. A fate nen Hyderabad-ah hian an awm a, a pasal erawh chu hmun dangah hnathawkin a awm a. Anni pawh hian Hyderabad hi a pasal zuiin an pemsan thuai dawn a lo ni. Inleng zingah chuan nichina ka lu tuamtu leh min bawihsawmtu nula pawh kha a lo awm ve a. Lawmthute chu ka han sawi hnuhnawh a nih kha. Amah chu sawi tawh ang khan nula ngo ver vawr han tih tur chu a ni lo naa Mizo nula-ah chuan a hmuh nuam pawl a ni ang chu. A hmel phei zawng han sawi vul chuk tur a awm kher lo vang. Mizo nula hmel pangngai ni maiin ka hria; chu chu ka sawi thiam dan ber a ni.

Chu nula chu Sawmi tiin an ko va. Kum sawmhnih leh paruk bawr vel a nih ka ring. Ka \hiante nen an inbiak dan a\angin lehkha a zir zo tawh a, a naute la awmpui an ngaih avangin Hyderabad-ah hian engemaw chen chu a la awm dawn niin a lang. A hmêl pawh a \ha hle; a hleitling a, a che vel a zang a, a hmel a hlim sarh reng thei bawk. An titi kal zel a\angin Sawmi chuan \hian nula dang a nei a, chu erawh chu miin an hmu khat hle a, Sawmi tih loh mi dang phei chuan a awmna tak pawh an hre chiang lo niin a lang.

Engtia haw tur nge ni ang? Sawmi leh kan team member pakhat leh kei chu kan hawna tur a inan thuak avangin engemaw chen rickshaw-ah kan chuang ho thei a. Mi dang chu anmahni inngaihtuah ve tawh mai rawh se; awm \hang an ni alawm kan ti ta mai a ni.

Sawmi chu hmeichhe awm chhun a nia tiin kan thlah hmasa a. Ani hi a nau nula nurse hnathawk mek leh an tê ber BA zirlai tlangval pakhat nen in an luah ho a lo ni a. Kan va thleng chu a nau hmeichhia nurse hna thawk lai chuan min lo chiau au vel a. A remchan em avangin kan han lêng khawmuang pah duh deuh bawk chu kan \hu ta a. Chutih lai chuan ka chal hliam chu a rawn thi leh a, ka hmaiah chuan a rawn luang thla leh ta ngiai ngiai mai a. Sawmi nau Tluangi chuan a rawn hmuh veleh mi rawn buaipui nghal a. A tuamna phelha tuam \hat leh a han tum chuan, “E khai, \hui loh chuan a dam har dawn a nih hi. Chu b^kah a ser nasa dawn a, chuvangin \hui a \ha ang,” tih pahin a u chu a hmanrua la turin a au va.

Ka chal chu hmun hnihah an \hui a. A hma ai khan a na fê zawk a, a thi nasa zawk mahin ka hre bawk. Chutianga kan buai vel lai chuan kawngka hmehrik chu a rawn ri a, Sawmi chuan a va hawnsak a, nula hmelchhe lo deuh mai hi a rawn d^k ta heu mai a ni.

Ka mit sira chu nula ka va hmu chu ka phu deuh zawk nia! A rawn l<t chu ka rin aiin a hleitling a, a hmel \ha bawk. Sawmi nen chuan an r^k chul a. An inngai viau emaw, an inkawm ngeih viau emaw chu a ni phawt mai. An hmel \hat dan a a inang lo deuh a, Hyderabad khawpuia Mizo tlangvalho hian a khawi chu nge hmel \ha zawk tih thlang dawn ila an vote hmuh a intluk tawk viauin ka ring. Chu nula chuan, “Ka rawn riak dawn asin. Awi, tunlai chu ka khua a har thei lutuk a nih chu. Ka ngaihte hi a \ha lo rum rum zawk nia,” a ti a. Sawmi chuan, “A nih tak chu, lo riak mawlh teh. I hna lam i tluang em?” a ti a. Ani chuan, “Tluang a ni mai e. Kar leh khian ka hna avangin Mumbai zin ka tum a. Chumi hma chuan ka rawn riak lawk dawn a ni. En teh, Sawmi, sawi tur ka ngah lutuk,” a ti a. Ka hliam intuam luk chu a rawn melh ralh a. A rilru-ah zawhna tam tak a awm niin a lang.

Tluangi chuan, “Kan tuam \ha bawk a, a thi tawh lovang. Tikhan che miah lovin mu vang vang rawh. I chet leh chuan a thi leh ang tih a hlauhawm a nia,” a ti a. Tichuan an \hutthlengseiah chuan ka muzal ta a. Sawmi te pahnih chu an inkawm bawrh bawrh a. An thusawi chu hmeichhe thusawi tih takah a ho hlawm hle. Chu mikhual nula chuan min rawn melh leh ralh \hin a. Ka chal intuam bur chu a hmu duh hle a ni.

Minute sawmhnih hnu velah chuan, “Ka va haw ang e. Ka zia-awm tawh lutuk,” tih paha thawh mai hi ka tum a. Mahse kan nurse hmel\ha Tluangi chuan, “La tho rih suh. Thisen i hloh hnem tawh si a, la mu rawh. Zanin chu che lovin tikhan riak mai rawh. Chuti lo chu i tihsual leh chuan tuman kan rawn enkawl thei dawn lo che a, a \ha lo zawk ang,” a ti a. Ka kalpui tlangval pawh chuan, “Ni e, riak rawh, riak rawh. An fel teh a nia. Inthlahrung reng reng suh. Keini pawh laklawh thilah chuan chhuatah te hian kan mu tlar dul mai alawm. Tlawmngaihah la miah suh. Nangmaha i riah hreh deuh pawhin ka riahpui mai ang che. Tun ang zan rei lama mahnia va haw chu a peih pawh ka peih vak bik hleinem,” a lo ti ve bawk a. Chu chu chumi zan ka hman dan leh he thawnthu ka ziah duhna chhan nula nena kan intawn dan chu a ni.

Sawmi te mikhual chu Darnei nula, Hyderabad-a hna sang tak thawk, Mizorama la awm ngai reng reng lo, Mizorama vawihnih chauh la zin a ni tihte chu an titi a\ang leh a chanchin \awngkam hnih khat leka ka lo zawh ve a zarah ka hre thei a. Nula lian lam, ngo vuk mai leh thau lam lek lek hi a ni a. A hmel chu ka hmuhtirha \ha ka tih ai mah khan a la \ha lehnghal a; keini ang tribal tlangval to lutuk lo mitah chuan \ha ve veu veu tak a ni. Mizorama awm ngai lo tih takah a Mizo \awng chu tlêmin a ^wn deuh thung.

Kan mit leh mit intawngah chuan a sen ap ap \hin a. Chu tak chu hmuhnawm ka ti a, ka va melh leh \hin. Ani zak laklawh chuan a tum loh deuhin min rawn melh leh a, kan mit leh mit bawk chu tum vang ni miah lovin a intawng leh a, a hamhaih deuh a ni ang; Sawmi zawhna te chu a chhang bah niaih a. Kei pawh ka l^i ve hle a nih ka ring, ka \awng chhunzawm mai thei lo.

Vawikhat inhmuhnaah hmangaihna hi a piang thei a nih chuan tuna mi hi a ni thei ang em? Chu Darnei nula, Assam state chhim lam tlangram khaw pakhat a\anga lo zi chhuak, sumdawng company lian taka hna sang ve tak thawk chu kei fahrah ina seilian hian ka phû chiah em? Chumi zan chu ka mu tui lo. Ka harh leh chuan banga an sana t^r chu ka han en a, dar 12:00 a pelh hret chauh a ni. Ka bul chhuata kan \hianpa mu erawh chu a mu tui hle a ni ang, a reh vang vang mai.

Sawmi te \hian dun chu pindan lehlam khumah chuan an la ti ti sar sar a. A reh tawh em avangin \awng zawi viau mah se an thusawi chu tlêm tlêm ka va hre thei a. Ka chanchin an sawi nia ka hriat avangin an phun ri hriat tum chuan ka beng chu ngun takin ka han dawh a, rin ang ngeiin ka chanchin chu an lo sawi ngei a. Uluk lehzualin ka han ngaithla zel a. Sawmi chuan, “Tun kum a\anga rawn awm ve chauh a nia, ka la hre chiang lutuk bik lo. A fel chu an ti khawp mai. A \hiante chuan a zaidam lutuk an ti a. A dik ka ring. Vawiin an inkhelhna-ah pawh an intibuai a, thimrim awmin a awm ve duh miah lo,” a ti ni ngei hian ka va hria a. A \hiannu chuan, “Ka hmuh tawh hnu ang riauvin ka hria a. Mahse ka hmuhna awm chu ka hre miah lo,” a ti a. Sawmi chuan, “I ngaihven riauvin ka hria. Henglai vel nula pawhin an star huai huai alawm. Ka lo tihpui dawn che em ni?” a ti a. A aw-ki a\angin a fiamthu tih ka lo man mai.

Henglai vel Mizo nula hian min star huai huai lo tih chu amah Sawmi tluka hre chiang an awm lo maithei. Mikhual nula chuan, “Ringawt zela che. A nih eng tin nge an koh?” a ti leh a. Sawmi chuan, “A \hiante chuan Chhuana ti hlirin an ko (min koh dan diktak a ni lo ka tih tawh kha). A hming pum chu ka hre mai lo,” a ti a. An ngawi ta vang vang a. Kei pawh ka lo muhil leh sek a. An titi chu ka hre zui ta lo a ni. Chu nula chu Margaret Lalremkim Darnei a ni a, Sawmi chuan ‘Maggie’ tiin a ko. Chutiang hlir chuan kan sawi tawh ang.

Zingkara haw phei tum ka ni a. Ka hmai phih zo han hawi chhuak chuan bathlar ban nghenga Maggie lo ding vang vang chu ka va hmu ta a. Ka rilrua ka it ruk ngawih ngawih leh zan lamah pawh ka rilru luah rengtu chu zak deuh chung chung chuan ka va din hnaih a. Hetiang tak hian nula bulah ka la zak ngai lo niin ka hria. Ka ngaihbel nge ni, ani pawh a zam ve hle niin a lang.

“Good morning. Nizan i mu tui em?” tiin bul ka va \an a. A nui var var a. Min chhang mai lovin min han en chiang deuh phawt a. Chutah, “Mu tui tehreng mai. Nang pawh mu tui em?” tiin tlêma Mizo \awng awn deuh hian min lo chhang ve a. Ka zam deuh hlek avangin ka han chhunzawm mai thei pek lo va. Amah zawk chuan, “I chal pawp chu a pawi hle mai. A dam veleh mai ang chu maw? Inkhelh thiam man a ni mai alawm,” tiin a han nui lehsak a. Ka tuiral titih der mai. “Khawiah nge i awm?” tia ka zawhna chu fiamthu ti tih hian, “Heta \anga hla takah a ni; a hla lutuk,” tih chiahin min chhang hman tihah Sawmi chuan a rawn ko va, “Nakinah kan inbe leh dawn nia,” tiin min kalsan ta a. Hemi \uma ka hmelhriat thar, a hnu zela ka \hian \ha ni zui ta nula pahnihte chu keia tan chuan malsawmna tam tak an ni.

Heng hun l^i vel hi Semester exam dawn a ni a. Ka l< chu a la na viau si. Chumi nia ka class kal pawh chu ka lu a hai hle a. Zawhna ngai chhan nawn sek chu ka ning hle bawk. Chumi ni chuan chaw vawikhat ka ei a. Zanah chuan inah ka tawm char char a. Ka harsa hle tih chu tumah hrilh lo mah ila kekawr, kawr leh pheikhawk thlenga a ngai hlir ka inbel avang leh \hian kawm hlei thei lo khawpa ka taptawm avang te, ka in luah hrim hrim a\angte chuan mi pangngai chuan min hrethiam vek ang. Kan in piah lawk kawng sirah chuan parbawr leh zikhlum an zuar \hin a. Vaiho chuan parbawr chu a zik no an ei ve ngai loh avangin an paih mai mai \hin a. Chu chu chawhmeh atan ka va la \hin a, ka tan chuan chawhmeh tui tak a ni. A zuartu putar chuan min hmelhriat tawh avangin a zik no deuh deuh chu min lo dahsak nachang a hre hlauh mai bawk a, tihzia tak a ni. Parbawr zik no tui tak tak chu ka ning thei lo.

Chawlhkar khat hnu-ah ka chal tuamna chu kan phelh a, rin aiin a ser pawh a langsar lutuk lo ve. Ka chal ka tuam lai khan ka tuamna chhan mi zawt an tam hle a, ka sawi ngai pawh ka sawi zing khawp mai. Ni danga min be ngai reng reng lo ka pindan lehlama vai chhungkawho pawh chuan a hranin min zawt kim vek a. Ka in bula naupangho lah chuan min hmu duh; sap \awng thiam leh thiam lova min zawt nawk nawk pawh an awm nual; ka lar phah ta zek mai a ni.

Ka inhliam a\ang khan Sawmi te inah chuan ka tlangnel zui ta viau mai a. A hnu zelah pawh kan inkawm chho va, an lo felin an rilru a lo zau bawk nen, mi an dawl zo hle a; in pui berah ka nei ta a ni. Ani ang nula hmel\ha leh fel hi eng vanga Hyderabad-a awm Mizo tlangvalho hian ngaizawng huai huai lo nge an nih? Nge ni ka hriat loh hlan hian an lo ngaizawng sup sup zawk? Engpawhnise hetiang ang chhungkaw fel, rilru zau, mi dawl zo em em mai leh belh tl^k em em ka han hmelhriat ta leh ka tlangnel ta viau mai chu keia tan chuan malsawmna nasa tak a ni a. Mizo chhungkaw zingah chuan a inhnaih ber kan ni lehnghal a; chu’ng te deuh deuh chu ka vanneihna a la ni.

— — — — —

Margaret Lalremkim Darnei

Hyderabad-ah chuan kum khat ka lo awm ve dawn ta reng mai. Second Semester exam zawh chawlh hmanga haw chho turin \hiante chuan thlawhna ticket te, rêl ticket te an la sup sup a. Kei erawh chu ka ngawi reng mai a ni. Haw chhoh chakna tur chhan em em ka neih loh chu thuhran, pawisa pawh ka nei tawh lo. Inhlawhna min ngaihtuahsak turin kan professor pakhat chu ka ngen ta ngawt mai a. A bangbo ngei mai. Zep awm miah lovin ka chanchin leh ka harsatnate chu ka sawi vek a. Pa fing tih takah mi tibeidawng zawng chuan min chhang duh hauh lo va. Thu min tiam chiam duh hek lo.  “Lo ngh^k lawk rawh,” tiin min chhang duh chauh a ni.

Hnathawh tur vang hlea ka hriatna chhan chu ka zawn thiam loh vang leh kan ram a nih loh vang a ni. Mahse mang a han an tan tak hi chuan zah theih loh chhuah a lo ngai a, rin aiin ka huai riau. Hnathawh tur zawngin hotel te ka fang a. Mimal inah ka leng bawk a. Chutia semester exam hmachhawn chunga ka inngaihtuah buai hle lai chuan ka beisei hauh lohin kan professor chuan min rawn ko va, second semester exam zawh veleha ka thawh tur hna a lo ngaihtuah fel diam a lo ni a. Ka lawm lutuk chu kei tlangval sehhel tak ni vea inhria pawh hi ka mittui a tla lek lek a, ka hmêla lawmna lo lang chhuak a hmuha kan hotupa min lawmpui hmêl ka hmuh te chuan ka lung a tichhe zual hial a ni.

“Aw Lalpa ka lawm e,” tiin chumi zan chuan ka \awng\ai a. Ka nu \awng\aina zar ka la zo niin ka hre bawk.

Semester exam zawh veleh hna chu ka zawm a. Sap \awng thiam ve tak nia ka inhriat avangin company-a ka hnathawhna-ah pawh chuan harsatna lutuk ka nei lo. Kan hotupa khan, “I thawh \hat chuan an ruai zel duh ang che. I thawh \hat loh erawh chuan keimah hi a nia min rawn hauh dawn ni,” a ti a. Company manager hi a unaupa a lo ni awm e. Chuvanga min thun thei a lo ni.

Ka kal hmasak ber ni chuan form min lo fill up tir a. Nu leh pa hming ziahnaa ka fill up dan chu manager chuan a en vung vung a. A bu nghut nghut a. “Theihtawp chhuahin thawk la, i thawh \hat chuan i hlawh pawh hi kan pun zel ang. Tunah erawh chuan a enchhinna a nih tlat avangin thla khatah sangsarih i hlawh ang. I lungawi em?” a ti a. “Lungawi tehreng mai,” ka ti a. Ka thawk chu a ni ta mai.

Chawlhkar hnihna ka kal hnu-ah kan manager chuan min ko va. “Eng vangin nge a ngai renga i inchei? Hetah hi chuan smart deuha inchei tur,” a ti a. Kei chuan, “Hlawh ka lak hma chuan engmah ka lei thei lo. Tunah pawh hian ni khatah chaw vawikhat te, a \am zual changin vawihnih te ka ei thei chauh a ni,” ka ti a. Ani chuan, “Oh, sorry! Min ngaidam rawh. Ka lo theihnghilh palh a ni,” a ti a, a sawi zawm tawh lo. A drawer chu a dap ruk ruk a, pawisa rawn lak chhuah pah hian, “I chanchin hi tlêma zawng chu ka lo hre tawh tak asin. Tun a\ang chuan ni khatah chaw vawihnih tal ei ziah tawh ang che,” tih pahin cheng sanghnih min pek a tum a. Ka thutna a\ang chuan ka tho kang awk a. “Ni lo ve, ka ti\hang tawh alawm. Harsatna ka nei lo,” ka ti a. Ani chuan, “Harsatna chu i nei tih kan hre vek. La rawh,” tih pahin ka kutah chuan a rawn dah a. Ka la ta mai a ni.

Maggie kha ka la theihnghilh lo a nia. Ka khawsak a harsat em avang leh semester exam-ah ka \an ve em avangin ka rilrua awm chu ka bawhzui hman lo a ni. Tin, tunah rih chuan a han bawhzui vak ngaihna pawh ka la hre chiah lo va. Chuti chung chuan ka lo ngaihtuah leh veng veng \hin. Chhun lamah chuan ‘Tunah eng nge a tih ve ang?’ tiin ka ngaihtuah ka ngaihtuah a, zanah thung chuan, ‘A mu tawh ang em?’ tiin zawhna ka inzawt ka inzawt a, keimah leh keimah ka inchhang fo bawk.

Inrinni chawhnu dar hnih thleng office kal \hin ka ni a, hun awl ka ngah lo. Ngah pawh ni ila tei velna tur ka nei lo va, engmah ka ti thei chuang lovang. Inrinni tlai khat erawh chu Sawmi te inah khan ka va lêng leh a. Anni hi chu mi dang pawhin chuankai nan tak an hmang ve \hin reng a. Sawmi hnenah chuan Maggie nena an inhmuh \hin leh hmuh \hin loh chu ka zawt ta rawih mai a. Nui chung hian, “Nangni pahnih hi in inngaizawng deuh a ni lo maw? Ani pawhin i chanchin min rawn zawt ringawt a nia,” a ti a. Phone ka neih ve loh avangin han contact ve ngaihna ka hre lo va. Mahse ka chanchin a lo zawt ve tih ka hria ringawt pawh chu a \ha lam leh a chhe lam engmah hre lo mah ila ka lawm tawk em em a ni.

|hiante zinga awm changin phone an khawih neuh neuh reng a, ka lo hawihil reng \hin. Tunlai technology hmanga an titi lêng vel chu ka man pha ve lo fo va, thumal \henkhat lam thiam loh leh hriat thiam loh pawh ka nei nual mai.

Thla khat a ral ta. Ka hlawh tur nia ka rin cheng sangsarih chu a tak takah chuan cheng sangriat min pe a. Chumi hmang chuan kawr pahnih, kekawr pahnih leh pheikhawk pakhat ka lei ta a. Tunah chuan ka chawhmeh pawh a zia-awm ve ta e. Bawngsa pawh ka hmeh ve ngam tawh alawm. Mahse parbawr zik min pe \hintu kha chuan min la pe reng a, ka tana a hlutna pawh a la ngai reng. Chutih lai vek chuan Sawmi nau tlangval haw tur chuan a phone hlui chu hralh a duh tih thawm ka lo hre thawi a. Ka pawisa neih zawng zawng chuan a daih tawk chiah a. Ka la lei zo lo hle tihna a nih chu. Mahse vanneih thl^k takin bat \hen an lo phal hlauh mai a, cheng sanghnih leh zanga pein smart phone pangngai tak chu ka nei ve ta a ni.

Phone ka neih hnua ka number hriat hmasak ch^k ber leh ka biak hmasak ch^k ber chu tu dang ni lovin Maggie bawk kha a ni. Chu Darnei nula smart tak mai leh company-a thawk lal tawh tak mai chuan eng tin nge min ngaih ve ang tih chu ka rilrua zawhna lian ber a ni a, a chhanna hriat a chakawm rualin a huphurhawm hle si a ni. Ka phone thara number awmsa chu ka han en thla zar zar a, Maggie number chu a awm si lo. Ka hmelhriat loh deuh vek an nih avangin ka paih vek a, a hranin ka hmelhriatho phone number chu Sawmi zarah tlêm ka neih theih ka beisei. Maggie number chu ka dil ngam ang em? Lo dil ngam ta pawh ni ila ka va be pawp ngam ang em? Chu zawhna pahnih ringawt pawh chu ka chai tawk a tling a, ka chai ka chai mai a ni. Sawmi hnenah chuan Hyderabad-a nula dang phone number chu ka dil ngam zel mai a, a biak pawh ka va be pawp ngam zel mai; Maggie erawh a danglam tlat.

Darnei nula ngo veh vawh, hleitling tak mai leh thau lam lek lek, sam dar vaw hnûp mai ka han vei riau mai chu ka buai ang reng khawp mai a, a tihngaihna tak pawh ka hre lo. Sap \awng thiam tak , Hindi pawh duh ang thala dak thei, Mizo \awng erawh a seilennain a zir loh avanga pai lek lek a ni a. A ziak phei chu a thiam a rinawm chiah lo. Lo inngaizawng ta ila harsatna tam tak a inphan nghal \uak mai. Mahse hmangaihna chuan engkim a tuar huam a, engkim a hmachhawn ngam tur a ni dawn lo’m ni. Ka hmangaih tak tak a nih chuan tuna harsatna awm thei ka suangtuah zawng zawng hi a pumpelh dan ka ngaihtuah ang a, kan pumpelh sen loh chin a awm chuan ka su ngam tur a ni ang chu. Chu chu mipa chuan a huam tur a ni. Buan hm^a kherh tih zawng zawng ka nei zo a ni ber mai.

Ka rilru chuan i duh a nih chuan tlanchhe lovin i duhna chu tilang la, a nih nih ni rawh tiin ka infuih a. Mahse ‘huai’ hi a chang chuan harsa tak a ni. Hmeichhe hm^-ah hian eng chena huai tur nge? Mahni ngaihzawn miah loh pawngsual ngam an awm a, a ngam zawngah ringawt chuan duh ila kan ngam ang chu. Mahse kan duh rilruk ngawih ngawihten min duh ve nge duh ve lo tih hriat chian duhna lama ‘huaisen’ erawh chu a danglam daih a ni. |hian chhan thih ngam mi huaisen zingah pawh an duhtakte bula thil sawi \ha ngam lo an awm ve ngeiin a rinawm. A danglam daih.

Chutiang thil vel ringawt pawh chu ka buan tawk a tling pek a. Ka chai ka chai mai a nih chu mawle. Chutianga keimah leh keimah ka inchai a, ka inhambuai chhung chuan admission tih a lo hun leh der tawh a. Pawisa lamah bawk ka buai leh ta. Eng tin tin emaw chuan admission chu ka ti ve leh ta mai. Ka phone ringawt pawh chu ka enkawl zo lo deuhthaw a ni. Inren a ngai hle a, ren tur neih loh changte pawh a awm. Ka hna a\ang khan bang ila eng tin nge ka awm zel ang? Sawi ngam harsa tak a ni.

Chutia ka mangan lai tak chuan ka nu nu\a, hmana cheng sangli  min thawnthu hnen a\ang khan cheng sangthum ka dawng leh nawlh mai a. Ka lawm takzet a ni. Ka chanchin ka hrilh ve zel avanga lawmthu an sawina a ni ber. Pawisa thawn ka ngai lo tih ka han sawi naa min hre chiang a, thawn loh theih lohah min dah a ni ang. He mite chhungkua hi an khawsak a harsa ve tho va, chuvangin an hnen a\anga pawisa dawn hi chu a hlu bik riau alawm. Cheng sangthum chu keia tan tak chuan a hlu a, a lawmawm bik ngawih ngawih bawk.

Ka hnathawhnaa kan hotu ber hnenah chuan chhun lama class kal a ngaih tak avanga ka buaina leh harsatna chu zah pawh dawn lovin ka va sawi ta a. Engmah min tiam lo va, min hnar bawk hek lo. “Kan lo hre reng dawn nia,” a ti ringawt a. Beiseina min siam nge min tibeidawng zawk pawh ka hre thiam lo. Zan lama inhlawhna tur ngaihtuah a ngai ang; mi gate vengah pawh \ang ila chaw nghei ai chuan kan dam rei zawk tho tho ang a, zir chhuahna chance pawh a \ha zawk tho tho. |hianten picnic an rawt a, ka kal ve thei lo va, pawisa thawh khawma chaw ei khawm an rawt changin chhuanlam dang ka siam a, ka hman ve ngai lo. Engemaw Mizo thila thawhlawm thawh tur a awm changin thlan a sa phat phat a, chawlhni inkhawm thawhlawm pawh ka thawh lo fo mai.

Lirthei chi reng reng engmah nei ve ta lo leh bus talngial pawh chuang ngam lo khawpa ipte ruak reng ta chu kein class ka kal ngat nat a. Chutia ni tin kea thui tak tak kal \hin ka nih avang chuan ka taksa chu a chakin ka hrisel phah niten ka hre bawk a. Ka cher phiar fat a, thau chuang ka nei lo khawp mai. Ka dam lo ang a, damdawi lei \euh a ngai ang tih chu ka hlauh ber a ni bawk. Chaw eia min sawmtu an awm ve zauh zauh a, hnar hleih theih loh chang a awm; chutiang a lo thlen \uma chaw vawikhat ei ka han hlêp ringawt pawh chu lawmawm tak a ni. Min sawmtute chuan ka lawm viau nachhan chu an hre thiam kher lo mai thei.

Kan college kalna-ah chuan canteen a awm a; vawikhat emaw ni chiah ka la chawl. Ni tina chawl thei ka \hiante chuan semester hnihna a\ang chuan mi sawm enah pawh an en tawh lo. Ka in luah piah lawkah chuan hnawm an paih vum thur \hin ka tih tawh kha. Municipal lamin an rawn paih fai hmain chu hnawm paihna hmuna mi hausaho lehkha chhe paih chu ka chhar khawm a, note bu atan ka hmang mai; \ha tak a ni. Ka vanneihna chu kan piah lawka printing press te reuh te chuan an lehkha chhe paih nan an rawn hmang a, ka note lakna khawp bakah duh tawka thil dang ziahna ka neih theih phah bawk.

Ina tawm deuh reng ka ni bawk a, thil dang tih tur awm hek lo le; lehkha ka chhiar deuh reng mai a ni. Hyderabad khawpui chanchin pawh kan awmna khua a nia lawm le tiin ka chhiar nasa a, a hriat pawh ka hre viau a ni.

Inrinni tlai khat chu ka phone a rawn ri a. Sawmi a lo ni. “Zanin chu chaw rawn ei ang che. Keimah chauhin ka awm dawn a. Rawn \hulh miah suh,” a ti ringawt a. A phone a dah nghal daih avangin ka chhang ve hman lo. Thil pawimawh engemaw tak sawi tur a nei a nih ka ring a, kal ngei pawh ka tum.

Chumi zana ka va thleng chu amah chauhin choka-ah chuan a lo awm a. “Enga ti nge chaw eiah te min sawm duh a. Sawm loh pawhin kan rawn ei fo alawm,” ka ti a. Sawmi chuan, “Ka sawm ve mai mai che a ni. I rawn ei khat tawh em alawm. Sitting room-a ka no dah kha min han l^k nghal la. Ka khum pindanah khan va lut lawk teh,” a ti a. Kei chuan a no sawi l^k pah chuan, “Engah ringawt maw? Eng nge a?” ka ti deuh hu hu a. Ani chuan, “Lut mai mai la a nih chu,” a ti ringawt a. A no sawi ka pe zo chu thil awmze hre vak lo chuan a mut pindan chu ka va keu va, a khumah chuan hmeichhe pakhat hi a lo mu a. Ka han en chiang chu Maggie a lo ni reng mai a. Keiin chutia ka hmu phut chu mak ka tih tehreng nen, ani thung chu mak tiawm pawhin a lang miah lo va. Min lo beisei lawk a nih ka ring ta tlat bawk.

“I rawn thleng ta maw? Ka rin aiin i rawn thleng har,” a tih takah phei chuan min lo beisei lawk a, ka kal tur hi a lo hre lawk vek tih hai rual a ni lo. “I thlenna a rei tawh em?” tiin ka zawt a. Ani chuan, “Rei tawh e. Vawiin chawhnu a\ang khan ka la mu ta char char a ni. Nizan hmasa a\ang khan ka khua a sik a. Nimin ka office hram a, vawiin phei chu ka kal lo tawp mai a ni. Mahnia dam loh ai chuan tiin Sawmi hi ka rawn pan ta chawt mai a nih hi,” a ti a. A khawsik chhuanlam hmang chuan a chal chu ka han dawmsak a. Ka zam hle a ni ang, eng tin emaw ni ka awm ta tlat mai a. Ka \ek deuh chhak a ni ber mai. A chal chu a lo lum vat vat a, mahse a pangtilum satliah ni maiin kei chuan ka hria; a khawsik awm reng ka hre ve thiam lo.

Remchang lain a chal chu ka han dawmsak zui vang vang a. A nuam veng vengin ka hre bawk. Amah ngaihtuaha zan ka mut mai theih lohzia te, class-ah hotute zirtirna hre thiam mang lo khawpa ka lo ngaihtuah veng veng \hinzia te, amah avanga zawhna mak pui pui, chhan harsa tak tak ka inzawh nasatzia leh ngaihtuah loh tur tur ka ngaihtuah nasatzia nena ka ngaihtuah chuan dawm vawng vawng chu ka phu ve a ni; a dik tak chuan chu aia nasa pawh chu ka phû zawk hialin ka hria. A kut lum thar thar ka han vuan ngat leh kut kan han inhmersak ta vawng vawng mai chu a tiapui lunghlu chhar aiin ka lawm zawk hial ang. Awm ngaihna ka hre lo va, sawi tur phei chu hre lo tak ka ni.

Thil thlen dan chu thangawk ang phut hi a ni mai e. Sawmi hnenah a phone number ka dil ang a, ka be ngam a nih chuan ka va bia ang a, min chhang duh lo a nih pawhin a awm viau tho tih ang chi te kha ka rilrua awm a ni a. Tuna thil thleng hi chu beisei phak bak han tih satliah ai pawhin a nasa daih a ni.

Ka kut vuan reng chung chuan, “Min va be duh lo ve a,” a ti a. Chu zawhna chuan min va tilawm tehlul em! Aw Lalpa, vanneihna hian min um pha ve tawh dawn a nih hi tiin lawmthu ka sawi nghal a. ‘Min va be duh lo ve a,’ tih chuan a rukin min lo beisei ve reng a, a rukin min lo ngai ve veng veng \hin tihna a kawk a ni lo’m ni? Chu aia inpuanna chiangkuang leh fiah chu a awm thei dawn em ni? Mahse beisei ph^k lohte chung beiseina nghah chu ngaih \hat tak tak a lo harsa hle mai a, hetiang tluka chiang tawhah pawh hian hlauhthawnnain ka la khat a, nula fel leh zahawm \awngkam \ha satliah hi ka lo ^tpui mai ang tih chu la hlauhawm tak a ni.

“Phone ka nei lo alawm.”

“I neih reng kha. Ka hre vek.”

“Tunah ka nei ve chauh alawm. I number pawh ka nei si lo va.”

“Kei chu i number ka lo nei diam tawh asin.”

“Khawi i number chu min lo pe rawh. Ka rawn be ngun lutuk ang che’ng a, min ning leh si ang tih chu ka hlau ma’ng e.”

“Ninawm khawp zawngin min be peih lo vang.”

Chutia phone number kan inpêk vel lai chuan Sawmi chu a rawn lût a. Chaw ei a peih tawh thu sawi pahin banga a bag inkhai chu a la a. “Tihian chaw hi lo ei dun ula, ka va chhuak lawk ang e. Miin thil min chah a, ka theihnghilh teuh lutuk,” tih leh chhuah a rual a. Kan pahnih chauhin kan awm ta a ni.

Thil awm dan chu a lang chiang tial tial. Sawmi hian a \hiannu Maggie hi a tihpui a ni. Chutianga a tihpui ngamna chhan chu Maggie mitmei a hmuh vang emaw, amah Maggie ngei chuan sawipui tura a tih vang emaw a ni mai. Sawmi chhuah nalh dan leh Maggie nen chauha kan awm dun theih dan tura a thil ruahman dan chu mi pangngai tak chuan hai rual a ni lo ve. Mahse chuti chung chuan ka zam hle a, ka hamhaih nasa thei khawp mai.

“Chaw chu i ei peih dawn em?” ka ti a. Maggie chuan, “Peih e. Ti rawh, i ei mai ang hmiang. Ka ril pawh a \am tawh alawm,” tih paha thawh a tum chu tho mai thei lovin a han mu \ha leh rih a. Kei chuan chu chu remchangah lain a darah chuan lo dawm vatin ka nam tho ta a.

Ka rilru thil awm chu sawi chhuak vek theiin sawi chhuak thiam bawk ila chuan thawnthu ngaihnawm tak leh lungkuai tak a ni ang. Maggie chuan kawr v^r pan tê mai hain pawnfen fual hnalh mai hi a fêng a. A ir no chek mai leh a khabe kual mawi tak te, a mit meng fiah k^k mai leh a hnar zum v^n te, a biang paw phek mai leh a hmui sen hlar mai k^ra a ha hmai v^r thianghlim tak lo lang zauh zauh te, a kawr awm inhawng k^ra a awmbawr vun v^r lang paw phak mai te, zak ve hle niawm taka a sen deuh \an \an \hin te chu aw, a thlirtu mita zirin a va mawi tehreng em! Ka rilru ang leh ka thinlung ang pu ve lem lo tan chuan Darnei nula, Mizo \awng thiam ve \awk \awk, engemaw ch^nga han bah deuh zauh zauh ch^ng nei nula chu nula naran mai a ni. A Lusei \awng thiam \hat loh avanga Mizo welfare lamah pawh rawn lût \ha ngam lo, inthlahrung ngawih ngawih chunga lo ral thlir \hin nula chu keia tan erawh chuan a tiapui rangkachak leh lunghlu ai pawhin a duhawm zawk si a.

Ngawi rengin chaw chu a ei chep chep a. A ei tui loh hmel hle mai. Ka \awng a ngh^k a nih ka ring; a ngawi lui tlat mai. Kei lah chuan amah ringawt ka lo ngaihtuahna lamah ka lo ngawihsan deuh vang vang si. Beisei loh leh rin loh lutuk maia chutiang nula duhawm chaw ka han eipui thut mai chu a mak mai ni lovin a ropui a, a lawmawm dan sawi ngaihna ka hre lo.

“I chaw ei a tui em?”

{Sawi tur a tamin a va vang si \hin em!]

“Tui teh reng mai.”

Eng nge ka sawi zawm zel ang? Chaw ei tui si a va ei tlem em! A bai tui hawp te, a thlenga a chaw khawrh leh a tep dan hrim hrim chuan chaw ei tui hmel a lantir lo; a hmingin a ei lui ve mai mai a nih hmel. Kei pawh ka helhhawlh a, ka chaw ei tui leh tui loh pawh ka hre mang lo. Ka ding lama nula duhawm zet mai \hu ngawi reng chuan min tizam a, ka thaw a chham lo chauh a ni. A hawiher, a che vel, a \awng zawnga a hmui che, a sam pawr deuh chhap, a mitmeng leh a aw zawi sap, a kawr v^r pan tê leh a pawnfen fual; an va duhawm teh reng em!

“I ei tlêm em mai.”

A va tawi \hin em! A tak takah chuan sawi theiin sawi thiam ila ni hian min daihin ka ring si lo.

“Ka ei \euh alawm. Ka puar lutuk.”

A chaw ei kham chuan a han seng vel zung zung a. Ka theih ang angin ka lo pui ve nual bawk a. “Lo tive duh suh,” a ti te chuan lo chêt ve chu mi tich^k sauh sauh thung. A thleng sil zo chu mit tla lo chauha a che vel lo en rengtu bulah chuan ngawi rengin a rawn \hu a. A rimtui inhnawih leh ama boruak hrim hrim pawh chu zamna tham a ni. 

Mahse a awm dan chu a dik lo. A khua a sik leh tawh a nih ringin a chal chu ka han dawmsak a. A lo sa vur mai. “Khumah mu leh tawh rawh. I khua a sik a nih kha,” tiin khuma mu tur chuan ka ngên a. Rei tak lo inhre tawh ang maiin khawsik avanga a lum tur pangngai aia sa vat vat a kut no thianghlim chek mai chu ka vawnsak vawng vawng a. Ani pawhin min hmer nghet ve khawp mai. Khum lama kai pheiin zawi te hian ka muttir a. Dam pangngai tana khaw lum uap churh maiah chuan vawt a tih deuh avangin puan ka sintir a, a bulah chuan a kut hmer vang vang chungin ka \hut chilh a. Ani pawhin mi a thlah phal bik lo.

Sawmi rawn haw chuan Maggie pang chu a han dek ve a. “I khawsik a sang hle mai a. Eng tin nge kan tih ang aw? Kan damdawi neih lai hi ei phawt mai la, naktukah kan ngaihtuah \ha dawn nia,” tin pahin damdawi chu a va la a. Maggie chu harsa takin a rawn tho va, a damdawi ei zo chu a let lehnghal tawp mai a ni.

Ka kut chu a rawn vuan leh a, a \awng miah lo. Chumi zan chu nula azawnga ka nula zah ber leh ngaihtuah nasat ber \hin khawsik kut lum vang vang hum chungin ka \hu tlaivar ta a ni.

Ka han inngaihtuah chiang a, ka inrin hma leh inbuatsaihna ṭha ka neih hmain he hmangaihna tuipui hian thla hnih khat chhung lekin a duhna lam lamah min len ta niin ka hria a. Mak pawh ka inti hman lo zawk hial a ni. Tun hma lama hmelhriat chian loh nula lakah ka fimkhur ve \hin tehlul nen, tunah zawng chutiang hriat chian loh hmeichhe pakhat lakah chuan ka inphawrh fai vek a, ka rilru leh ka taksa zawng zawngte hi a hnenah chuan ka pum pêk tawp mai a nih chu.

He hmangaihna hi a tirah khan thlipui angin rawn tleh nghal vut vut se emaw, thlipui thawk tur angin kawlkilah rawn let but but emaw se chuan ka lo inring vat ang a, lo inven nachang pawh ka hre zawkin ka ring. Mahse chutiang ni ta lo chuan chu hmangaihna thli chu zawi tein ka thinlung tukverhah a rawn thaw lut heuh heuh a. Eng nge a nih pawh kan lo ngaihven peih lo va, ngaihven thamah pawh kan dah lo. Chu hmangaihna thlifim, thli a ni tih leh hmangaihna a rawn pai tih pawh kan hriat tham loh chuan zawi zawiin ka thinlungah ram chu a rawn hneh hret hret a. Ka han inhriat chhuah meuh chuan tum pawh ni ila a tala han tal chhuah zawh rual loh khawpa nghetin min lo man bet tawh a. Ka ṭang ta eih lo a ni.

Zanlaiah te chuan a khawsik sang lutuk chu a rum hlat hlat a, a mutui vak lo bawk. Mahse zanlaiah em chuan kan inbe lo. Kei pawh khawvar dawnah engemaw chen ka lo muhil a. Ka han harh leh chuan a lo meng reng tawh a.

“Nizan chu tikhan i \hu tlaivar ringawt a maw?”

“Ka mu \euh alawm.”

“Dawt sawi suh; khawvar dawnah rei lo deuh i muhil ve zawk chauh a nih kha. Keimah avangin i tlaivar ringawt a nia. Ka inthlahrung hle naa ka lawm em em a ni.”

“Maggie, i bula ka \hu tlaivar thei hi ka tan chuan hun hlu ber leh \ha ber a ni alawm. Zan tam tak ka huam ang chu.”

 Thei leh thei lovin a rawn \hu chhuak a. A khawsik chu a la sang hle mai si a. Damdawi thiam pan vat chi a nih a rinawm. Nizana a damdawi ei khan engemaw chen kha chu a chhawk a, zantir lam kha chuan a mut pawh a mu tui viau a nih kha. Mahse dar khat vel a\angin a rawn sik leh a, khata \ang kha chuan tui taka mutthilh a nei ta mang lo.

“Va haw la, va mu hahchawl ve tawh rawh. Ngaihtuahawm ka ni lo ve. Ka zunkawng \ha lo vang mai mai niin ka hria. A damdawi kan lei ang a, ka \ha veleh mai ang. Phone-in ka chanchin chu ka rawn hrilh zel dawn che alawm,” tiin haw tur chuan min ngen a. Kei pawhin va haw lawk a, va inbual fai te ka duh.

Chutih lai chuan Sawmi nau nurse zan duty chu a rawn haw a. Thil awm dan kan han sawi chuan damdawi a han ngaihtuah zung zung a. Ngaih a \ha ta deuh. Tichuan ngaihngam takin ka hawsan ta a ni. Ka inbual zo mu tur chu nizana ka thil tawn ngaihtuah khan ka zauthau deuh tlat mai. A ke \hiah nalh tak mai te, a kut no chekin min han hmêr vang vang te kha ka tan chuan khawvela thil nuam ber a va ni tehlul em! A kephahte kha engmah hlawh lo pawhin ka fawp huam a, a kutte kha ka dawmsak leh hunah chuan zah pawh dawn lovin ka fawhsak tawh ang.  Ni e, zêp lohah chuan he nula hi ka hmangaih a ni. Ka hmangaihna chu a so hian a so bulh bulh mai a, chuti tak maia hmêlhriat ngai lo nula pakhat ka han hmangaih ngawih ngawih mai chu mak ka va inti tehlul em!

Chutiang tak chuan hmangaihna tuipui hian min la chim pil ngai lo. Ngaihzawng ka nei tawh, ṭha ti deuh deuh leh it ruk deuh deuhte pawh ka nei ve alawm. Mahse tuna mi ang em ema min hneh leh ka kal thuipui hi an la awm lo a ni. Nupui neih hun ve dawn tawha ka inhriat vang te, ka awmna hmuna Mizo nula dang an van em vang te mai mai ni bik chuan ka hre si lo va. Chutiang vang ringawt ni tur chuan ka ui a ni; ka phal lo. Zawhna tam tak chhan theih loh la awmte chu hunin min la rawn chhang mai ang chu. Eng nge kan hmabak zel ngaihtuah nauh nauh chungin ka mu ta a.

            Nula hmêltha tak mai pakhatin min hmuh a lo ch^k ve em em mai leh thlah phal mang lo khawpa ka kut a han vuan vang vang mai chuan hlu ve ta sawta inhriatna te min pe a. Ka dinhmun te chu s^ng ta sawt hian ka hre bawk a. Vannei riauva inhriatna te pawh ka nei ve asin. Chutihlai ngat chuan kan chheh vela Mizo tlangval tumah ka awt bik lo va, ka dinhmun thar chu lal fapate meuh pawhin min thleng tum se ka phal hauh lo vang. A mizia leh a tunhma nun te chu hre vek lo mah ila tuna ka hmuh ph^k chin aṭang ringawt pawh hian tun hma lama a awm dan tur awm tawk chu mi pangngai tan chuan hai rual ni lovin ka hria a. Chu chuan ka zawhna tam tak chu min chhansakin ka hre bawk.

            Nula \awng tlem tak a ni a. Min hmangaih thu te, min ngaih thu te, ka tel lova a awm theih loh thu te chu a sawi kur ngai nguai kher lo vang. Ka duh aiin a \awng tlêm lutuk em? A zak der ve te pawh a ni ang chu.  Kei pawhin engmah ka sawi ngam bik loh kha. Mahse kan chetzia-ah erawh chuan engkim a lang tlang a, engkim a hriat bawk. Sawmi bulah pawh khan engmah kan thup zo lo va, thup tum ngaihna pawh kan hre lo. Ngawi renga kan thiltih chuan ring takin thu a sawi a, a kut min vawnna ringawt pawh khan ka thinlung hi a chhun tlang a ni. Min dem pawh lo awm se a mawh lo ve. Ani pawh, ka hmuh dan chuan, ṭawngkama tlangval chhai kur ngei nguai chi a ni lo. A awm dan leh a khawsak dan chuan engkim a hril a, chu chu tuna tan chuan a tawk viau a ni.  

            Beisei anga thil awm lo a hrehawm tluk chiah hian beisei anga thil a awm hian a lawmawm ṭhin a. Beisei ph^k loh duhthusam thleng dik phei chu lawmawm lehzual tak a ni. Ka hriat loh hlanin ka lo muhil a, ka han harh meuh chuan ni a lo vanlai zawl der tawh.

             Maggie dam lo chu ka ngaihtuah ngei mai. Keimah ka inngaihtuah ai pawhin ka ngaihtuah zawk hial ta ve ang. A tawrh ai chu tawrh theih se ka va tuar huam teh reng em! “Eng nge i an?” tiin massage ka va thawn a. Min rawn chhang lawk lo. Minute sawmhnih hnu velah chuan, “Ka ziaawm e. Tlaiah haw phei ka tum,” tih thu hi ka dawng a. Ka insiam a, vawikhat tal inhmuh leh pawh a hlu tih hriain ka va kal leh ta a ni.

            Sawmi khumah bawk chuan a lo la mu a. Puan p^n tê hi a sin a, a chauh hmêl khawp mai. Ka va lut chu a lo lawm ve hle ni hian a lang a, a lawm hmel chuan min tilawm em em bawk. A chal chu ka va khawih a, a lo dai diai mai. A kut chu ka han hmer leh a, a lum vang vang thung. Chu erawh chu a khawsik vang ni tawh lovin a taksa lum ve hrim hrim niin a lang. A mutna bulah \huin a kut chu ka humsak vang vang a. Ani pawhin mi thlah phal bik lo. Kan inkara thil thleng chu sawi sen rual a ni lo va, sawi thiam theih a ni hek lo.

            “Maggie,” ka ti chu ka sawi zawm thei lo. Beisei nei taka a rawn melh chho leh ka sawi zel tur changa min lo ngh^k hmêl chu a va mawi tehlul em! Harsa tak hian, “Maggie, i hre thiam ti raw?” ka ti a. Ani chuan, “Eng maw ka hriat thiam chu? Han sawi la ka lo ngaithla ang e,” a ti a. Kei chuan, “Ka awm dan a\ang hian engmah i hai lo vang tih ka hria. Ka hmuhtirh phat a\ang che khan ka hmangaih che asin,” ka ti ta a. Eng tin nge min chhan ve dawn le? Minute khat a rei duhin a chhanna a huphurhawm ngei mai. Saisirin lehlam a hawi a, a ngawi ta vang vang a. Sawi zawm tur ka hre lo kher mai. “I tan chuan engmah ka ni lo tih ka hria. Mahse sawi lo thei niin ka inhre lo a ni,” tiin harsa tak hrawk tawt tak a\ang chuan ka han chhunzawm hram a. A rik pawh a ti chhuak hlei thei lo chu a ni ber e.

            Nakinah chuan a rawn hawi lêt leh a, ka kut rawn vawn pah hian, “Kei paw’n ka hmangaih lutuk che alawm. Mahse….” a sawi zawm thei bik lo. A mittui a rawn tla ta hial a. A mittui tla ka hmuh chuan kei pawh ka mittui a tla lo chauh a ni. “Chhuana, ka lawm lutuk. Ka pian hnua ka lawm ber \um a ni ang,” a ti a. Sawi zawm tumin a k^ a han ^ng ziau naa a tawp leh chawt a. A hmui nêl thep, sen da bei mai chuan ka kut chu zawi tê hian a han fawp zauh a. Chu chu kei pawh ka pian hnua ka hun tawn s^n l^i ber a ni.

            “Ka khawsik a reh ta bawk a, zanin hian ka haw phei mai ang. Naktuk office \hulh thei ka ni lo. A sik leh a nih chuan Thawhlehni a\angin chawlh ka dil mai ang,” a ti a. A rawn \hu chhuak a, a ding leh tur chu remchangah lain ka lo pawm a, mi chu a kuah ve chung chung lo naa ngawi rengin ka kuahna chu a dawh hle hle a. A rimtui ham ham mai te, a awm bâwr lum vang vang te,  a taksa no nêm nalh tak mai leh ka taksa phiar fat mai han insi chu sawi ngaihna awm lo khawpa mak leh lawmawm a ni. A thinlung thianghlimzia leh a rilru \hatzia chu a hmêl pawisawi lo fahranah chuan a lo lang chhuak a. A damkawr tih chu a mitmeng dul raih mai leh a heh sen dang bem mai a\angte chuan hai rual a ni lo. Mahse a mit mengah chuan a rilrua tumruhna leh beiseina te chu hai der theih rual lohin a lo lang chhuak a. Natna avanga a mitmu dum pawl dul deuh raih mai chu lei leh vanah hian tuma el rual loh khawpa duhawm, lunghlu khur ang maia hlu a ni si a. Min han kuah nat deuh salh pah hian, “Ka lawm e,”a ti sap a. Tawm fal reng thu awm bik hek suh le; pindan a\ang chuan kan inzui chhuak ta a ni.

             Hyderabad khawpui hi a lo va nuam em! He khawpuiah ngei mai hian a awm thei ang tih pawh ka hriat ngai loh hmangaihna tuikhur fim tak mai chu ka hai chhuak a, chutah chuan ka inbual ang a, ka inchiah pil vang vang ang a, chu hmangaihna tui ngei mai chu duh tawka thalin ka in dawn a ni.

            Sawmi chuan kan pahnihin chaw ei min siamsak a, kan ei tlêm dun kher mai. Ka helhhawlh chuan ka ei hlei thei lo zawk niin ka hria. Chaw ei khamah chuan muang changin a insiam a, bus thleng ka va thlah a. “Inhmu leh thuai ang aw,” tiin kan inthlah liam ta a ni.

            Kan la inhriat rei lo tehreng nen; ka lung a va tileng tehlul em! Zan tin a hming lam mawlh mawlh chungin ka mu a. Zing ka thawh veleh ka ngaihtuah chhunzawm nghal zat bawk.

— — — — —

Class kan kal \an leh dawn ta. Mang a ang leh ta phat mai. Lehkha chu zir zawm ve ngei ka duh si a, tihngaihna dang a vang ngei mai. Ka harsatna chu tu hnenah nge ka thlen ang? Maggie bulah chuan ka la sawi ngam lo va, ngam dawn pawh ni ta tehreng ila \ha ka ti si lo. Hrilh ila chuan mi \anpui dan zawng a hre ngei ang.

            Ka hnathawhnaa kan hotupa ber chu ka harsatna hrilh pah leh ka chawlh chhunga inhlawhna min pêk avanga lawmthu sawi pahin ka va hmu leh a. A hmain lehkha zir zawm ve zel ka duh avanga ka harsatna te, pawisa thawntu ka neih loh avanga inhlawh zawm zel theih ka duh dan te chu ka sawi tawh a. Engmah min tiam duh lo ka tih tawh kha. Vai zinga a mi tak tak chin hi chu an lo mi tak viau mai; min chhang thla nghal mai lo va, thu min tiam vak duh hek lo.

            Chumi \uma ka va kal leh chuan ka thusawi chu a ngaithla ngun hle niin ka hria a. Ka duh tawka ka sawi zawh chuan a tho thut a, pindan lehlamah min kalsan ta daih mai a. A va awm rei ang reng si a, ka beidawng hman ngei mai. A rawn kir leh chuan ni hnih dang lo nghak lawk turin min ti a, ka chhuahsan ta a ni.

            Chu ni hnih chu a rei ngei mai. Eng thil nge lo thleng dawn ka hriat lohna chuan a tihrehawm hle bawk. Ni hnihna-ah chuan min rawn ko va. Office ka va lut chu nui vur vur chung hian, “I thawh tur chu kan ngaihtuah fel daih tawh alawm. Chawhnu dar li a\anga zan dar sawm thleng i thawh hman dawn chuan i hlawh pangngai hlawh hian kan ruai chhunzawm ang che. Saturday zan i awl ang a, Sunday tlaiah i chhunzawm leh ang. I pawm thei em,” a lo ti a. Ka va lawm tehlul em! Tunah chuan mi ei ang eiin mi h^k ang ka va ve thei dawn tak tak niin ka hria a, kumtluanin ni khatah chaw vawihnih ka ei ve thei tawh dawn a nih chu!

            Zan dar 10:30 –ah in ka thleng hman lo deuh va. Zing lamah rawng ka bawl lawk \hin avangin dar 11:00 chuan chaw ka ei fel hman tho mai. Darkar khat lehkha ka chhiar leh a. Zing dar rukah thovin ka chhiar zawm leh a, lehkha chhiar pahin nileng daih tur eirawng ka bawl a, class ka \hulh ngai lo. Ka hlawh hi tlem tlem ka khawl ang a, semester lehah chuan two wheeler second hand tal ka lei ve thei tawh ang. Tunah chuan college canteen-ah pawh ka chawl ngam ve ta zauh zauh e.

            Kan professor Rao-a chuan mi a khawngaih hle. Ka chanchin pakhatmah ka sawi ngai lo naa eng tin tin emaw ni ka harsatna chu a lo hre ve tlat mai a. Ke hlira kal ka nih thu hi a lo hria a ni awm e; chuta \ang chuan a zawt chhuak a ni ang. Mi \anpui teh hi a tum a, mahse tih theih vak chu a nei lo. Semester chanve kan thleng tih chuan a fapa bike hlui, USA lama a kalsan Honda CBZ Extreme chu class kal nana ka kawl duh leh duh loh min z^wt a. Kei chuan lo tichhe palh ta ila a siamna ka nei lo emaw a ni ang a, a \ha lo vang tiin ka lo hnar a. Mahse ani chuan a fapa pawhin a mamawh tawh loh thu leh lo chhe palh ta pawh ni se an tan a uihawm tawh chuang lo tiin min hnawn luih a tum deuh a. Min duhsakna chu lawm hle mah ila mi \hatna zar zo lutuk hi a tawpah a pawi zawk thei si a, driving license ka neih loh leh ka khalh thiam loh hrim hrim chhuanlamin ka hnar fithla thei ta hram a ni.

— — — — —

            Maggie nena kan chanchin lamah khan lo kir leh tawh ila.

            Khatia a haw tur ka thlah kha ka lunglêng em em mai a nih kha. A awmna lah chu a hla hle mai si a; phur thuta kal mai maina chi pawh a ni lo. Ani pawh a lung a leng ve ngeiin ka han ring ringawt a. Mahse chumi tuk khawvar tirh a, “Good Morning,” tih thu ka va thawn chu min rawn chhang har ta hle mai a. Chhunzawm dan tur a vang hle naa “I dam zel em?” tih thu chu ka thawn nawn leh a. Chuti chung pawh chuan min la rawn chhang ta mai lo va. Mahni mah insit a nat a, ka zam rilruk tehreng nen chuan; ani zawng keini fahrah riangvai tan chuan a sang lu deuh bawk a ni tihte ka ngaihtuah a. A chang leh engemaw harsatna a nei ang a, min rawn chhang hman lo mai mai a ni ang tih ten zeldinthu ka bawl vak vak a. A chang leh khati taka min duh ve anga lang kha chuan chuti ngawt chuan min thlauh thla leh mai mai bik lo vang, thil \iul lo pui pui chu ka ngaihtuah a, keimah leh keimah te chu, “Engati nge engmah hre chiang lova khatiang thu te i thawn? Ngawireng la i buai lo ni mai tur,” tia inhrilhin ka inhaw rum rum bawk.

Ka beidawn rum rum tawh hnu leh a chhe lama inngaihbel tur zawng zawng ka inngaihbel vek tawh hnu, khawvel te chu thim deuh ruaia ka hriat vek hnu chuan, “Good morning. Ka dam zel e. Ka lawm lutuk,” tih thu chu ka dawng ve ta a. Chutia chhanna pangngngai ka han dawng leh chuan a hmaa a chhe lam ka inngaihbel  zawng zawngte kha a hnawt bo leh ta vek a, lawm avanga au chhuah tak ka n^p a. Khawvel hi nuam ka han ti thar leh ta em em mai a nih chu.  

            A tuk leh zing ka tho chu he message thlum tak mai hian min lo hmuak a. Chu chu ‘I don’t say I love you out of habit or just conversation. When I say ‘I love you’ I really mean it,” tih hi a ni. Mizo \awng aia sap \awng thiam zawk leh \awng nuam ti zawk kha a nih miau avangin Mizo tlangval chunga a thinlung chhungril ber puan chhuahna hmanrua atana sap \awng a rawn hmang chu a awm lo hran lo ve. Ani zawng, Mizoram pawna piang leh seilian, tlêma a \awng awn deuh avanga he ph^iram khawpui ropui taka Mizo mipui nawlpui rawn pawh ngam chiah lo, Mizo hnam ngaisanga nih duh ve em em si, kan inhuikhawm thiam loh em avanga kan hnawhkir kha a ni tlat mai a, dem theih a ni lo.

            Kei pawhin a rulhna t^wk sap \awngte chu ani tluk chuan thiam kher lo mah ila ka hre tho turah ka inngai a. Chuvangin chu message chhiar nuam tak mai chu Bible \awngkam pakhat, “For even though we are far away from each other, yet I am always with you spirit,” tih hmang hian ka han chhang ve nghal zat a. Chutiang vel chu a ni kan boruak chu. Ralkhat a\anga inchhaih ringawt chu kan duh tawk lo ve ve si a, inhmuh dan tur kan ngaihtuah ta a ni.

            Kei hi ka hman loh chu thu hran, chêt chhuah vel hi ka harsat em em mai a. A lehlamah hetia chêt chhuah ka harsa avang hian in lamah lehkha ka zir nasa a, ka zirlai bakah lehkhabu ka hmuh theih ang ang ka chhiar phah nasa hle bawk. Times of India leh Telegraph chanchinbu hlui te, \hiante lehkhabu hlui leh a chhiar tur chi lam hrim hrim chu ka hmuh theih apiang ka chhiar zel ringawt mai a ni.

            Sunday-ah ka hman ve theih loh avangin inhmuh hun atan Saturday lo awm hmasa ber chawhnu dar khat kan tiam a. Tun \um chu amah Maggie in lamah a ni thung. Ka thawmhnaw neih \hat ber ber inbelin a awmna vêng lam chu bus-in ka va thleng phei a. Bus stand-a min lo hmuak kan han inhmu chu kan inzah deuh ve ve a ni awm e; kan han inbe hlei thei mai pek lo a nih kha. Ani hamhaih pawh chuan kan han inhmu chu, “Awi,” a ti ringawt a. Kei pawh ka nikhua lo; ka kha a chih a ni ang, kan inen vawng vawng ringawt mai a ni.

            Nakinah chuan, “I lo thleng thei chu ka lawm,” a ti ta a. Kei pawh ka harh chhuak: “I dam \ha em? Ka rawn ngaihtuah thei lutuk che asin,” ka ti ve a. Ani chuan, “Ka dam tawh lutuk alawm. Min ngaihtuah thei si; ka lawm lutuk. I kal mai ang hmiang,” a ti a. A in lam pan chuan kan kal ta a ni.

            Maggie in luah chu keia in luah nen chuan khaikhin chi pawh a ni lo; lal fanu ka ngaizawng a ni ringawt. A \hutna pindan fel fai thak leh a choka, a khum pindan leh a parda zar, a chhuatphah leh banga a milem tar, a \hutthleng inhung, a bookshelf-a lehkhabu intiang, an vai mai hian ka tan chuan mumang ang vek an ni a. Ka tih loh tawp tur tiin ani hi ka ngaizawng a, ka tih miah loh tur tiin ka rim a ni thei mai em? Amah ni lovin Mizoram thingtlang khua a\anga lehkha zir Mizo nula dang tu emaw kha ngaizawngin buaipui ila ka tihfuh zawk lo vang maw?

            A eitur rawn chhawpna thleng leh a in tur lam chi a chhawpna note chu ka vawikhat hmuhna an ni. A che vel chu mit tla dawn dawnin ka lo en a; he nu zet hi chu min duh lo se damchhunga ka theihnghilh tawh loh tur leh buaina bul; min duh a nih pawhin engemaw buai fena tham ni tho dawnin ka hre ta hial a. A pawnfen hnuai lama a ke\hiah leh a chawn chho lang thei a\ang ringawt pawhin a lang lo chin nalh turzia chu hai rual a ni lo. A kawr sen no leh a biang tai têk te, a hmui sen no chek leh a ha hmai v^r nalh tak te, a kut no tak mai, duh thawh em ema ka lo hmer vawng vawng tawhte chu hmuhnawm thlirin ka lo thlir a, biak ngaihna pawh ka hre lo zawk a ni.

            Thawnthu bua nula leh tlangval inngaizawngten hmangaihna biahthu thlum tak tak an inhrilh angte kha kei atan chuan a theih loh tawp mai. A tak takah zawng a lo harsa ngang a ni e. Zan lama ka sawi tur duan sa, mawi ve tawk tak leh lungkuai ve tawk tura ka ngaih te chu a tak taka amah Maggie ka han hmachhawn leuh meuh chuan hnahthel ro tluk lek an ni si a; han phawrh chhuah tak tak dawn ralah chuan ani ang nula hmel\ha leh duhawm famkim, beram no pawisawi lo ang hlauha thinlung thianghlim hma-ah meuh chuan pulpit tlânga cowboy bu phawrh chhuah a zahthlak tluka zahthlak a ni si. Mahse chuti chung chuan ka thinlunga khatliam hmangaihna rawn so but but mai chuan engemaw tal sawi turin min tur ut ut a, ka sawi loh chuan ka inchhir kumkhua ang tih ka hlau a ni.

            A eitur buatsaih zo chu ka bul setah chuan a rawn \hu a. A rimtui inhnawih nam chem chem te chuan min va bual ^ em! Vantirhkoh zinga chetla tur kha mihring zingah, mihringah pawh a berh ber pawl leh belh tl^k loh ber mai bulah a rawn khawsa ni ber hian ka hre tawh a ni. A hmêl te chu ka hmuh tirha Mizo nula hmêl \ha pangngai mai nia ka hriat kha Chawngmawii tluka êng mawi leh duhawm ni hialin ka hmu tawh bawk.

            A thil min chhawpsak chu ka ei a. Eng engemawni kan sawi sep sep a, ka zam deuh avangin ka \awng ring thei lo ni hiala ka hriat chu. Ani pawh a \awng tam lo; a ngawi leh vang vang \hin. A chang leh a han thaw huai bawk a. Nakinah chuan hrawk tâwt tak, a ri chhuak hlei thei dawn lo emaw tih tur khawpa t^wt chung chuan, “Maggie, kan la inhriat rei loh tehlul nen heti tak hian ka rilru i luah khatin nangmah chauh lo chu thil dang reng reng ka ngaihtuah thei si lo va. Nang lah chu nula hmel\ha leh fel, hna sang tak thawk i lo ni kher nen; nang nena kan intawng hi fiamthu ang leka i lak chuan kei chu chaurau êk thai a, hlim ni hmêl hmu leh tawh ngai miah lo tur ka ni mai. Ka chanchin chu Sawmi hnen a\angin i hre vek tawh ang; keia sawi aiin ani sawi chu a awih pawh i awih zawk ngei awm si a,” tiin ka thiam tawk, ka lo duan lawk ang deuh chuan ka han sawi ve ta a nih kha. A ngawih reng avangin keimah bawk chuan, “Hmannia ka sawi tawh ang khan ka hmangaih che tih chu ka awm dan a\ang hian i hre thiam vekin ka ring a. Ngaih loh lamah ngai lovin ka hmangaihna che hi min lo pawmsak duh tak tak em?” ka ti ta a. Ka sawi zo chu ka thaw huai a. A chhanna hriat a châkawm rualin a huphurhawm khawp tho mai.

            Nakinah chuan kun ngaih chung hian zawi tê, hriat theih chang chang tur hian, “E, kei tak hi a nia rilru buai chu. Mipa hi zawngin in duh miah lohte pawh hi khawlai lên nawm nan mai mai pawh arsi l^k huama insawiin in hmangaih ber kawm thei zel mai a. Keini ang nulat tlangvalna kawnga dai hriat la nei lo tan chuan hmangaihtu der leh hmangaihtu tak tak hi hriat a harsa asin. Ka rilru zawng zawng ka pêk tawh hnu che hian in hnampui nula fel zawk leh hmel\ha zawk hi i hmu ang a, keini ang ram pawn inti Mizo nula ve satliah ringawtte hi chu nuihza siam nan min hmang leh mai mai ang tih a hlauhawm a nia. Mahse Chhuana, zah pawh dawn lovin ka hmangaihna che hi ka hlan nawn leh che a ni. Ka thinlung zawng zawng hi i ta vek a ni tawh a. Ka thinlung pheka i hming inziak hi tuman an chawk reh thei tawh lo vang,” a rawn ti ve ta a.

            Kei chuan, “Ka hmangaih tak zet che a ni,” tiin ka lo chhang leh a. Ani chuan, “Mizo nulaho hi an hmel\hain an zei hlawm si a, keini ang duang tan chuan kan duhna lo tihlan emaw, lo inrawlh ve ringawt emaw pawh hi inthlahrunawm tak a ni. Chu bâkah Mizo mipaho chu an mak lutuk, an hmangaih miah loh leh an duh miah loh tur pawh hi duh ber ang hian in tilang thiam an ti \hin a. Keini ang chuan buhlem leh buhtak kan thliar hrang thiam ve dawn lo tawp mai,” a ti leh a.

            Ka chhang thiam lo ngei mai. Maggie tan chuan buh tak ngei ni dawna ka inhriat avangin ka hlim hle a. Chutih lai ngat phei chuan khawvel hmeichhe dang reng reng hi hmangaih leh theih ka inring tawh lo. Nula tuai nalh tak, khawhar ru ngawih ngawih a ni tih chu a insawi vang pawh ni chuang lovin a khawsak dan atang chuan hai rual a ni lo.

            Ka rilru hriat tuma a han inlâkhran thiamzia leh mi dawp vel a thiam dan chu hai lo mah ila a hnial dan tur ka hre lo khawp mai. Nakinah chuan a chhan dan tur chu a rawn lang ve ta hlawl mai a: “Buhlem leh buhtak chu an rah a\angin a hriat theih mai a, a tak ka nihzia chu min la hre dawn alawm. Min ring rawh…ka hmangaih takzet che a ni. Tu nula mah ‘Ka hmangaih che,’ ka la ti ngai lo asin,” ka ti leh a.  Ani pawh chuan Mizo \awng lam chhuah harsa tih hmel tak, sawi ve ngei duh si hian, “Enthlatu (spy) te pawh hi an inthup thiam poh leh an hlauhawm asin. ‘Silk puan tak aiin a lem a mawi zawk’ tih thufing hi theihnghilh hauh loh tur. Mahse thil \henkhat hi chu a lem tih hre reng chungin kan duh em em a. A chang chuan a tak aiin a lem hian lawm an hlawh zawk fo a nia,” a ti leh a. A thil sawi chu a nui var var a. “Tak tak a, ka \awng kha ngaih loh lamah lo ngai suh aw; ka inlêng hmuh ve chhun hian lehlam min hawisan ang tih a hlauhawm em a ni. I rawn lêng hi ka lawm tak tak a ni. Rawn lêng chhunzawm zel rawh aw,” a ti leh a. Chutah amah vek chuan, “Keini ang hmeichhe awm nêm chi leh hetiang lam kawnga pên khat lek pawh la pên ngai lo tân chuan fimkhur tluk a awm lo a ni. Ka ti ve laklawh tawh si ang a, ka tum ram thleng pha si lo hian kawng lakah mualpho deuhin ka tlu berh vek ang tih a hlauhawm em asin,” a ti leh a.

            A kut nem thep mai leh no nalh tak mai, lum thar thar chu vawnsak pahin kei chuan, “I tlu tur chu ka lo dawm ang chia, i kal tumna ram chu hruai thlen ngei che ka tum ang. Min ring rawh. Ka hmangaihna-ah che hian lemchanna leh lem derna chhe te mah a tel lo tih hi i lo hre dawn nia. Kut suihin ka tiam a che. I tan hian ka rinawm reng ang,” ka ti a. Ka rilru tak tak sawi a ni bawk a, veng ta deuh huai leh ka thutiamte chu hlawhtling dawn ngeia hriatna ka nei a. Ani pawh chuan ka kut chu a rawn vuan a, “Kei pawh le,” a ti sap a. Kan ngawi dun leh ta vang vang mai a ni.

            A han thaw ri hap leh a insiam \hat pahah a ke hmawr no nalh fahran mai lo lang zauh te, sawi tur tam tak hre chunga ka han sawi chhuak thei miah lo boruak inup nuam ang reng tak si chu a reiin a rei lo mang e. Hla phuah thiam ni ila hla tam rak daih tur niin ka hria a, thawnthu phuah thiam ni ila bu chhah fê ziah tur a awm ang. “Zu in mi leh mi rinawm lo tawn fuh palh hi ka hlauh ber a ni \hin. Ka ring tawk che a; i lehkha zir lunglêng inhnem nana min ti mai mai chu i ni lovang chu maw? Min lo ngaidam la, hmeichhe tan hi chuan venthawn tur hi a tam em a ni. Kei zawng thil hi ka hre lo em mai a; i duhzawng leh duh loh zawng pawh ka hre thiam kher lo vang. Mizo nulate hian eng tin nge an bialpate an enkawl a, an inlengte an lo dawnsawn \hin lah ka hre ve si lo,” a ti leh a.

            Kei chuan bah deuh nuaih hian, “Maggie, min lo dawnsawn dan hi ka lawm tâwk a tling em em alawm. Zu chu ka in ngai hauh lo va, mahse chu chuan thil dangah ka fel ta viau tihna chu a kawk kher lo vang. Kei tak hi i lakah hian ka tuiral a, awm dan pawh ka thiam lo zawk hial a ni. Ka dinhmun leh i dinhmun khaikhin hi chuan hnamchawm tlangvalin lal fanu ka ngaizawng che hi a ni ringawt mai a. Chuvangin kei chuan khawvel ropuina leh hausakna pêk tur che ka nei rih lo; mahse ka thinlung hi ka hlan che a; rinawmna leh dikna chauh lo chu pêk theih che ka nei lo a ni,” ka ti a. Ka sawi zo chu ka thaw huai a. Ka khur ti tih hialin ka hria.  

            Keini pahnih inngaizawng chu kan zei lo dun awm mang e. Zei vang leh thiam vanga hlim dun tur ni se, \awngkam thiam vanga hmangaihna te hi nghet tur ni bawk se, inrim ngun vanga hmangaihna te hi nghet lehzual a, chawr no hlep hlep tur ni ta se keini pahnih chu kan hlim hauh lo vang a, kan inhmangaihna pawh hi a nghet lo hle awm e. A bul\an dan ka thiam lo ang bawkin a tâwp khar dan pawh ka thiam lo nasa tih ka hria. A dik tak chuan ani pawhin ka \awngkam lo dawnsawn dan tur leh a rul tawka mi han chhan dan tur te chu engmah a hre tak tak bik lo va, a \awngkam chhuakte chu naupang \awng zirtir thu leh hla ang lek a ni ve tho mai. Mahse chu chuan kan inhmangaihna thûkzia leh zahawmzia leh thianghlimzia chauh a hril lo va, a nghehzia leh a firzia, a ropuizia leh a nasatzia a hril zawk a ni. Lemchang mai maia inngaizawng chu ni ila a zei pawh kan zei zawk ve ve daih mai tur asin.

            Nula leh tlangval inkara hmangaihna hian tisa inittawnna a siam a, chu chuan awm dun duhna a siam a, chumi vêk chuan sualah min hruai lût \hin. Keini pahnih inhmangaihna chuan eng nge min thlen dawn zawng zawlnei ka nih loh avangin ka hre lo va, mahse tuna kan thlen chin erawh hi chu Pathian pawhin min pawmpui ngei ang. Hmeichhe awm nem zawk leh chak lo zawk a nihna te chu chhe tê mahin remchangah lâkah ka tisa châkna tihpuitlin nan leh nawmsak nan hman ka tum lo. Chutiang ahnêkin a thianghlimna leh a felna te chu humhimsak a, a hmêl mawina vul chho mêk chawm liantu nih leh a zahawmna tizahawm lehzual ni chu ka tum ber a ni.

            Kut hmâwr pawha intawk zui lovin chumi ni chu hlim takin kan hmang nilêng a. A chaw ei dawhkana thianghlim tak maia zanriah kan kil dun te chu inhmatawna \hu dunin kan tep chep chep a. Kan hmanhmawh lo ngei mai. Chaw ei khama thleng sil kan inchuh fiam leh kan chaw eina dawhkan ka ching fel tur a han phal lo der vel te chu khawvelah hian a nuam ber awm e. Chaw ei khamah kan inkawm zui leh a. A va hmanhmawh thlak loh tehreng em!

            A chanchin kal tawh leh a chhungte chanchin han zawh chiam chu ka inhlahrung deuh naa tlêma zawng, ka bo lohna tawk tur chu min hrilh ve mai. Ka zawh bak a sawi belh duh vak lo va, nakinah zawi zawiin ka la hre chhawm ang chu. North Cachar Hill-ah thingtlang khaw pakhat, Mizo leh tlangmi hnam hrang hrang inawm pawlhna khua-ah a lo piang a. Primary sikul a\anga middle sikul thleng an khua-ah kalin high school Shillong-ah a kal a. New Delhi-a college \ha ber pakhatah BSc (Computer Engineer) a zo va, Jawaharlal Nehru University-ah MSc zo lehin tuna a hnathawh hi a hmu a, hna thawk chungin MBA a zo leh a. Tunah hian Hyderabad-a software company lian takah hotu pakhat angin a awm mek a ni. Kan inrual deuh reng si a, kan va inchangkan hleih em! Kei pawh hi ka kal tawhna-ah chuan thiam theia sawi ka ni ve a, chuti chung chuan Maggie chu ka tluk hle mai. Kei chuan kum hnih vel zirlai ka chawlhsan a, ka hnufum phah ta a ni.

            Chhungkaw lamah chuan sipai fa a ni a, unau pathum zinga a mi lai a ni. Sipai fa a nihna chuan zirna kawngah leh \awng thiam tam thu-ah remchang a siamsak ve bawk a ni. Mihring hi kan pianna hmunin a zir te pawh hi a lo ngai khawp mai.

            Theih ni se cham hlen mai pawh châkawm tak a ni; mahse a theih si loh. Kut insuiha inngheng rialin min thlah hawhna tur bus nghahna in kil khatah chuan kan ding dun a. Bus chu rawn thleng miah lo mah se pawi pawh ka ti lo hial awm e. Kan hma lama beiseina kawl eng thlir dun a, hmabak beiseiawm tak nei duna inhriain kan invai liam ta a ni.

— — — — —

Tu Nge Ka Nih?

            Maggie chanchin leh a chhungte chanchin chu ka han hre chiang deuh deuh a; chu chuan mak tak maiin keimah leh keimah inhriat chian ch^kna min pe a. Tichuan ni danga ka ngaihsak duh loh luih ngar ngar leh helna rilru nena ka en tlat \hin ka nu leh pa dik tak hriat ngei ngei duhna chuan min rawn tur ta ut tut mai a ni. Mihring chhungkaw pangngai inenkawl dan leh inhmangaih dan tak tak tem lovin ka nausen lai a\anga ka tleirawl chhuah thlengin fahrah chawmna inah ka awm a. High sikul ka kal dawnah ka sawi tawh ang khan nu pakhat fahrah chawmna in rawn tlawhin a fapa thi tawh ang ema min hriat avangin fa angin min la a nih kha. Mi a hmangaihin a duat pawh min duat hle. Kei pawhin fahrah ina min dahtu ka nu tak kahmelhriat miah loh aiin ka hmangaih zawk daih a ni.

            Vanduai thlak takin min adopt-tu nu chuan pawl sawm leh pahnih ka exam laiin min boralsan a. Chuta \ang chuan ka vakvai leh \an ta a ni. BA ka zir zawh dawn lam phei kha chuan harsa tak ka ni tawh. Chu’ng hun laite chuan ka nu leh pa diktakte chu tute nge an nih hriat ch^kna leh hriat tumna reng reng ka nei ngai lo va. Chutiang taka fahrah balkhawn liaka min hnutchhiahtute chu ka rilruin ka hua a, hmel hriat loh tawp mai kha ka duh law law a ni.

            Mahse Maggie chanchin leh a khawsak dan te, a nun thianghlim tak leh mawi tak mai te, a nu leh pa chanchin zah thiam taka a sawi dan te chuan keima nu leh pa ngei mai zawn chhuah duhna min siamsak nasa ta hle mai. Nakinah tu leh fate pawh kan la nei ve ang a, ka thlah kal zelte tan tuna ka awm dan ringawt hi chu bul dawn lutukin ka hria a, tih nghal rum rum theih ni lo mah se tu nge ka nih hriat ngei \ul tihna chu neiin ka inngaihtuah harh \an ta a ni.

            Fahrah ina min dah lai khan kum nga emaw chauh ka la ni a. Mumang ang deuh ruai ruaia ka la hriat pakhat chu ka awm hmasak ber zana ka \ah tlaivar deuhthaw kha a ni. A riin ka \ap ngam si lo va, rizai hnuaiah a rukin ka \ap ka \ap mai a nih kha. Thil awm dan ni bera ka hriat tak dan chuan fahrah inah min dah dawn tih hre lovin zingah kan chhuak a, kan tei kan tei a, a tawpah in lian deuh pakhat, tualzawl zau deuh neiah hian ka nu chuan min luhpui a, chuta lo awm nu pakhat nen chuan rei deuh an inbia a, min kalsan ta a ni. Kei chuan min rawn lam leh mai dawn emaw ka ti a, mahse tlai lamah pawh a rawn lang ta si lo va, a reh ta vang vang mai a ni. Naupang thil hriat dan hi chu a chiang lo \hin em mai a, ka hre dik vek ang pawh ka ti ngam chiah lo.

            Fahrah ina ka awm chu rei lo te-ah ka tlangnel ve thuai a; hrehawm pawh ka ti lutuk bik lo. Thilpêk kan dawng nasa a, chuvangin engmah kan tlachham bik lo ve. Min enkawltu an inchhawk deuh zut a, an fel hlawm viau zel bawk. Min enkawltute zinga pahnih Nu Hmingi kan tih leh U Mawii kan tih chu a bikin kan ngai thei hle; kan nu leh pate ve ber an ni.

            Kan zinga \henkhat chu miin fa atan an la chhuak zeuh zeuh a, mi thar an rawn awm ve reng bawk. Rei vak lovah a senior pawl leh a intithu pawl kan ni vat a. Kan nauteho chuan mi pawh an zah der thiam khawp mai. Mahse fahrah chawmna ina ka awm lai kha ka ngai zui mang reng reng lo. Miin fa anga min lak hnu phei chuan han kal leh a, han hmuh leh pawh ka duh tawh meuh lo va, mahni leh mahni han inchhui kir a, ka nihna diktak han hriat tumna pawh ka nei ngai lo a ni. Min adopt-tunu chuan duat sa lohin mi a duat a. A unau fa dangte pawhin mi an thik deuh \hin tih ka hria a, mahse ka pawisa bik lo. A thih khan tlangval ka hre ve \an tawh a, mangan nachang pawh ka hre hre viau tawh. Ka hma lam hun thim dan tur leh ka awm zel dan tur chian lohzia pawh ka hai lo. Mi titi ka lo hriat ruk danin ka nu unaute chuan an fa dik tak angin min en dawn lo tih pawh ka hria. A hma lama ka sawi tak a nu\a pakhat erawh chuan mi khawngaih thei hle a, ka thlavang hauhtu ber a ni. Ani lah chu an chhungkaw khawsak a harsa ve hle si a; fel hle mah se belh tak tak ngam chi-ah ka dah lo.

            Eng vangin nge ka nu khan fahrah chawmna inah khan min dah tih te pawh ka hre ch^k thar ta hle mai. Tun hma kha chuan ka nu lakah khan ka hel deuh tlat a, hriat châkna reng reng ka nei lo; ka lo la naupan deuh vang a ni ang e. Kan in kha a chhe hle niin ka hria a, ka nu leh pa kha an inhau fo ni ten ka hre bawk a. Vawikhat pawh kan tlanchhia a. Ka nu chuan \henawmte inah min dah a, ka pa chuan ka nu chu a um zui a, kan hmuh phak lohah eng tin nge an va inkhawih zawng kan hre ve lo; ka nu rawn thi chhuak hnuang leh a \ap zawih zawih te, a sam thur em em mai leh a thawmhnaw \et hnuangte erawh chu mumang ang deuh ruai hian ka la hre thei a; thil dang han hriat chhuah em em ka nei lo khawp mai. Khawi khua nge kan nih pawh ka hre miah lo a nih chu? Chumi hnu lawkah chuan Aizawlah kan nufain kan kal a, ka nu chuan min lên kualpui nasa a, a tawpah in lian puiah kan lut a; ka nu chuan \ap zawih zawih chungin in lian puia lo awm nu pakhat chu a be mawlh mawlh a; chu chu ka nu nena kan inhmuh hnuhnun ber chu a ni.

            Maggie hnen a\anga ka haw zan chuan hetiang thil, ka chanchin kal tawh ngaihtuah lêt hian ka muhil mai thei lo va. Ka rilru chuan ka nu leh pate chu zawn chhuah thuai a, tu nge ka nih a, khawi lam a\anga lo chawr chhuak nge ka nih tih chu hriat thuai ka tum ta a ni.

Ngaihzawng te birh tlut tlut chi nih chu ka tum hauh lo naa a harsa dawn ngei mai. Ni tin mai ni lo, darkar tin hian ka bulah awm se ka ti a. Inbiak deuh reng emaw, message thlum tak tak inthawn reng emaw a chakawmin thlemna a lian dawn hle a ni. Tuma dip lohin kan inngaizawng a ni a, thlêmna a lian duh dawn khawp mai. Mipa rilru pangngai pu, mi an lohna nei si lovin nula hmel\ha leh duhawm zet mai ka ngaizawng a ni a, ka inthunun fê loh a, ka ch^kna leh duhna ka bawh huam huam chuan ka vir pilh ang a, ka chaw ei tur chu ka nawr baw vek thei tih ka hai hauh lo. Mahse chuti chung chuan a hmêl leh a khawsazia chuan a zir em mai a, ka inthunun thei ang emaw; hunin a la hril ang chu.

— — — — —

Rim Takin

            Rim takin hna ka thawk a, rim takin lehkha ka zir bawk; chu chu tunah mai ni lo, nakin zelah pawh ka dinkhawchhuah ve theihna awm chhun a la ni zel dawn. Hyderabad khawpuia Mizote chu kan inang lo ngei mai. Tlangval zingah hei lo liama fapa duhthusam an awm thei dawn emawni le tih tur khawpa fel, lehkha zir taima leh thiam thei an awm fur laiin anmahni thlêmtu Setana tan pawha inthlahrun awm rum rum tur khawpa awm \ha duh lo an awm nual bawk. Lehkha zir tura kal ve ngei si, class kal mang lova theuleu ral ta mai mai an kat nuk a. Hmeichhe zingah lah Mizo tlangval aia hnam dang ngaisang tlat, status siamna emaw tia hnam dang kawp lui ve ngar ngar an awm a, a \hente phei chuan Mizo insuihkhawm pawlte chu a hnaih hian an rawn hnaih duh reng reng lo.

            Kan zirtirtute zingah chuan pensioner rawih nawn, engemaw thil laklawh a awm avanga thla thum emaw chauh rawn kal tur hi a awm a. Ani tluka zirtirtu ropui leh mi hneh thei kha ka la tawng lo va, tawng leh thei pawhin ka inring lo hial a ni. Economic system-in mimal nun a nghawng nasatzia te, democracy principle ropuizia leh socialism nena a innawm hleihzia te a duh tawka a han sawi tak tak chu India ram pawlitik ruhrel hi kan hmu ropuiin chhuanawm kan ti hliah hliah a. Ram dang awt bik miah lo hian kan thluak hi a su thei a nih chu. Pawlitik-a zalenna boruak hip theia kan piang te, duh duh sawi theihna rama kan awm te, kan duh duh sakhua kan zawm thei te hi a lo ropui hle mai a, chutiang zalenna min pe tura kan ram danpui ziaktute ngaihtuahna zauzia pawh kan hre thiam ve \an riai ruai a ni. Naupan têt lai a\angain sikul kan kal ngar ngar a, zirtirtu hrang hrang ka hrawn hnem tawh a, he pa ang em ema ka khawvel thlir dan min thlak danglamsaktu hi ka la tawng lo va; hetiang tak hian zirtitute hian an zirlaite an hneh thei ang tih pawh hi ka lo ngaihtuah pha ngai lo.

            Chutiang tak chuan he zirtirtu Prof. Nulkar-a hian (amah chu Maharashtra lam mi daih a nia) mi a hneh thei a nih chuan zirtirtute hian an naupangte rilru sukthlêk an lo tidanglam nasa thei hle tihna a ni a; chu chuan zirtirtute pawimawhzia a tilang chiang hle awm e.

            Kan class-ah chuan keimah chauh Mizo ka ni. Midum an awm nual a, kan inkawm \hin. An va \awng thei tehreng em! Inhnial an hr^t hle a, han awn khawm deuh laih hi chuan anmahni leh anmahni an inhnial hman deuh zel a ni. Vawikhatchu kan class-a midum pakhat, Ethiopia lam mi Augustino chu, “Eng vangin nge Africa khawmualpui khu ram hrang hrang tualchhung a buai fo chu le?” tiin ka zawt a. Ani chuan, “Keini ramah chuan thil a buaithlak khawp asin. Ram pum huap chu sawi loh, thingtlang level-ah pawh roreltu nih hi kan tum \heuh mai a, inawp khawm a harsa a ni. Entir nan kan khua angah pawh mi pakhatin fapa lehkha thiam deuh lo nei ta se chu pa chuan,  ‘Ka fapa hi kan khuaa lehkha thiam ber a ni a, a lal ber tur a ni,’  a ti a ang a. Mi dangin chutiang chuan an rawn ti ve leh ang a, kan buai a ni mai,” tiin min chhang a. Chumi hnu chuan Africa khawmualpui thlang lam Atlantic tuipui kama ram te reuh tê Sierra Leone lam mi Immanuel-a chu an rambuai denchhenin he zawhna bawk hi ka zawt leh a, Augustino-a min chhan dan ang deuh chiah khan min chhang a ni.

            Rim taka lehkha zirin rim takin hna ka thawk ka tih tawh kha. Chu chu ka dam khawchhuah ve theihna awm chhun a nih avangin ka ti lo thei lo a ni. Hnathawhna-ah ka tlai ngai lo va, a hun hmain ka hnathawhna hmun ka chhuahsan ngai hek lo. Ka thawh \hat loh chuan ka nghei mai dawn. Intih Mizo vak a, vaiho thu han hnial emaw, han hmuhsit ngawt emaw kha a tih chi hauh lo tih ka hriat avangin an duh dan ang tak nia ka hriatin ka thawk mawp mai a ni. Amaherawhchu chutia ka tih avang chuan hotute tlawn lungawi a, mahni nihna baka lan tum erawh chu ka ni hauh lovin ka inhria a; chutiang mi ni lo tur chuan ka invêng ve \ang \ang chuan ka hria.

            Lehkhabu chhiar nuam ti mi ka ni a, ka chhiar phâk apiang chu chhiar zel mai ka duh \hin. Amaherawhchu lehkhabu chhiar zau tur chuan pawisa neih a lo ngâi khawp hi a lo ni a, a leina pawisa neih loh chuan lehkhabu hi chhiar tam a har khawp mai. Lehkhabu chhiar tam nih leh chhiar zau nih hi thil inkawp deuh reng, inang chiah si lo a ni tih te chu kan hotupa hnen a\ang chuan ka zir chhuak zel bawk. Communist ram, thil zawng zawng sawrkarin a thunun vekna rama lehkha chhiar tamho chu an chhiar tam poh leh an rilru a zimin ngaihtuahna fim an hmang lo a tih thei. Sawrkar propaganda leh sawrkar sawimawina lam hlir lehkhabu chhiar tlut tlut kha chuan a chhiar tam poh leh khawvel danga ekawnawmik, pawlitik leh vantlang nun awmzia kha a hre \helh lehzual dawn tihna a ni thei. Keini zalenna rama awm, zalen tak tak mi thiamin an ziah lehkhabu chi hrang hrang zalen taka lo chhiartute hi chuan ngaihtuah dik (rational thinking) pawh kan lo neiin thil nihna dik tak kan lo var pawh zawk daih dawn a lo ni.

            Ka hnathawhna-ah chuan dawhkana sawi fel zawh loh a tam avangin zan chhuah a ngai zauh zauh a. Chutiang hunah chuan motor-in min hruai a, hah ve tak chu kan ni. Hyderabad khawpui pawh ka hriat chian phah a, Hindi-ah pawh hma ka sawn khawp mai. Kan hotute chuan min duh der ve hle ni-awm hian an sawi a, chu phei chu awih chin tawk neih a \ha. Ka zirlai hi ka zawh hunah chuan hna s^ng zawk dil turin ka inbuatsaih ang a, he ka inhlawhna company lo hmun dangah pawh hotu lian ka la ni ve thei dawn tih ka hria.

            Kan hotupa chuan motor khalh zir turin min ti a. Aizawla college kan kal lai khan \hiante motor chu ka inhlei khan ka khalh ve zauh zauh \hin a, chuvangin ka huphurh lo khawp mai. Kan hnathawhna-ah a \angkai dawn tih hriain Mahindra Scorpio chu khalh zir nan min hmantir a. Motor khalh dan lo hre sil ve nial nual tawh leh thui tak tak lo khalh ve zauh zauh tawh kha ka nih avangin ni hnih khat lekah ka thiam mai a; license neih pawh a kawng hria an awm a, a lo harsa lo. Tichuan zana hna ka thawh hnu thla thumna-ah motor khalh ka thiam a, thla lina-ah chuan license neiin duh duhna-ah ka khalh thei tawh a ni.

            Third Semester exam kan neih laia chawlh ka dil chu without pay-in kar khat min phalsak a. Ka \ang bawka mutmu ka tuah hman meuh lo a ni ber mai. A tih pawh ka ti \ha viau a, result chhuak tur pawh huphurha hnêkin ka nghâkhlel hle a; result \ha tak neiha Maggie hnena sawi thuai thuai ka châk a ni.

— — — — —

“Tak Tak A Ni Em?”

            Mihring hi khawsa ho tura siam kan ni a, chu chu engemaw lawmna leh lungngaihna kan tawn hian a lo lang chhuak leh \hin. Mahni mihringpuite mamawh miah lo chu tumah an awm lo vang. Exam dawna lehkha ka zir hah vanglai takte chuan min hriatpuitu tu emaw awm se tiin ka rilru chu a ruak ngawih ngawih \hin. Chu tih laia ka rilru ruak min hnawh khahsak theitu awm chhun chu Maggie chauh a ni.

            Tunah chuan Semester khat chiah ka hmabak ta. Ka hna chu sawi tawh ang khan theihtawp chhuahin ka thawk a. A hah pawh ka hah viau a ni. Semester chawlh kan hmang a, chhun lamah ka awl viau mai. Inrinni phei chu nilengin ka awl. Semester lina kan exam zawh veleh Staff Selection Commission hnuaiah leh Union Public Service Commission hnuaiah hna hrang daih ve ve exam tumin rilru ka siam tawh a, chuvangin Maggie pawh ka lunglen ang hu leh ka ngaih ang hu chuan ka buaipui hman lo a ni. Ka exam tur chu tumah ka hrilh lo va, ngawi rengin zirlai lamah ka bur tlut tlut mai a ni ber e.

            Mahse tlangval chak leh hrisel, tha za tak, mahni tawka harh inti vein ngaihzawng hmel\ha tak mai leh itawm tak ka nei a, ka hmangaih bur bawk nen, engemaw chen buaipui lo thei chu ka ni lo. Sakhaw rawngbawltu mi thianghlim ni lovin mihring pangngai khawsak pawha khawsa pha meuh lo hian ka Maggie hi ka buaipui loh phal tak tak hi chu a rinawm chiah lo va, birh tlut tlut lo mah ila ka rilru zawng, zep lohah chuan a tihahin a tibuai chiang alawm. Heta mihring pangngai ka tihte hi chu Hyderabad-a Mizo awm ve dang, keimah ang em ema harsa lo leh nu leh pa la nei, chhungte hnen a\anga pawisa dawng reng theiho leh hnathawka Mizo chhungkaw awmte ka sawina a ni. A dik tak chuan amah ka ngaih ngawih ngawih avanga lehkha ka zir \hat theih mang loh zan leh ka mut \hat mang loh zan hi a tam ve asin.

            Third Semester kan exam zo ka lungleng tawh chuan inhmuh thuai thuai ka ch^k thu ka va thawn a. “I hman veleh rawn lêng vat ang che. Ka lung a lêng tawh lutuk,” a rawn ti a. Tichuan rem kan han ruat zung zung a, Inrinni dar khatah a ina inhmu a, Hyderabad khawpui dai hmun reh nuam taka lêng dun a, zanriah chaw pawh restaurant remchanga ei nghal turin kan intiam ta a ni.

Municipal Corparation bus bawkin lênchhuahpui tur chuan a in lam chu ka va pan leh ta a. Beisei ang ngeiin hmana min lo hmuahna hmunah bawk khan min lo hmuak a. Khawvela ka hmangaih ber maiin lawm taka min lo hmuak hmel hmuh tluka thil ropui leh manhla hi a awm hauh awm love. Kawr sen no \ial ban bul a ha a. Ni dang ang bawkin pawnfen fual sen duk dal deuh si hi a fêng hnalh a. A chhip a\anga a ke ler thlengin ka han en nawn leh a, keia tan zawng a \ha mah mah niin ka hre hial mai. A kawr ban bulin a khuh ph^k b^ka a ban bul lo lang mawizia te, a hmui no nalhzia leh a ha var thianghlimzia te, a sambu mawizia leh a enkawl uluk turzia te chu ka hmuh hmaih thei lo a ni. Van Jerusalem kawtthlerah vantirhkoh thianghlimte nen lêng za sela a va inhmeh dawn z^wk tehlul em!

He nula thianghlim sawisel bo, beram no anga pawisawi lo hian min duh ve tak tak a nih chuan aw a mak dawn mang e. A, tunah hian chu thil mak chu a thleng chho mêk a ni lo’m ni?  “I lo thleng thei maw?” tih pahin ka bul setah chuan a rawn ding a. “Ka ngai tawh lutuk che asin,” tih pahin a darah chuan zawi tein ka han kuah a, thil dang kan sawi zawm thei lo.

            A in lam panin kan kal nghal a. Engkim a lo inpeih fel tawh. Chhun eitur a buatsaih chu kan han ei phawt a. Tichuan muangchangin kan chhuak ta a ni.

            A in chhuahsan a, kailawn kan pel tur chuan, “Lo la ngawi lawk rawh aw,” tih pahin min kalsan ta daih mai a. Nakinah chuan ka bulah hian Volkswagen Polo v^r thar nalh zet mai hi a rawn ding a. A khalhtu awmna zawn kawngkhar chu a rawn inhawng a, Maggie chu a rawn chhuak ta zan zan mai le. Ka phu chiang ngei mai. Amah lah chuan, “Mak i va ti awm ve?”  tiin a chabi chu min pe nghal a. L^k mai nachang pawh ka hre lo. “Kha la rawh. Motor i khalh thiam tih ka hria. Kal pahin kan inhrilhfiah dawn nia,” a ti a. Chahbi chu ka la a, kan inkhalh chhuak ta a ni.

            “I motor chu khalh a nuam hle mai. Eng tika i neih nge? Min va hrilh \ha duh lo ve?” tiin vui aw lek lek hian bul ka han \an a. Ani chuan mi vengthawng ang reng tak leh inthlahrun hmel tak hian, “Kar hmasa lawka ka lak a nia. Ka hrilh duh loh nachhan che chu maw? Surprise che ka duh vang a ni. A hma pawhin motor chu ka nei tawh a; mahse a hlui tawh deuh avangin ka hralh a, i tan leh ka tan liau liau hei hi ka la leh ta a ni,” a ti a. Mizo \awng aia sap \awng hmang tam zawk leh thiam zawk a nih avangin a titina-ah reng reng sap \awng a rawlh leh zauh \hin a; ngaih loh lamah pawh ka ngai duh lem lo.  

            Siddipet Road-ah hmar lam zawnga tlan pheiin Lavina Hospital kan tlan pel a, Trimulgherry Police station kan tlan pel zel a, chumi a\anga hla deuh fe-ah Docca Stadium kan tlan pel leh a, a piah deuh vei lam kawng zim zawk Maruti Nagar zawhin khawthlang lamah kan pêng leh a, thui fê kan tlan hnu-ah Shalom Prayer House kan tlan pel a. Hmar thlang lam zawh zelin ka beidawn rum rum tawh hnu-ah National Highway 44 kan thleng a. Hmar lam pan zelin Swarna Project kan thleng phei a. Chumi piah fê, hla deuh tak, a hmun hming ka hriat ve ngai lohah chuan min kalpui ta a ni. Kan tlan thui ngar ngar hle naa ka motor chuan tawhah chuan nuam ka la ti ber awm e. Maggie bulah ka chuan phawt chuan khawvel hi hel chhuak dawn pawh ni ila ka huam zan ang.

            Kan kalna chu park te reuh te a ni naa a lo nuam reuh khawp mai. Tlang pawng sang vak lo nuam tak hi a lo awm a. Chu tl^ng pawng chhipah chuan min chhohpui a, chhum pan zam diar diar kara lang fiah vak thei lo ni tla tur chu min thlirpui ta a ni. Keimahni chauh kan ni lo; mahse a tuate mah chu kan inhriat hlawm loh avang leh awm ve ang lo \heuha kan khawsak hlawm avangin hmun fianrial taka awm ang tho kan ni.

            |hu nghal mai lovin chu tlang pawng hniam tê, khawpui d^i hmun fianrial ang reng tak, remchang zawnga nula leh tlangval dang pawh an awm nualna hmun chu zawi muangin kan fang dun a. A \hente chu hnai fê-ah ngawi rengin an lo inen veng veng a, a \hen inhmatawnin an ding dun vang vang a, a \hen chu an lo inkuah chial a, tumah an indip lo. Helai ram hi zalenna ram a ni a, a tute mah chu mak tiin kan inen lo va, mi dang awm dan leh thiltih dan reng rengah kan inrawlh lo.

            Keini pahnih pawh chu hun kan ngah bawka kan hmanhmawh lo ngei mai. Muangchanga inzuiin thingbuk hnuaiah te, lungpui karah te, phaitualhnim chungah leh pangpar buk karah te chuan kan inzui zel a. Min suih zawmtu hmangahna hrui chuan min phuar ngheh em avangin ka t^wt tlat a, ka thaw leh hawk \hin. Ani pawh a t^wt ve hle a ni ang; a chang chuan a han thaw ham ham a; sawi tur hre mai lo leh kan sawi tur hriat ang ang pawh sawi mai thei lova kan ngawih deuh vang vang chang pawh a tam.

            Nakinah chuan tlang chhip hmun rem deuh maia thingkung hniam tê tê kara lungpui chungah chuan rem fahran hian inngheng rialin kan va \hun dun ta a. Kan pahniha khawvel nun bul in\an chho mêk chu beiseina k^wl êng mawi tak hnuaiah chuan kan thlir dun a. Chutih l^i chuan hmangaihna hian lungngaihna te, \ahna te, thinurna te, itsikna te leh mittui te a keng tel \hin tih reng kan ngaihtuah pha lo.

            “Maggie, tun hi hmangaihna avanga mihring nun ka hman nawm ber \um a ni. Hetiang dinhmunah hian dingin hetiang hmangaihna boruak nuam tak hi ka hip ve thei ang tih pawh ka lo ring pha ngai lo va. Mahse tunah chuan i zarah khawvela mipa vannei ber ka ni dawn ta a nih hi. Nang ang nula duhawm leh hmel\ha, sawisel bo min petu Pathian hnenah pawh lawmthu ka sawi \hin,” tiin bul ka han \an ta a.

            Min chhang dawn ta lo emaw tia a ngawih vang vang hnu chuan min han en a. Thutak fê hian, “Min fakna te chu a der ni lo sela, min hmangaihna pawh a tak tak ni se ka duh mang e. Ka rilru leh ka taksa hi i tan chauh ka hlan tawh a. I tan chauha rinawm turin ka intiam tawh. A, kei zawng, engmah hi ka sawi chhuak ve thiam lo a ni. Min hre thiam mai rawh. Ka rilru chu i hriat chian kha,” a ti a.

            Zawi tea ka kuah chu min rawn ngheng hnai sauh a. A rimtui inhnawih nam chem chem te, a taksa lum thar thar leh a thaw ri leh ham ham \hinte chuan khawvel hi a va tinuam tehreng em! Kan \awng thei tawh lo.

            Nakinah chuan, “Min phatsan suh aw,” a rawn ti chhuak leh a. Kei chuan, “Eng vangin maw ka phatsan ngawt ang che? Ka hmangaih che alawm. I tan chauh ka rinawm ang,” ka ti a. Ani chuan, “Mizoram a\anga lo kal Mizo nula hmel\ha tak tak an tam em mai. Keini ang zawng min duh tak tak hian ka ring ngam leh lo \hin. Mizo mipaho zawng, in hnampui nulate hi in dah s^ngin hnam dang nula in duh lo em mai,” a ti a. Kei chuan, “Mizo i ni alawm. Enga ti nge Mizo nula angah i inngaih loh?” ka ti leh a. Ani chuan, “Mizo chu ka inti alawm. Ka naupan lai a\angin ka pa pawhin Mizo kan nih thu hi a sawi \hin. Mahse Mizo zingah kan awm tam lo va, \awng pawh duh angin kan thiam lo tih ka hria. |awng kan thiam vak loh vanga hmuhsit leh deuhsawh ka tawng zing em mai. Mizo hi nih duh viau mah ila kan lo ni chiah lo a nih hi ka ti ta a ni. Mizo insuihkhawm pawlah pawh hian ka tel \ha ngam tawh lo. Mahse nangmah nena kan intawn hnu hi chuan Mizo ni leh ta hliah hliaha inhriatna te hi ka nei thar leh a. Chuvang chuan nang ka tawng leh che hi nuam ka ti a, ka lawmna pawh a zual,” a ti a.

            “Maggie, kei chuan Mizo nula ngaihzawnin ka ngaizawng che a, Mizo nula hmangaihin ka hmangaih che a. Ka phatsan hauh lo vang che,” ka ti a. “Ka lawm e. Ka thla a muang huai huai mai. Mizoramah ngei min hruai haw ang a, Mizoramah ngei in leh lo pawh kan din dun ang chu,” a ti leh a. Thlamuang ta riau niawm tak hian a hm^ aia uar zawk fê hian min han ngheng \ha leh a. Ka laka a beiseina leh keimah avanga a hma thlir thui takte chu tihhlawhtlin ngei tumin rilru ka siam sauh sauh a. Mi anga kan dam ve zel a, kan inhmangaihna meichher alh mêk hi kan chhawm nun zel theih chuan mi tan engmah ni lo mah ila hmabak êng mawi tak zawng ka nei ve chiang a ni.

            A sir zawnga innghen ringawt chu duh tawk lovin a hma zawngin kan inpawm ngawih ngawih a. Min va pawm nghet tehlul em!

            “Min phatsan lo tak tak ang ti raw?”

            Chu nula hmêl\ha leh duhawm, Mizo \awng a thiam \hat tawk loh avanga a ngaihsan em em hnamte hmuhsit leh nuihsan hlawh tawh, social media-a chhaih duhdah lo tawk hrep tawh bawk chuan a hnam ngaihsan em em tlangval chu thlamuang takin a pawm vawng vawng a. Tun hm^a a rilru lo nat ruk tawhna leh a lo zah ruk veng veng tawhna te chu thawi damsakin a awm mek a ni.

            “Min ring rawh ka tih kha.”

            “Mizo tlangval ngei ka tawng ta hi mumang te pawh a ang rum rum mai. A mak ngei e.”

            Ka hmuh hmasak ber zan chuan ka chanchin a lo zawt tih ka hria ringawt pawh kha ka lawm tawk a tling a. Chumi hnu-ah a chal ka han dawm pha ringawt kha ka lawm hlum lo chauh a. Zankhua maia kut kan han invawnsak vawng vawng mai kha ropui ka tiin ka beisei ph^k hauh loh a ni. Tunah erawh chuan inhmatawnin kan inpawm vawng vawng a. A mittui a parawl deuh kiang bawk. Mahse hmabak kan va la ngah si em!

            A mittui parawl deuh kiang te chuan a tiduhawm tulh tulh a, hmuhnawm titu tan chuan en nin theih a ni lo. A biang m^m nal han mai leh a hmui sen d^ng bêm k^ra a hahmai thianghlim v^r s^r mai lo langte chu thlemtu lian tak anga en lovin rose pangpar vul vanglai en hian ka en a; a hmuhnawm ngei mai. Ka han kuai d^k hret chu a \ang deuh tlat a. “Ngawi rawh, a la hun lo. Mipa tumah ka la f^wp ngai si lova,” a ti ta a. Amah vêk chuan, “Nakinah a hun chu a la her chhuak mai ang. Tunah zawng a la hma lutuk. Hmanhmawh suh, ka rilru leh ka taksa zawng zawng hi i ta vek tho alawm,” a ti leh a. Kei chuan, “Engahmah ka tilui lo vang che. Kei pawhin tumah ka la f^wp bik lo asin,” ka ti ve ta a.

            A mak ti chu a meng phawk nasa ngei mai. “Tak Tak Maw?” tih pahin min han en chiang lehzual a. Kei chuan, “Ni e, tumah ka la f^wp lo tak tak,” ka ti a. “A va ropui lehzel em! Kei hi i fawh hmasak ber tur maw ka nih?” tih paha min han pawm uar sauh sauh chu duat takin a sam ka lo chulsak ta heuh heuh a. Min pawm nghet hle naa a invêng nasa; a z^m hle bawk. Khur ru der der chung chuan, “I ta vek ka ni alawm. Mahse ka hlau deuh \hin. Eng tin mah min tilui lo vang tih ka ring tlat a, chu chu helai thleng thleng ka zui ngamna chhan che hi a ni,” a ti a.  “Maggie,” ka ti a; min chhang thei tawh lo.

            Infawh awmzia pawh la hre lo, hre lo satliah pawh ni lova thil ropui tak, mak tak, rinna kawng zawh l^i tibuai vek thei khawpa la ng^i nula nen chuan hmangaihna kawng hrim hrim chu kan arkhaw thim dai vel vek a ni ber. A tlangval hmangaih ngawih ngawih a han pawm ringawt pawh chu lungchhiatna tham leh engemaw ti taka inthiam lohna rilru pe hialtu a ni a, a khur deuh der der \hin leh a sawifiah thiam chiah loh leh sawifiah thiam pawh ni se a sawi ngam hauh loh tur thil engemaw a hlau deuh tlat te chu a mak hauh lo. Mahse chutiang boruak thianghlim tak te chuan kan inhmangaihna chu a tinghetin a tizahawm a, a tinuam bawk si a ni.

            Kan inpawm reng ringawt bik lo va, kut insuihin kan inmelh reng ringawt lo va, inngheng renga \hu dunin hmangaih biahthu kan inhrilh reng ringawt bik hek lo. Kan \hutna chu kan siam rem a. Tlai ni tla tur thlir chungin kan vela thil thleng mêk leh kan hmuh ph^ka thil awm chi hrang hrang chu kan sawi dun a. A changin ka nui a, kan inchhaih a, han kawm chian takah chuan rin aiin fiamthu lah chu a lo duh zêk lehnghal a. Kan nui kan nui mai a ni.

Ni tl^k rual velin kan piah lawka restaurant te reuh tê-ah chuan chaw ei turin kan chhuk thla a. Maggie chuan a mitmengin min han r^wn a. Bang kil dawhkan awl lam chu panin kan va \hu dun ta a. Engkim mai chu duhthusam a ni vek mai. Kan chaw ei pawh a tui dun hle niin ka hria. Hmun fianrial ang reng tak chu a ni naa eitur lah chu an lo nei chikim phian lehnghal. Kan ei man chu ka pe a; a tam lo naa pawisa nei vak lo kha ka nih sa hrim hrim avangin ka ipte chu a ruak hawk mai. Mahse ka hmangaih ber mai nena kan chaw ei chhuah dun chhuna han pêksak chu nuam ka ti hliah hliah a; ni dangah pawh kan la inpêksak zel ang chu. Chutianga hmangaih berte ei duhzawng leisak thei tur chuan lehkha ka zir sauh sauh ang a, rim takin hna pawh ka thawk mai tur a ni. A lak a\angin hmangaihna chauh lo chu engmah phut leh beisei ka nei lo va, neih ahnêkin thil tlêm tê ka han tihsak ve thei chu ka lawm em em z^wk a ni.

Thil dang tih tur a awm tawh lo. Haw pahin Pantaloon-ah rei lo tê kan lut a. A mamawh thil eng engemaw ni a lam khawm a, kan haw ta vang vang mai a ni. Riah ve ngawt chi a nih loh avangin ka haw lo thei lo. Ka haw tur min han thlah kual vel leh bus-a ka tlan liam tur min han vai lauh lauh te chu a va nuamin a va hrehawm lawi si em! In ka thleng chu ka zawi hnawk a, thil dang engmah ti thei lovin ka mu nghal a. Ka muhil lawk thei lo lehnghal!

Fahrah khualzin khawhar tak ka ni \hin a. Piangsual em ni lo mah ila khawvelah hian eng nge ka lo pian ve ngawt dan hi ka hre ngai lo. Ka hring nun kawng zawh lai chu zawh ve zel mah ila khawvel hian min tlan pel fur fur hian ka hre \hin a, ka upat dan ang zelin min tlan pel nasa nia hriat chang ka nei \hin. Mahse chutianga khawhar taka ka vah vaih l^i chuan thlaler tuivalawngin a duhthusam tuihna \ha a hmu ang hian ka nunah chuan mak tak maiin Maggie hi a lo lang ta thut mai a. Mahni maia hring nun zinkawng zawh hlen tur emaw inti khan kalpui ka nei ve ta. Saruak mai nia inhria khan engkim ka nei a, khualzin chau ngawih ngawih kha Maggie ^ngchhungah chuan thlamuang takin ka chawl hahdam ta siai siai mai a ni.

Engmah ni lova inhre \hin kha hlu ve ta riauva inhriatna min pe a, chu chuan mahni inrin tawkna mi pein mi zinga ka titi dan nen lam a thlak danglam vek a ni. Ka ngainat zawng min thl^ksak a, ka duhzawng a danglam daih a, ka tun hma nun ka thlir lêt dan leh ka hun lo kal zel tur ka thlir lawk dan pawh tun hma ang kha a ni tawh lo. Amah avangin North Cachar Hill chuan ka lung min lên a. Chu ram bial zim têa Mizo hnam pêng hrang hrangte chu ka ngainat phah a, Mizote min ti Mizotu ka hmuh dan leh hnam inpumkhatna chungchanga ka ngaihdan hmasate chu min hnawltir hmiah bawk.

Chu hmangaihna p^r rimtui lêng chem chem chuan hmangaihna hi mi pakhatah a famkim thei lo tih min hriat chiantir lehzual a. Chu hmangaihna vêk chuan mihring nun in\awm dan leh thinlung hmun khat p<a len dun dan min zirtir bawk. Ka vawiin hi a ta a ni a, ka naktuk pawh hi a tana pêk ka ch^k hliah hliah a ni. Chu hmangaihna chuan nimin min ngaihtir a, naktuk min tingh^khlel zual \hin. Ka rilru ruak em em \hin kha liam zawih zawih khawpin a luah khat a, keimah hi keimah ka ni tawh lo. Ka thinlung chhunga ka nihna zawng zawng mi luahlanin Maggie hlir a awm tawh a; keima nihna nia ka hriat zawng zawng pawh kha a bo zo ta. Kan inhlat poh leh kan inhnaih a, kan inhnaih poh leh sawi tur a vang \hin. A vawikhat melhin thu sang sawm a hen a, a \awngkam khat lek pawh thupek sawm tluka pawimawh a ni. A hawina lam apiang ka hawi a, a sawi apiang ka awih bawk.

Ni tin ka zir a, zir zawh tih a awm dawn lo. Ka famkim lohzia min hriattir ruala ngaihdamna ropuizia min kawhhmuhtu, ka tl^kchham zawng zawng hre chunga thlamuang taka ka belh theih a nihna chu a ropuina leh ka hmangaihna tizualtu a ni.

— — — — —

Kei Ve Tê Hi

            Zan dar sawmpahnih velah Phone a rawn ri a, Sawmi a lo ni. “Mizo tlangval \henkhat bike-in an chesual a, an na hlawm viau a ni awm e. Min rawn sawm phei la. Damdawi in lamah i va kal ve teh ang,” a rawn ti a. Tichuan hmanhmawh zetin ka tho va, Sawmi in lamah chuan ka tlan phei a. Lirthei nei ve ta lo chu ka thleng har hle a, tichuan Maxcure Hospital lam chu kan pan dun ta a ni.

            Kan va thlen chuan Mizo dang pawh an lo awm \euh tawh a. Engmah tih theih a nih tak tak loh avangin pawnah chuan kan ngh^k \hup a. Chanchin kan inzawt tawn nasa hle. Mizo tlangval pali bike pahniha inphur bazaar haw chu Maxcure Hospital a\anga hla vak lova an tlan laiin motor lian nen an inpel sual a. A tlan hmasa zawk leh motor lian insu per chu an hnunga rawn tlan an \hiante chuan an rawn su a. An vaiin an tlu vek a. An insawh na hlawm viau mai a ni awm e. Pakhat phei chu thi ngei turah an ngai a. ICU-ah ventilator hmangin an la chelh hram hram chauh a ni. A dang pathumte pawh chu an dinhmun a chiang chuang lo niin an sawi. An chêt sual hun hi dar kua leh a chanve vel a ni mai thei an ti a; keini chu a hre har pawl kan ni awm e.

            Senior zawk leh thil chinchang hre zawkten rem an han ruat zung zung a. A thlamuan thl^k khawp mai. A chhe ber lo thleng se tiin engkim an ruahman nghal vek a. Mizoram lama an chhungte an han hrilh nghal vek bawk a. Ruang chhuak tur a awm palh pawha a dahna tur leh a thawn chhoh dan tur nen lam an ngaihtuah lawk vek a ni.

            Hlauh ang ngeiin darkar khat vel hnu-ah ICU-a awm Lalruatzela, computer science zirlai, tlangval fel tak leh hmel\ha tak mai thih thu chu kan hre ta a. A \hiante \ap thawm leh “A va pawi tak em!” tih rite chu a inpawlh nghal nawk mai. Sawmi bula \hu nula pakhat chu a \ap chhuak nghal a. A bula nula dang pahnih chu \ap chungin an inkuah nghal ngawih ngawih bawk. Tlangval \henkhat mittui lo hru fap fap pawh hmuh tur an awm. Ruata hian a l< a sawh na hle a, a hn^r a\angin thisen a chhuak nasa bawk. A awm bawr chu a dup vek nia sawi te pawh a awm. A hmuna a thi nghal lo kha a mak hle zawk an ti. Nikhaw hre lovin a awm nghal a, chu chu harh chhuak miah lovin a chat thla zui ta a ni.

            A ruang an rawn zawn chhuak a, kan lo pui nghal var. Nuih a za lo kher mai. Chu tlangval thi ta chu Champhai district khaw hla tak, Champhai a\ang pawha kal ve fê thama awm a ni a. Fapa mal, chhungte en rawn, ngh^khlel taka an lo thlir ve ber a ni. A nu leh pate hnena a thih thu han hrilhtu nih pawh a huphurhawm dawn mang e. He khawpuiah hian an sum leh p^i neih zawng zawng b^kah p<k chawp hiala \angin thiamna sang zawk a rawn um a. Beiseina sang tak nena khawvel a thlir laiin thawklehkhatah thang awk ang thutin a nunna chu a lo tawp ta si a. A nu leh pa tan chuan a na dawn mang e.

            Sawmi bula \hu nula pakhat chuan chu tlangval thi ta chanchin chu a sawi melh melh a. “Ruata chu chawlhni inkhawm te hi a \hulh ngai lo va; ruihtheih thilah pawh a fihlim, lehkha a thiam theiin a zir peih bawk si. Hyderabad-ah hian kum thum a awm tawh a, a zir chhuak \ep tawh bawk a sin le. A bialnu pawh a khawngaih thlak tak tak a ni; kum hnih an inngaizawng tawh a. An induh thiam asin aw! An fel dun si a, ka ui tak tak a ni,” a ti a. Sawmi chuan, “Amah hi ka hmu tawh naa ka lo hre chiang vak lo va. A khawngaihthl^k hle mai. Sangi pawh a khawngaihthl^k tho mai. Nia, Sangi bialpa a lo ni reng tih pawh ka lo hre tawh hleinem. Inngaizawng hi an awm neuh neuh a, ka lo ngaihven ve ngai lo a tin a ni,” a ti a. Chu nula chuan, “Nia, an inzui tlêm em alawm. Lehkha an zir nasa dun em mai a, inzuina hun hi an nei tlêm ve a ni. An awmna a inhlat bawk si,” a lo ti leh a.

            Mizo Welfare hmingin engkim a kal a. A ruang pawh a ngaihtuahawm loh. Mi dang la damate pawh ngaihtuahawm tak an la nih avangin damdawi inah chuan a \hen kan la awm a; mi engemaw zatin ruang chu a dahna tur lamah an va thlah a. Damdawi ina hnathawktute pawh an zam a \ha, an tihtur an hai lo khawp mai. Damdawi ina la awm pathum dangte chu malpui ruh tliak tih te, b^n ruh tliak tih te, lua thi tling tih te, a la biak theih loh tih te an ni nawk a. An dinhmun diktak pawh kan hre thei chiah lo.

            Chutia damlo awmpuia kan \hut \hap lai chuan ka rilru-ah “kei ve tê hi” hetiang hian awm ila khawiah nge min ph<m ve ang tih zawhna chu a rawn lang ta thut mai a. Ka nu thih hnu khan engemaw chen chu a inah khan ka awm zui ve a. Mahse BA ka zir zawh dawn lam a\ang khan awmna mumal pawh ka nei ta chiah lo va. BA ka zir zawh veleh result chhuah hmain khaw dangah inhlawhin zirtirtu hna ka thawk a. Chuvangin in leh lo han tih tur tak tak hi ka nei chiah lo a ni. Zankhat mit chhin pawh lo tawk ila ruang hlawmtu mumal nei lo tur ka lo ni reng mai tih ka han inhre chhuak thut mai chu ka bing deuh mup a. Chu mai ni lovin ka ruang chunga rawn \ap ngawih ngawih tur mihring pawh ka lo nei mumal reng reng lo chu niin.

            Hetiang thu hi tun hma khan ngaihtuah ngai miah lo chu ka ni bik chiah lo va. Mahse ka rilru a hel deuh tlat avangin ka ngaihtuah \ha duh lo va, ‘Ka awm awmin ka awm ang,’ tia luhlul chhuahin ka ngaihtuah lo lui \hin. Chutah Maggie a lo lang nghal a. Ani zawngin min \ah ve ngei ang. Ani talin min \ah loh chuan khawvelah hian ka riang bik lutuk dawn tlat.

            Ka rilrua thil awmte avang chuan \hiante titi pawh ka lo ngaithla meuh lo va. Mawia chuan, “Zuala chu a zia-awm deuh a ni awm e. Thil awm dante pawh a hre \an niawm tak a ni. ICU-ah a awm tih te pawh a inhria a. Ngaihtuahawm lutuk a ni tawh lo. Kima leh Zova te pawh an harh tawh a. Anni chu an \ha e. Zova malpui ruh a tliak a. A n^k hi n^ a ti em em bawk a. Kima chu a zia-awm ber a ni mai e. A b^n ruh a tliak a, a ke ding lam a na viau a. A l< a kak th<k viau bawk,” tiin report a rawn pe a. Tlêm chuan kan ngaih a \ha ta deuh.

            Upaho an rawn kal a, awm dan tur an han rêl zung zung a. Tichuan kan \in \hen ta a ni. Kei chu inah ka haw nghal a. Hna \hulh ve mai thei ka nih loh avangin chhunah ka muhil a, zanah hna thawk turin ka chhuak leh a; duh ang pawhin ka \awiawm \ha thei ta lo a ni. Zana ka thil tawn chuan ka dinhmun min ngaihtuahtir nasa a; khawvelah hian mi tu emaw tal hmangaihtu neih ve chu hlu ta riauvin ka hre bawk a. Ka rilrua mihring lo lang hmasa ber chu Maggie bawk a ni.

— — — — —

A Vawikhatna Ve Tho

            Thla a ral a, keima lamah thil thleng thar em em a awm hran lo a ni ang. Ka hna thawhna lamah ka tluang a, exam a hnai tial tial thung. Maggie nen kan inbe zauh zauh a. Be fo tura thlêmna chu a s^ng ngang mai; mahse insum deuh loh chuan engmah lovah kan tuiral ringawt dawn.

Thawhlehni tukah Sawmi hnen a\angin Maggie a dam lo leh tawh tih ka hre leh ta a. Nula \ha pangngai si enga ti nge a nat leh ringawt \hin chu le? Ngaih \hat loha chang pawh ka hre lo. A khawsik satliah ni turah ka ngai a. A rang thei ang bera va tlawh ngei erawh chu ka tum thung. Kan inhlat em avangin duh duha lên theih a ni lo. Amaherawhchu awlsam taka len mai theih chuan inhnaih ila ka lêng zing lutuk ang a, kan vairam awmchhan hi kan hlawhchham phah der thei a ni. Chuvangin rilru fima ka ngaihtuah chuan kan awmna inhlat em em mai leh len mai mai theih a ni lo chu a \ha zawk daih a ni.

            Chumi chawlhkar tawp Saturday tlaiah chuan ka ngaihtuah em avangin ka va tlawh leh ta a. “Ka dam tawh alawm. Ngaihtuahawm ka ni hleinem. Mahse i rawn lêng hrim hrim hi ka lawm a ni. I rawn lêng duh lo em mai, nang zawng,” tiin min lo chiau-au va. “I dam loh thu te chu rawn sawi tur alawm. Ka ngaihtuah \hin tehlul che nen,” tiin ka han hau der a. Ani chuan, “Chutia ngaihtuahawm lutuk pawh ka ni lo va. Ralkhat a\ang hi chuan inngaihtuah te hi a na duh si a, ka rawn hrilh ta lo mai che a ni. Chu b^kah tun kar hi chu i rawn lên ka ring sa deuh tawh hrim hrim a,” a ti a.

            Sitting room-a kan \hu dun chu ka inthunun zo lo a ni ber e. “Maggie, ka ngai tak tak che a ni. I tel lo chuan khawvel hi a ruak huai mai a ni ber. Min lo ngai ve \hin em?” ka ti a. Ka rilru diktak sawi ka ni bawka ka inthlahrung tawh bik lo. Ka bula a \hu chu ka pawt hnai a, ka awmah chuan kuah betin ka pawm ta hle hle a. Ani pawh a \ang der eih lo. Thlamuang taka ka awm bel chung chuan, “Ngai ve teh reng mai. Min ngai lo zawk niin ka hria. I rawn lêng duh lo \hin em mai. A chang chuan ka ngaih te hi a \ha lo \hin. Keimah chauh hi min hmangaih em?” a ti a. Kei chuan, “Nangmah chauh hi ka hmangaih che a, i tan ka rinawm zel ang tih ka tiam che kha ka han nemnghet leh teh ang,” tih pahin ka kuai d^k a, ka insum zo tawh bik lo.

            Dam kawr vanga a hmui sen dang lêp mai chu ka fawp ta a. Min fawp lêt mai lovin a dawh ringawt a. A maimichhing tlat a, a mittui a rawn hnam \iam \iam bawk. Hmanni ang bawk khan a khur ru leh ta dar dar mai a. A zam hle tih hai rual a ni lo. Uar lehzuala ka fawp chu min rawn chhang ve ta a. A hmui thianghlim, tuma la fawh loh ngei mai chu tumah la fawp lo ve tho chuan duhthawh tak, a b^k awm thei lo ang hial tur hian ka han f^wp ta a. Khawvel hi a lo va nuam em em ve. Mahse chuti chung chuan chhia leh \ha hriatna hloh vek khawp leh chin tawk nei lo lêka infawp ngawih ngawih a, thil dang zawng zawng theihnghilh ta zawng kan ni lo ve. Kan dai chin kan hria a, kan tihtur leh tur loh pawh hriain ka la inhria. Kan zei vak lo ve ve naa thinlung leh tihtak zeta kan inhmangaihna lantirtu atan kan hman avangin a ropui a, a hluin a nuam em em a ni.

            A kut khur der derin min han kuah a, mittui hnam par chung leh maimichhing diar diara min han fawp lêt nawk nawk chu sawi ngaihna ka hre lo. Kan han inthlah chu nghet taka min kuah chungin ka awmah chuan a bei hle hle a. A \ap faih faih a. Chutah thei leh thei lo hian, “Chhuana, mak ka inti em mai. Hetiang hi a thleng thei ang tih pawh ka ngaihtuah ngai lo. Mipa ka vawikhat fawhna a ni a. Ka hre thiam lo,” a ti a. Kei chuan a sam chulsak heuh heuh pah hian, “Kei pawhin nula ka la fawp ngai bik miah lo asin. A vawikhatna ve ve a nih chu,“ ka ti a. “Hmannia i sawi kha tak tak a ni em? Nang ang rual Mizo tlangval sawiah chuan a awihawm lo deuh naa i sawi a nih vang hrim hrimin ka awih ang. Ka va lawm tehreng em!” a ti a. Kei chuan, “Lemchang thiam ka ni lo va, ka sawi hi awih mai rawh,” tih pahin ka han kuai d^k leh a, a hm^ ai chuan a ngam ta deuh e. A taksa khur ru dar dar leh a \awng bah deuh niaih te kha a zia-awm tawh a. A mittui tling piau leh rawn luang chhuak zaih zaih te pawh a reh ta. Mithmul huh deuh chap chung leh lungchhia tih hriat tak sia nui lui hram hram chung hian, “Min ngaidam rawh. Hlauh ka ngah lutuk hi a ni ber mai. Ka tan i rinawm ang tih ka ringhlel hauh lo chung hian hmeichhe tan zawng venthawn tur hi a tam em a ni,” a ti a. “I duhthlanna palzutsak che a, i chhia leh \ha hriatnain thiang lo a tih chin pelhtir che hi ka tum miah lo asin. Maggie, min ring rawh ka tih kha. Ka lakah hian i him a, khawiah pawh awm ila i him zel ang tih ka tiam a che,” ka ti leh a. “Ka ring che alawm. Ring lo che ila chuan heti hian ka awmpui hauh lo vang che. Ka duhthlanna min zahsak avang hian ka ngaisang sawt che a, ka duhna che pawh hi a zual sawt asin. Ka ina i rawn len hmasak ber ni a\ang khan ka duhthlanna pelin engahmah min tilui dawn lo tih rinna nghet tak ka nei tawh,” a ti leh a. Kan induhna chu thu ngawta sawifiah zawh sên rual loh a nih avangin chetziaa tihlan a ng^i a, kan ngawi dun leh ta vang vang mai a ni.

— — — — —

            Ka hnathawhna lamah chuan ka kaisang a, ka hlawh pawh a hma aiin cheng sangthumin a pung a. Kan hotupa sawi dan phei chuan full time-a ka thawh theih hunah a pung tam lehzual ang. Lehkha zir chu ngawrh takin ka chhunzawm zel a. Mizovin exam pui kan tih ang, semester tawp final exam pawh a hnai leh \an ta. Maggie nen chuan kan la inbe reng a. Mahse a hla deuh bawk nen, hun awl neih apianga lêng phei ziah chu ka ni lo.

            Ni khat chu, “Chawlh ka la a, min lênpui hman em?” a rawn ti a. Kei lah chuan ka lo ch^k em em si a, tichuan Inrinni zing a\angin kan inzui chhuak a. Hyderabad khawpui hmun hrang hrang min fanpui a. Ni danga ka la hriat ngai loh leh ka hriat hnu pawh ka la tlawh ngai loh hmun te kan fang a. Ei leh in nise kan hnianghnar a, nuam zawng zawng kan nei zo hi a ni ber mai. Charminar kan tlan pel a, Ramoji Film City-ah min hruai a, Chowmahalla Palace kan kal leh a, Snow World kan l<t zuai a, Mall pakhat lian zet maiah kan l<t leh a. Tlai lamah chuan Nampally Railway Station a\anga kilometer sawmhnih leh pahniha hla Osman Sagar Lake, Gandipet an tih bawk, Musi luia khuah chu kan pan ding ta vang vang mai a. He dil hi kum 1920 khan Hyderabad khawpui chawm tur leh tuilian laka khawpui veng him tura a khuah a ni a. A zau lam hi kilometer sawmthum bial a ni. A hming hi Hyderabad khaw lal hnuhnung Osman Ali Khan hmingchawia phuah a ni bawk. He dil chanchin hi ka ral hriat ringawt \hin a. Maggie zarah hlim takin ka va tlawh ve ta a nih hi. Ka kalpui nuin a zir bawk nen dil nuam tak leh mawi tak niin ka hria.

            Dil kam huan mawi tak kan fan lai chuan Maggie chuan ka kut chu nghet tak hian a hum vang vang a. Keia nuam tipheng chuan a mittui tling piau chu ka lo hmu lawk lo va. “Maggie, nuam i ti na nge?” ka ti chu, “Ti teh reng mai. Nuam ka ti lutuk zawk a ni,” tiin min chhang a. Kei chuan thil danga ngaih\hat lohna nei miah lovin huan kil sir khata \hutna awlah chuan ka \hutpui a. Lungchim takin ka fawp ngawih ngawih a. Mahse ani erawh chu a han nui ve bawk \hin naa ni dang ang lo deuha hriatna ka nei a, chuti chung chuan ngaih\hat lohna nei miah lovin ka nuam tipheng chuan nuam ti ve viau turah ka dah hmiah mai a ni.

            Kan \hutna a\ang chuan dil chu chiang takin a lang thei a. Mi fate pawhin nuam an ti hle ni hian ka han hre ngawt bawk a. Lawnga chuan turte chu an inau chel chul a. A kam hmun nuam laiah chuan naupang an infiam a, an inum kawi zar zar a. Nula leh tlangval kal vel pawh an tam hle. Kan bulah chuan \huro nupa hi an hram dat dat reng a. Ka khawvel chu nuam hliah hliah hian ka hria a ni.

            Engtia rei nge kan awm dawn a, engtia khawsak zui zel tur nge tih lam pawh kan ngaihtuah lo a ni ang chu, kan \hu rei hle a, nuam kan ti dun hle bawk. Thlaphang ru deuh riau ni awm tak hian, “Min kalsan suh aw,” a ti ringawt a. “Ka kalsan hauh lo vang che,” ti ringawtin ka chhang a. “Thil tam tak ka ngaihtuah a, a chang chuan min kalsan daih dawn ni te hian ka hre \hin. Zinsan daih che a, rawn haw tawh lova bo pil vang vang tur ang te hian ka inchan a. Ka lung a lêng thei lutuk a nih chu. Nang chutiang chuan i awm ve ngai em?” a ti leh a. Kei chuan, “Thil ho mai mai ngaihtuahin i rilru a buai a nih chu. Hei tunah hian i bulah ka awm reng a. Kan awm dun zel ang a, kan dam chhungin kan awm dun dawn a ni lawm ni? Kei chuan i bula awm reng hi ka tum asin,” tiin ka chhang a. Za vak lo, tilui tihhriat deuha a nui te chu mawi ka ti ngei mai.

            “Dam chhunga awm dun chu duhthusam a ni alawm. Mahse mihring chin hriat a ni lo ve tih thu hla-ah ka han sawi mai mai a nih chu. Nangma lama i chian phawt chuan keima lamah chuan engmah harsatna a awm lo vang,” a ti leh a. “Lehkha hi ka zir zo ve \êp tawh a. Tuna ka hna thawh lai hi han nghet deuh ila ka bula awm hlen tawh tura sawm theih che hi ka ch^k tawh takzet a ni,” tih pahin a kut chu ka vuan a, inngheng rial \hu dunin tuikhuah lai taka lawng lian lêng duai duai chu kan thlur dun ta a.

            Khua a tlai lam ta. A khamawm loh ngei mai. Chu dil a\anga kan chhuak chu motor a khalh a. Khawi khawiah emawni kan tlan kual a, hmun fianrial deuha hotel lian vak lo kawtah hian min dinpui a. Ril\am a hun tawh a, eitur a lam dawn a nih hi ka lo ti rilru mai a. Kan l<t chu rin ang ngeiin eitur a lam nghal a. Chu hotel room changkang tak, fianrial tak mai leh nuam tak maiah chuan ka tum b^k b^kin kan khawsa dun ta a nih chu.

            “He room hi d^rk^r thum atan ka lo book risk tawp mai asin,” a ti chu ka mumang emaw ka ti rum rum a. Ka mak ti hmêl a hmu chu a nuisak a. “Mak ti suh, ka hmangaihzia che entir nana book ka ni. I ngaihdan a nih loh chuan min ngaidam ang che,” a ti a. Kei chuan, “Ngaihdam i ngai hleinem. Mahse a hautak lutuk lo maw?” ka ti a. Ani chuan, “Hautak lo ve, i tana ka inhuamzia ngaihtuah chuan hengte chu eng tham mah a ni lo asin,” a ti leh a. “Ka lawm lutuk,” tih paha ka piai zauh chu amah zawk chuan mi rawn pawm a, “I nula fawh hmasak ber ka ni hi ka lawm lutuk. A mak ka ti zawk,” tih pahin a hmui chu a rawn dawh chho va. Duh thawh takin ka lo fawp a. Nula hmel\ha leh itawm em em, ka hmangaih ngawih ngawih mai ka han pawm chu kan awmnain a zir bawka mipa ka nihna a rawn chhuak lo thei lo. Zawi tein khumah chuan ka muttir a, ka inpheilh sawk sawk a, a bulah chuan ka mu a, kan inkherh ta chial mai a ni.

            Khua a lum deuh avangin kan thlan huh deuh hlap a nih kha. Kan awmna pindan chu AC a ni naa a hmaa kan thlan kha a la ban deuh chap a. Kei chuan, “Inbual phawt i duh em?” ka ti chu a lo “Aw” ve mai bawk a. Thil awm dan tur chu a chian tawh em avangin ka zah der duh ta bik lo va. Fawh paha a taksa ka han zut vel chu a rum dat dat a. A \ang der eih lo chuan ka ngaih a ti\ha lo zawk hial a ni. A taksa lum dan chu khawsik a ang hlein ka hria a, mahse chu lam chu ka ngaihtuah zui hman lo.

            A kawr hlim chhova a bra ka phelh tur te chu mi hniala hnêkin min lo \anpui hial a. “Inbual phawt ang i tih kha,” a ti chu, “Nakinah zawk le,” tia chhangin a kawr chu ka phelhsak a, saruakin a awm ta. A va nalh kher em! Hlim hmel a pu tawh miah lo va, huphurh hmêl pawh a chu chuang hek lo. Awm dan tura ka tih ang ang chuan a awm tawp mai a ni. A phur surh lo va, mi a hnial hek lo.

            A bul kan han \an ta erawh chu a mittui a tla zawih zawih a. Engmah a sawi si lo. Ka bia a, min chhang lo. A vawikhatna ve ve a ni bawka kan harsat dun khawp mai. Kan han zo chu min kuah a, a \ap ta hlawp hlawp mai a. “Min phatsan suh aw. Ka zak a nia,” tiin a inhnit faih faih a. Tih ngaihna ka hriat vak bik loh avangin ka awmah chuan ka beitir a, ka pawm ta hle hle mai a ni. Minute sawm chuang zet \ap chunga kan inpawm hnu chuan kan inbual ta a. Kan inbual zo chu kan vak chau deuh bawk nen kan muhil ta hle hle mai a ni.

            Ka han harh leh chuan darkar khat deuh chauh hun kan lo nei tawh a. Darkar khat vel kan muhil a nih chu. Maggie muhil lai chu ngun takin ka en ngawih ngawih a, a va duhawm tehlul em! Ka muthilh hlan khan a lo \ap \ha leh a nih awm e; a mittui luanna chu a biangah chuan a lang kalh a. A mit hmul chu a huh deuh chap bawk. A mittui farna zawn awngphah chu a huh dap bawk. Mahse vawiin hi eng vanga hetia mi awmpui duh mai nge a nih chu ka ngaihtuah pha hauh lo. A rawn harh chu ka lo pawm nghal vat a. A taksa chu a lum vat vat a. A khua a sik leh ta pek em ni chu le? “I khua a sik a ni lo maw?” ka ti chu, “Sik lo vang. Kan awm dan hian a zir em a, ka zam lutuk vang a nih ka ring,” a ti a. Kei pek chuan a sawi apiang chu ka lo awih zel mai si a, ngaihtuah zui ngaihna pawh ka hre lo.

            Chumi zan chuan a inah ka riak nghal a. A khum ngeiah muin ka beisei ph^k loh hun nuam tak min hmanpui leh a. A khum bul dawhkan te reuh têa damdawi awm \euh te chuan ka rilru-ah zawhna pakhatmah a siam chuang lo. Zanlaia a khawsik chu damdawi ka pe a. Keia ngaihsam pheng chuan a reh ve leh mai turah ka ngai a ni.

— — — — —

            Maggie khawsik leh ringawt \hin chu ngaih \hat loh nachang pawh ka hre chuang lo va, eng thil nge lo thleng dawn pawh ka hre hek lo. Semester exam kan zo va, \hiante chu Mizoram lamah an haw sup sup tawh. Kei erawh chu hna ka thawh avang leh thawh zel ka duh avangin ka la cham reng dawn. Ka hlawh hi a pun chhoh zel chuan in \ha zawka insawn ka duh bawk.

            Maggie chu a reh vang vang a. Kei tak pawhin exam-na lama ka buai avangin ka be zen zen lo. Chutia ngaih \ha taka ka awm lai leh exam zawh hun remchang hmasa bera lên phei ka tum l^i chuan an khaw lama a haw thu ka hre ta thut mai a. Eng vanga mi hrilh lawk lova haw nge a nih chu ka hre ch^k hle mai. Thla khat leh a chanve kan inhmu tawh lo va, va lên a, hun thawl zawk neihpui leh a, ka lunglênna zawng zawng leh ka hmangaihna zawng zawng va bun chhuah tuma beiseina s^ng tak ka neih lai tak a ni lehnghal.

            Sawmi’n an ina chaw ei turin min rawn sawm a. A tih fo dan a nih avangin ka va ei ve mai bawk a. Kan chaw ei kham chu ka haw mai phal lovin lehkha ip pakhat hi min pe a, “He lehkha hi i exam zawh fel hnu leh amah pawhin in a thlen fel vek tawh hnu-ah chauh pe tur chein min ti a. Ka lo dah \ha ngar ngar a nih hi. Kar hmasa khan kan inbia a. I chanchin leh lehkha ka pêk tawh che leh la pêk lo che hi min rawn z^wt a. Chu b^k chu kan inbe leh ta miah lo,” a ti a. Huphurh takin lehkha ip chu kan han hawng a; huphurh ang ngeiin ka han hawng chu ka phu chiang ngei mai. Chu lehkha ipah chuan lehkhathawn sei ang reng tak pakhat leh ATM card leh a car chahbi hi a lo awm a. Chu lehkhaa thil inziak chuan ka khawvel thlir dan hi a tidanglam vek a, ka beiseina neih ve zawng zawng pawh hi a tichau zo vek bawk. A tlangpui deuh chauh lo sawi ila:

Dear Chhuana,

            Ka hmangaih che a, ka hmangaih zel ang che. Mizo \awng ziah hi ka thiam lutuk lo va, mahse Mizo \awng ngeia ziah ka duh si a, min lo hre thiam dawn nia.

            Ka khawvel neih chhun hun tawi tê-ah khan hlim takin min siam a, hmangaihnain a pêk theih hlimna sang ber min pe bawk a, chuvangin lawmthu ka hrilh mawlh mawlh che a ni.

            He lehkha i chhiar hi chuan thlan thim hnuaiah chatuan atan ka lo awm reng tawh mai thei a, ka lo la dam hram a nih pawhin mihringa chhiar tlak ka ni tawh chuang lo vang tih ka hre chiang hle. I exam hlan tun hnai hian ka chhe chak ta em em mai a. Hmuh tl^k leh kawm tl^k pawh ka ni tawh love. Min hmu la chu min hai tawh hial maithei a ni. Thil awm dan ka han sawifiah vek law law ang e.

            Ka khawsik \hin kha thil dang vang ni lovin thisen cancer vang liau liau a ni a. I hriat angin ka khua a sik fo a nih kha. Chutah ka vanduaina belhchhah turin rei tak kha wrong treatment ka dawng a. Chu chuan ka natna hi tun hnaiah hian a tizual a. Hmanni lawk a\ang phei kha chuan a zual nasa ta em em mai a. Hetiang chuan rei ka daih dawn lo tih ka hria. Nang chuan beiseina s^ng tak nen min en a, chuvangin ka awm dan kha i lo chik ngai lo a ni. Tuna min enkawltu doctor sawi danin hun tlêm tê chauh ka nei tawh a, chuvang chuan kan khaw lamah haw a, ka nu leh pate bul ngeia he natna rapthlak tak mai hi a tawp thlenga tawrh chhuah ka duh a, ka hawsan ta mai che a ni. Final exam dawn a ni a, mi i ngaihtuah lutukna lamah i tihchhiat phah ang tih ka hlau va, engmah ka hrilh duh lo che a nih kha.

             Hmannia ka len chhuahpuina chhan che leh hotel-a khatia ka awmpui maina chhan che pawh kha i tan hun tlem tê chauh ka nei tawh a, min hmangaihna ril tak mai leh sang tak mai kha rulh lêt ngei che ka duh si a, khatiang khan ka awmpui ta mai che a ni. Ka lepchiah vang leh lerh hrim hrim vang a ni lo tih min lo hriatsak dawn nia.

            Ka \hiannu Sawmi hi min enkawlna leh ka chunga a \hatna-ah lawmthu min lo hrilhsak dawn nia. Keimah ang thovin a hmangaih che a, a duhsak em em che tih ka hria. Ani nen hian inkawm reng ula, keimah avang tal pawhin i dam chhunga hre reng tur leh kawp tlat turin ka ngen che a ni.

            Tin, he ATM card leh car chahbi hi lo kawl la, ATM chu a pin number pawh ka rawn ziah hi. I tan liau liau a ni e. Mang \ha. Ka hmangaih ngawih ngawih che.

                                                                                                                        I tana rinawm

                  Maggie

           

            Ka lehkha chhiar zo chu ka \hu hnawk a, ka mittui chu dan rual lohin a rawn sur nguai nguai a. Sawmi te unau chuan lainat takin min lo en bawk a. Engmah an sawi thei bik lo. Ka khawvel chu tawp ta hial hian ka hria a. Beiseina reng reng nei lo fahrah tlangval, Hyderabad-a beiseina kawl eng hmu ve det det tawh chuan beidawnna nen bawk nun bul ka \an leh dawn a nih chu. Khawvel hi a va nunrawng ve le. Sawi tur reng reng ka nei lo va, awm dan pawh ka thiam lo.

            Chumi zan chuan Sawmi te inah ka riak a. Sawmi chuan, “A tir a\ang khan kan hre ru deuh tawh a. Mahse a tak tak a nih kan ring phal lo va, kan thup \ang \ang a ni. Maggie kha chu a khawngaihthlak asin. Khatia rilru hrehawm taka a awm lai khan nang hi a hun tawp dawn lamah i lo lang hlawl mai a. A hmuh tirh phat a\ang che khan a hmangaih nghal che a. A zêp pawh a inzêp duh lo law law a nih kha. In awm dun ka hmuh te khan a r<kin ka mittui ka lo hru ka lo hru \hin alawm. I va lên changte hian nachhawkna ei sain a lo chiau-au che a, engmah i hre si lo. I hnung lam a\angin kan lo \ahpui \hin che a. Hrilh ngam i ni si lo,” tiin thil awm dan chu a sawi zel a. Kei chuan, “A tir khan lo hria ila \ha tur,” ka ti a. Sawmi chuan, “A tir pawh khan hrilh che chu kan duh deuh ut ut a. Mahse i zirnain a chhiat phah kan hlauh b^kah hre lova hlim taka hun i hmanpui kha \hain kan hria alawm. A inenkawl uluk bakah tunlai damdawi te hi chu a \ha tawh a, a dam rei mai mai a nih kha. Mizoram kilkhawr deuha awmte phei chu ni se a thihna a rei tawh ngawt ang,” a ti leh a.

            A nungchang inthl^k danglam thut leh pawisak nei ta miah lo te, a dawhkana a damdawi dah zozai leh a khawsik fo mai te, a nun zawi leh raih \hin te, a mittui tla leh ringawt \hin a\angte khan lo hriat thiam tur hi a ni a sin le. Ka duh luatah ka mit a del a, a awm dan dik tak kha ngaihtuah chhuah nachang ka lo hre lo a ni.

            Chumi zan Sawmi te ina ka riak chu ka tlaivar a ni deuh ber mai. Sawmi chuan rei tak min menpui a; ani pawh a muhil thei bik lo. Mittui tla hm^ chi ka lo ni bawk nen; ka mittui chu a tla zawih zawih reng mai a ni.

            Ka tan Hyderabad hi awm a nuam tawh dawn lo tih ka hre chiang hle. Hawina lam apiangah lunglênna tur a awm dawn a, chuvangin puan thuah tel vat a, a hma thei ang bera chhuahsan vang vang tumin rilru ka siam ta nghal a. A t<kah kan hotupa chu Hyderabad chhuahsan ka duh thu ka va hrilh a. Ani chuan eng vanga chhuahsan duh nge ka nih te chu rin ang ngeiin min lo z^wt a. Khawpui hrang hranga han awm kual vel ka ch^k ve hrim hrim vang a nih thu ka sawi ringawt a. A hmelah chuan a awih lo tih ka hre mai. “Eng pawh nise chutia khawpui hrang hranga awm i duh chuan Guwahati-a kan manager pakhat nen khian inawm thleng ula a \ha ngawt ang. Ani khian North East chhuahsan thuai thuai khi a ch^k hle niin a lang a. A remchang viau lo maw?” a ti a. “Ka rawn inngaihtuah ang e. Ni hnih hnu-ah ka rawn hrilh leh dawn nia,” tiin ka chhuahsan ta a.

            Hyderabad chhuahsan tura ka insiam vel chu Sawmi chuan a lo hria a. Ka inah rawn kalin la awm rih tur chuan min han ngen ve chiam a. Mahse ka rilru ka siam tawh a, chutianga thu s<t leh hni hne chi ka ni lo. Guwahati-a awm tur chuan rilru ka siam a. Amaherawhchu Maggie te khua tlawh hmasak ngei ka duh avangin chawlh dil phawt ka tum ta a ni.

— — — — —

A rang thei ang berin Guwahati-ah ka thl^wk chho nghal a. Guwahati a\ang chuan a zana zanin Maggie te khua chu bus-in ka pan leh a. Ka han thlen chuan zing dar sarih vel a ri tawh. Maggie te in chu zawn chhuah pawh a harsa lutuk lo ve. In pawh a khaw ph< lovin an lo nei \ha a. Ka va thleng chu an lo reh \hap a. Kawngka ka han kik chu ka zam ngei mai. Min rawn hawnsak tawh dawn lo emaw tih hnu-ah nu pakhat hian kawngka chu min rawn hawnsak a. “Hei hi Maggie te in a ni em?” ka ti chu, “Ni e,” ti ringawtin min chhang a. “Khawiah nge Maggie hi a awm?” ka ti leh a. Ani chuan, “Damdawi inah,” a ti leh ringawt a. “Khawi damdawi inah nge a awm?” ka ti leh a. A damdawi in sawi lam pan chuan hmanhmawh takin ka tlan leh ta a.

Maggie awmna damdawi in nia a sawi chu a lo hla phian lehnghal! Nurse duty hnenah chuan mi hmuh duh ka neih thu te chu ka han sawi luam a. Ani chuan kawngkapui pakhat chu min kawhhmuh a, chu lam pan chuan hmanhmawh takin ka kal ta a.

Ka kal tumna pindan a\ang chuan mi pakhat hi hmanmawh zet hian a rawn chhuak hlawk hlawk a. Kei chuan, “Hei hi Maggie awmna a ni em?” tiin ka lo zawt nawn leh a. Ani chuan, “Ni e, tunah khan a chat thla chiah a ni. Nang tu nge i nih le?” a ti a. Ka chhang mai thei lo. In chhung a\ang chuan \ap thawm a rawn chhuak nghal mum mum a. Keia va l<t ve pawh chu tuman min lo uksak lo.

Maggie chu bang thlang lam kil khata khum pakhatah hian an lo zalh a. Ka va din chilh chu ka insum zo bik lo. A hmui sen no chek \hin te kha a lo dum vek tawh a. A hm^i m^m han leh paw phak \hin te kha a lo chul deuh riai tawh bawk. A mitkhur chu a tla th<k dêk a, a mit hmul kawh far \hin te kha a khup lap mai. A ban nalh tak te kha a cher deuh \hiak a. Lungchim taka ka lo vawnsak vawng vawng \hin a kut lum thar thar leh no chik chek te kha a vawt ngiai mai. Ka bula ding vete pawh zah zo lovin ka \ap chhuak hawk hawk a. A dik tak chuan a laina hnai satliahten an hmangaihna ai chuan ka hmangaihna hi a lêt tam takin a nasa zawk tih ka hria.

Zing lama thi a nih avangin tlaiah kan vui nghal a. Min hretu an awm ve si lo va, a r<kin ka tuar tlawk tlawk mai a ni. An kohhran thlanmualah an phum a. Thlanmual thlenga zuitu mipui pawh kan tam hle. Mi nawlpui haw hnu-ah keimahin thlan chu ka ngh^k a. Mak min ti an awm a nih pawhin a awm viau tho. D^rk^r khat emaw l^i thlanah chuan ka \hu hnufual a. A thlan vurna leivung chu mittui nen ka \ham khawm a, engtia tih theih phei zawng a ni lo.

Chumi zan chuan Guwahati lam ka pan lehnghal a. Khawvela ka beiseina neih ve chhun chu lak bosak ka ni leh ta. Min hmangaihtu awm chhun nia ka hriat chuan mual min liamsan a. Pathian khian khawvel hi hlim taka ka hman a phal ve lo a nih te ka ring rum rum mai. Kum kal ta rei lo te chhung khan hmangaihnain a pêk theih hlimna sang ber chênin vanneihna lunghlu ka lai chhuak ve ta ni hialin ka hria a. Mahse tunah chuan chu lunghlu khur chu chhuhsak ka ni leh ta si a ni.

— — — — —

Hyderabad a\ang chuan ka sawi tawh ang khan Guwahati-ah ka insawn chho va. A hma lama ka sawi Union Public Service Commission hnuaia exam ka tum ve pawh chu ka boruak tawnin a zir tak loh em avang leh ka hnathawh laiah chuan hmabak êng tak nei vea ka inhriat avangin ka bawhzui peih ta lo. Ka lusun awm ngaihna hre lo chuan ni danga ka tih duh ngai loh zu in te ka ching \an ta a. Chu chu ka rilru hah leh lunglêng lutuk mi chhawk zang thei ber tura ka ngaih a ni. Mahse engemaw chen hnu-ah ka awm dan chu Maggie duh dan kha ni dawna ka hriat loh avangin ka sim leh ti tih a. Mizo inkhawmna-ah awm tam ila zia-awm deuh dawna ka hriat avangin ka inkhawm deuh zat zat a. Mahse lunglênna tur a tam em avangin mahni chauha khawsak ka thlang leh a. Mahni chauha ka awm chu ka inngaihtuah bing vak vak a; ^ thei mai dawnin ka inhre leh a ni.

Ka hna pawh tihluihna nen tak meuh meuh ka thawk hram hram a ni. Ka thawhpuite pawhin ka bula thawh chu hrehawm an ti viau maithei. An chungah ka sual lo tih mai loh chu thawhpui nuam tak zawng ka ni lo vang. Ka be kh^t em em a; loh theih loh tih lohah chuan an bulah pawh ka awm zen zen duh lo. Chutiang chuan kum khat chuang ka awm a. Tlêma nikhua a lo rei deuh takah chuan ka hriat loh hlanin ka lo zia-awm hret hret a, mi pangngai rilru ka pu leh \êp tawh nia inhriatna te chu ka lo nei \an ve leh ta a ni.

Maggie ATM card min pêk kha a nu leh pate ka pe a. Min ngaihtuah em avanga min hnutchhiah chu a ni naa pawisa eng zat nge a neih tih en nan ka hmang zauh tih loh chu ka khawih leh ta miah lo va. A car erawh a man awm tawk pea neih hlen ka tum chu a fanu nena kan chanchin engkim hre tawh Maggie pa chuan a duh ta tlat lo va. Guwahati thleng ka khalh chho va, ka kawl hlen ta mai a ni.

Sawmi nen chuan kan la inbe zauh zauh a. Ka lunglên tizualtu nge a nih a, min hnemtu tih chu ka hre hrang mai thei lo. Maggie khan Sawmi chu amah Maggie vanga dam chhunga lo inhre tur leh inkawp zui reng tur khan min chah a. Heta inkawp a tih hi eng a tihna nge a hriat loh a. A Mizo \awng thiam lutuk lovin a hmang palh pawh a ni ang e. Kei chuan \hian \ha tak niin ka hria; mi pawh a ngaihvenin mi hnem thiam khawp mai.

Chutianga khawhar reng renga awm chu ni thei nganga ka hriat loh avangin Maggie thih a\anga kum hnihna-ah chuan Mizoram lama chawlh han hman ve lawk ka tum ta a. Tin, Maggie dam laia ka hriat ch^k em em, a thih t^k avanga ka bawhzui peih t^k loh keimah chungchang bawk kha bawhzui leh \hain ka hre bawk a. Hetiang ringawt chuan nakin hnu zelah a \ha dawn lo ve tiin tu nge ka nih inchhui chhuak pah tur leh lunglên zual tireh turin ka haw chho ta a ni.

Aizawlah chuan ka pu te inah ka thleng a. Ani hi ka pu tak tak ni lo mah se Hyderabad ka awm lai pawha harsa tak chunga pawisa min rawn thawn ve \ang \angtu kha a ni a, ka theihnghilh thiang lovah ka ngai a ni. Tunah chuan ka hlawh pawh a lo tam ve ta a. Ka thawhna company a lo che fuh zel bawk nen; thla khatah nuaih chuang ka hlawh ve tawh a, ka hlawh pangngai b^kah hlawkna dang ka neihte nen phei chuan khawsak nawmna tham ka nei ve alawm. Chu b^kah pawisa hmang huau huau chi ka ni lo va, mahni chauh phei chuan insawi theih vang ni lovin ka ei sêng lo viau a ni. Chuvangin ka pu te chu car thar Renault Kwid ka leisak b^kah an fapa ph^i awm tur chu a kalman  zawng zawng ka tumsak vek a. Ka p< pawh a lawm khawp mai. Mittui tla zawih zawihin lawmthu a sawi a. Kan thiltih chhe tê avanga patling lawm hmêl hmuh chu a lo nuam hle mai a lo ni a. Thei ila a aia nasaa thil tihsak ch^kawm tak a ni.

Mizoramah chawlhk^r thum ka ch^m a. Chumi chhung chuan keimah leh keimah chu ka inchhui zel a. Rin aiin chhui pawh a lo awlsam e. Ka inchhui chhuah dan zawng zawng chu sawi lo mai ila. Khatia ka pa nen an in\hen tak hnu khan ka nu chuan min paw chungin kan khua chu a chhuahsan a. A unaute inah a han awm kual zar zar naa anni lam pawh an lo harsa ve si a. A tihngaihna hre lo chuan mangan tawpah mittui nen fahrah inah khan min dah a lo ni. Khatia fahrah enkawlnaa min dah hnu khan ka nu chu a vakvai hle a ni awm e. Mi inah inhlawhfaa a awm laiin (mi awmpui a nih ber chu) a awmnate hlawhfa chhawr ve tho Burma mi Kunga nen an innei a. Tunah hian Tahan a\anga hmar lam Mizo khaw pakhatah a awm. A pasal hnuhnung lakah chuan fa pathum a nei leh a. Nula tlangval an ni \huau tawh niin a hretute chuan an sawi bawk.

Ka pa erawh chu ka nu nena an in\hen hnu khan a dam rei lo. Zu vanga thi a nih hmel hle. Motor che suala boral nia sawi a ni naa an chet sualna chhan kha zu ruih vang nia ngaih a ni. Ka pianna khua chu Mualnuam a ni a. In za nufa khua, Aizawl a\anga ni lêng kal a ni. Ka haw dawn hnaih lamah kan khua chu ka han tlawh leh a. Engmah hriat pawh ka nei mumal lo. Mualnuam khawchhuak kan ni tih pawh hi tun \uma keimah ka inchhuina a\anga hre chauh ka ni.

Ka mitthla-ah erawh chuan kan in chhak b<ng lian pui mai te, biak in leh ka pain ka nu a sawisakna kawng te kha a la cham reng thung. Kan in hmun tak kha chu a lo awl duai tawh a. Thing lian pui pui a lo ding khup tawh. Kan kawmchhak b<ngpui erawh chu a la ngai reng niin ka hria. Ka pain ka nu a um liamna kawngpui kha zau tak ni mai khan ka hria a; mahse puitlin hnua ka hmu leh chu a lo zim hle si; car te deuh chu a kal thei hram ang tih tur chauh a lo ni.

Ka mitthlain chu kawngpuia ka nu mangang tlanchhe phei chawn chawn l^i leh ka pain a umzui l^i te, a hnu deuha ka nu rawn thi chhuak hnuang leh a kawr \et hrep hrup te, a \ap zawih zawih te kha a rawn lang leh uarh uarh a. Tun hm^ zawng zawng aiin a hmun ka han hmuh leh meuh chuan ka mitthla-ah chuan a lang chiang zawkin ka hre nghe nghe a ni.

Kan khaw thlanmualah chuan ka pa thlan pawh a la ding ve reng a. A ziakte erawh chu chhiar harsa khawpin a lo fiah tawh lo va, tlêmin a ding awn bawk. Thlanlunga thu inziakte chu chhiar a har hle. A thlanlunga inziak hi a dik a nih chuan ka pa chu kum 33 chauh a dam tihna a ni. Min hruaitu chuan ka pi leh pute thlan pawh min kawhhmuh a; ka pa lama ka pi leh pute leh ka nu lama ka pi leh pute chu a khawi mah mah ka hre lo va, lung han tihlen viau ngaihna pawh ka hre lo. Ka nu lama ka pi leh pute chu ka pian hm^in an thi ve ve a. Ka pa lama ka pu erawh chu nikum maia thi a ni. Ka pi nen hian kum zawnin an thi a. Kan inhmu hman \helh a nih chu. Fahrah ina min dah ngai khawpin ka pi leh pute chhungkua hi an rethei em ni tih zawhna chu min chhang thei lo. An inpui ber leh a chhung bungruate en ringawt chuan harsa lutuk tur chu ni lovin ka hria. Ka nu erawh chu a rethei hle niin an sawi. Khang hun laia ka nu chhungte lam hrim hrim kha an rethei a; ka nu pawh khan ka pa nena an in\hen hnu khan a unaute tumah a bel ngam tak tak bik lo niin a lang.

Mualnuamah hian zan khat ka riak a. Ka nu unaute chu nupui pasal neiin khaw hranah an lo awm vek tawh a; tumah ka hmu ta lo a ni. Ka pa chhungte erawh chu ka tlawh kual nual a. Han insawi chhuah takah chuan an lo fel viau hlawm a. Cham rei hman ila mi pawh an duat viau dawn niin a lang. Ch^m rih tura min s^wm ve ngawih ngawih te pawh an awm. Mahse chawlh ka neih tlêm avangin ka cham thei si lo. A t<k tlai lamah kan chhuahsan leh a. Kan dam a, remchang dang a awm a bawk chuan a hmuh te pawh kan la hmu leh mahna.

Fahrah ina ka awm lai khan ka chhungte tumahin min rawn zawng chhuak lo va; chhungte ka nei tih pawh ka hre lo. Kei pawh ka thiam bik lo; college ka kal laite khan ka chhungte zawn chhuah nachang ka hre lo ti ila ngaihtuah chhuah ch^ng chu ka nei a, mahse ka rilru kha a hel deuh tlat mai a ni. Ka nu khan eng tiang takin nge ka pa chhungte hi a en tih leh fahrah ina min dah hi a chhungte hnenah a hrilh em tih te chu ka hre thei ta lo va. Ka nu chhungte leh ka pa chhungte hi an inbe \ha lutuk lo niin a lang. Burma lama amah han zawn chhuah lam phei chu tunah rih chuan tumna pawh ka nei lo. Hunin a la rawn hril ang a, dam chuan inhmuh hun zawng a la awm ve chêk ang.

Tunah chuan fahrah rethei em em, inhlawhfa chawpa lehkha zir, ni khata chaw vawikhat chauh ei \hin khan ei sen loh ka lo nei ve tawh a; ka nu pawh a fel emaw, fel lo emaw sawi a ngai lo va, chhui zui chhui zui a \ul hek lo. Remchang a awm phawt chuan khawvela min lo hrin chhuah ve hrim hrim manah kan la inzawng chhuak ang a, in\anpui dan te pawh kan la ngaihtuah ang chu.

Aizawl a\anga Guwahati ka haw thlak pahin North Cachar Hill chu ka tlawh kual a. Maggie te khua-ah kalin ka thlen tlai la la chuan a thlan chu ka va tlawh leh a. Kum hnih kal taa ka hmangaih ang tho khan ka la hmangaih a, khang hun lai ang tho khan ka la hnaihin ka hre bawk. Ka bula awm ve reng ang hian ka ngaihruat fo va, biak mai ch^kawm khawpa min hnaih ch^ng awm hian ka hre fo \hin. Amah avangin zan tam tak ka la muhil thei lo fo va; amah avanga chaw ei hleih theih loh ka la ngah mai.

Thlanmual kawng te chu a lo reh \hiap a. Mi dang kal ve awm reng reng pawh ka hmu lo. Sava hram takngial pawh hriat tur a awm mang lo chu a mak hle mai. A thlana ka pangpar dah te kha chu hmuh ka inbeisei tawh hauh lo va. Ka lung dahte pawh a bo zo tawh. A thlanlung chu a \ha hle a; a hming Margaret Lalremkim Darnei tih pawh an ziak nalh viau mai. Rose p^r pawh a vanglaia an thliak \hin angin nula hmêl\ha leh duhawm, kum 27-na hmang \an dawn mek chu a vanglai taka thliah a ni a, p^ngpar mawite an lo chuai \hin angin ani pawh a chuai zo ta. Min chh^ng tur awm tawh hauh lo nula hmêl\ha, ka hmangaih em em \hin chu ka be mawlh mawlh a. Rilru a v^k thui ngei mai. A thlalak intar chu ka han chul a; a dai diai ringawt. “Maggie, ka la hmangaih reng che a. I tan hian ka la rinawm reng asin,” ka ti a. Thlanmual chu a reh hian a reh vawng vawng mai a ni.

— — — — —

Note: He thawnthu hi February 2018 chanve velah ka ziak a, ni February 21-ah ka ziak zo.